Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. Nr 42, poz. 473, z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczącym produktów kosmetycznych (Dz. Urz. UE L 342 z 22.12.2009, str. 59), które zacznie obowiązywać od dnia 13 lipca 2013 r.

Do obrotu wprowadzane są jedynie produkty kosmetyczne, dla których, na terenie Wspólnoty jest wyznaczona „osoba odpowiedzialna”, będąca osobą prawną lub fizyczną, to jest producent produktu kosmetycznego,

Producent gwarantuje spełnienie odpowiednich obowiązków określonych w rozporządzeniu

nr 1223/2009, dla każdego wprowadzanego do obrotu produktu kosmetycznego.

W związku z powyższym producent, przed wprowadzeniem produktu kosmetycznego na rynek, powinien zapewnić przeprowadzenie odpowiednich badań, w myśl ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach oraz zgodnie z rozporządzeniem nr 1223/2009, a w szczególności oceny wpływu produktu kosmetycznego na bezpieczeństwo zdrowia ludzi.

Za przeprowadzenie tej oceny bezpieczeństwa wprowadzanego produktu kosmetycznego odpowiedzialny jest safety assessor, czyli „osoba posiadająca wykształcenie wyższe w dziedzinie farmacji, toksykologii, medycyny lub innej zbliżonej dyscypliny lub kursu uznawanego przez dane państwo członkowskie za równorzędny.

Należy podkreślić, że zawsze w przypadku produktu kosmetycznego wyprodukowanego we Wspólnocie Europejskiej, który nie podlega eksportowi i importowi do Wspólnoty, osobą odpowiedzialną za ten produkt jest producent, mający siedzibę na terenie Wspólnoty.

Na safety assessorze, wykonującym ocenę bezpieczeństwa produktu kosmetycznego, spoczywa odpowiedzialność za tę ocenę.

Odpowiedzialność safety assessora wynika z przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) i dzieli się na:

1. odpowiedzialność deliktową, z tytułu popełnienia czynu niezgodnego z prawem np.
2. w przypadku świadomego i celowego wykonywania ocen bezpieczeństwa przez osobę nie posiadającą wymaganego prawem wykształcenia;
3. odpowiedzialność kontraktową, z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zawartego między stronami zobowiązania np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

1. Odpowiedzialność deliktowa

Przesłankami odpowiedzialności deliktowej safety assessora są:

- powstanie szkody (np. konieczność wycofania przez producenta z rynku produktu kosmetycznego, który jest niebezpieczny dla zdrowia ludzi i poniesienie w związku z tym strat finansowych),

- popełnienie przez sprawcę czynu niedozwolonego (wystawienie oceny bezpieczeństwa nie posiadając wymaganych kwalifikacji zawodowych)

-związek przyczynowymiędzy szkodą a czynem zabronionym (spowodowanie w wyniku braku kompetencji do wykonywania ocen bezpieczeństwa dopuszczenia produktu niebezpiecznego na rynek, i w następstwie konieczności jego natychmiastowego wycofania przez producenta z tego rynku),

- wina sprawcy (świadome wystawianie ocen bezpieczeństwa nie posiadając wymaganego wykształcenia).

• Szkoda

W naszym przykładzie będą to konsekwencje finansowe dla producenta za wycofanie niebezpiecznego produktu z rynku, dla którego safety assessor wystawił pozytywną ocenę bezpieczeństwa).

• Czyn niedozwolony

W naszym przykładzie będzie to naruszenie przepisów ustawy zdnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach oraz rozporządzenia nr 1223/2009.

• Związek przyczynowy

W naszym przykładzie będzie to związek między wystawianiem przez osobę nieuprawnioną ocen bezpieczeństwa i spowodowanie tym konieczności wycofania przez producenta niebezpiecznego produktu z rynku

• Wina

Wina jest to personalna zarzucalność popełnionego czynu, czyli możliwość postawienia sprawcy czynu zarzutu popełnienia tego czynu.

Wina może być:

- umyślna - w działaniu albo zaniechaniu (w naszym przykładzie będzie to celowe wystawianie ocen bezpieczeństwa przez osobę nieposiadającą do tego kwalifikacji), albo

− nieumyślna - niedbalstwo, tj. niedołożenie należytej staranności (to jest na przykład nie sprawdzenie przez safety assesora, jakie wykształcenie jest wymagane do wystawiania ocen bezpieczeństwa produktom kosmetycznym).

Dla istnienia odpowiedzialności deliktowej stopień winy nie ma znaczenia.

Sankcje

Typową sankcją odpowiedzialności deliktowej jest obowiązek naprawienia szkody. Szkoda może przybierać  różne postacie:

⋅ przywrócenia stanu poprzedniego,

⋅ odszkodowania,

⋅ zadośćuczynienia.

W przypadku pracy safety assesora najbardziej typowymi sankcjami z tytułu odpowiedzialności deliktowej będzie konieczność wypłaty producentowi produktu kosmetycznego odszkodowania za poniesione straty majątkowe lub też konieczność wypłaty pokrzywdzonemu zadośćuczynienia pieniężnego za poniesione szkody niemajątkowe, na przykład w przypadku uszkodzenia ciała czy wywołania rozstroju zdrowia przez niebezpieczny produkt kosmetyczny.

1. Odpowiedzialność kontraktowa

Odpowiedzialność kontraktowa ma zastosowanie w przypadku zawarcia pomiędzy stronami (to jest między wierzycielem a dłużnikiem) pewnego zobowiązania np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

W naszym przykładzie odpowiedzialność kontraktowa będzie powstawać w przypadku zawarcia pomiędzy producentem produktu kosmetycznego (wierzycielem) a safety assessorem (dłużnikiem) umowy na wykonanie przez safety assessora oceny bezpieczeństwa produktu kosmetycznego.

W przypadku odpowiedzialności kontraktowej safety assessora ciężar udowodnienia niewykonania lub nienależytego wykonania przez niego zobowiązania spoczywa na producencie kosmetyków. Producent kosmetyku nie ma natomiast obowiązku udowodnienia winy safety assessora. Safety assessor może się uwolnić od odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez niego zobowiązania, jeżeli wykaże, że zobowiązanie wykonał, albo że niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez niego tego zobowiązania nastąpiło nie z jego winy, to jest w wyniku okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności, np. w wyniku pożaru lub powodzi stracił dokumentację produktu kosmetycznego.

Winą safety assessora jest tu zarówno zamiar niewywiązania się z zobowiązania, jak również nieumyślne niedochowanie należytej staranności przy jego wykonywaniu (w naszym przykładzie będzie to więc celowe i świadome niewykonanie przez safety assessora oceny bezpieczeństwa produktu kosmetycznego, do której wykonania był zobowiązany albo też wykonanie tej oceny bezpieczeństwa w sposób niestaranny).

Nienależytym wykonaniem przez safety assessora zobowiązania, to jest oceny bezpieczeństwa produktu kosmetycznego, będzie więc sytuacja, gdy ocena bezpieczeństwa produktu zostanie wprawdzie wystawiona, lecz nie będzie ona prawidłowa. Safety assessor odpowiada tu zatem za niezachowanie należytej staranności, czyli za winę w postaci niedbalstwa.

Zakres odpowiedzialności safety assessora w zależności od formy zatrudnienia

Zakres odpowiedzialności safety assessora jest zależny od jego formy zatrudnienia, i tak:

 - w przypadku wykonywania ocen bezpieczeństwa przez safety assessora w ramach stosunku pracy (umowy o pracę) - odpowiedzialność za szkodę powstałą przy wykonywaniu oceny bezpieczeństwa przez safety assessora ponosi pracodawca. Pracodawca ma jednak prawo dochodzenia swoich roszczeń względem safety assessora.

- w przypadku wykonywania ocen bezpieczeństwa przez safety assessora w ramach umów cywilnoprawnych (umowy o dzieło, umowy zlecenia) - odpowiedzialność safety assessora wynika z przepisów kodeksu cywilnego, to jest ponosi on odpowiedzialność deliktową i kontraktową.

- w przypadku wykonywania ocen bezpieczeństwa przez safety assessora w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej - odpowiedzialność safety assessora wynika z przepisów kodeksu cywilnego, to jest ponosi on odpowiedzialność deliktową i kontraktową.

Pomimo tego, że przepisy obowiązującego prawa w Polsce nie nakładają obowiązku posiadania przez safety assessora obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnoprawnej (OC), zalecane jest, zarówno w interesie osób wykonujących oceny bezpieczeństwa, jak też producentów kosmetyków, wykupywanie przez safety assessorów takiego ubezpieczenia, z którego mogą być wypłacane ewentualne odszkodowania lub zadośćuczynienia pieniężne dla osób poszkodowanych lub pokrzywdzonych w wyniku zawinionej lub niezawinionej pracy safety assessora.

Źródło: materiały szkoleniowe Bio-Tech Consulting 

Opracowała Magdalena Jóźwicka