Przeczytaj również:

Anty-aging czy nawilżający ? - co o skuteczności kwasu hialuronowego mówią testy in vivo?

Blizny i ich leczenie

Depilacja a epilacja

W gabinetach kosmetycznych można spotkać się z dwoma pojęciami, które są często mylone- depilacja i epilacja. Pierwsza z nich polega na tymczasowym usunięciu zbędnego owłosienia za pomocą metod mechanicznych bądź chemicznych. Natomiast druga- epilacja uznawana jest za trwałe usunięcie owłosienia za pomocą specjalistycznych urządzeń, takich jak laser lub IPL. Zgodnie z definicją FDA trwała redukcja włosów oznacza „długoterminową ustabilizowaną redukcje włosów wzrastających po zastosowaniu leczenia”. Nie należy zatem spodziewać się likwidacji owłosienia na stałę. Usunięte laserowo włosy mogą zacząć odrastać po upływie 2-3 lat, a czasem nawet roku. Jednak nowo powstałe owłosienie jest znacznie delikatniejsze, cieńsze i rzadsze, ponieważ niektóre mieszki włosowe uległy trwałemu zniszczeniu. Trwałość zabiegu zależy od wykorzystania możliwie maksymalnej energii lasera. Parametry te są jednak bardzo trudne do ustalenia ze względu na czynniki osobnicze, takie jak typ skóry (rodzaj cery), zawartość barwnika we włosie, ich grubość, faza wzrostu, w jakiej znajduje się włos oraz szereg innych czynników. Mając na uwadze skuteczność zabiegu należy przede wszystkim dbać o bezpieczeństwo i zdrowie pacjenta.

Systemy laserowe

Wprowadzenie w 1994 roku systemów laserowych do usuwania nadmiernego owłosienia stało się przełomem w tej dziedzinie. Obecnie jest to jedyna metoda długotrwałego zniszczenia mieszków włosowych oraz struktur około mieszkowych, odpowiedzialnych za ich ponowny wzrost. Najczęściej stosowane są lasery diodowe (810nm). Rzadziej stosuje się neodymowo - yagowe (YAG:Nd, 1064 nm), rubinowe (694nm) oraz aleksandrytowe (755 nm). Zasada działania lasera oparta jest na zjawisku selektywnej fototermolizy. Polega ono na zamianie światła emitowanego przez laser w ciepło absorbowane przez melaninę- barwnik zawarty we włosie. Wyjaśnia to przyczynę nieskuteczności lasera w przypadku włosów jasnych, zawierających małe ilości barwnika. Zachodzi wówczas koagulacja struktur mieszka włosowego, przy jednoczesnym oszczędzeniu tkanek otaczających. Nie zostało jednak do końca wyjaśnione, która część mieszka włosowego ulega zniszczeniu. Dominuje jednak pogląd, że dystrofię mieszka i trwałą utratę włosa powoduje całkowite uszkodzenie niezróżnicowanych komórek macierzystych zwanych „zgrubieniami” (ang. bulge) znajdujących się poniżej gruczołu łojowego i komórek łodygi włosa. Niezróżnicowane komórki macierzyste włosa, zwane z ang. „bulge” oraz brodawka włosa odpowiadają za wytworzenie nowego włosa anangenowego. Budowę anatomiczną włosa wraz z zaznaczoną „bulge” przedstawia ryc.1.

Ryc.1 Budowa anatomiczna włosa.

Znaczenie cyklu wzrostu włosa dla efektów depilacji laserowej

Efektywność zabiegu jest warunkowana tym, czy zostanie on przeprowadzony gdy włos znajduje się w odpowiedniej fazie cyklu, czyli w anagenie. Na włosy znajdujące się w którejkolwiek z pozostałych dwóch faz laser nie zadziała. Z tego powodu zabiegi depilacji laserowej należy powtarzać kilkakrotnie (średnio od 3 do 7 razy) w odstępach około 6-7 tygodni. Czas, jaki dzieli pacjenta od kolejnego zabiegu jest przeznaczony na przejście włosa w fazę anagenu, czyli wzrostu. W związku z tym całkowite usunięcie włosów po pierwszym zabiegu nie jest możliwe.

Cykl włosowy obejmuje następujące fazy:

• Anagen (faza wzrostu włosa)- w obrębie skóry głowy mieszek włosowy znajduje się w fazie anagenu przez około 2-3 lata, natomiast w obrębie innych partii ciała czas ten jest skrócony.
• Katagen (faza inwolucji, czyli przejściowa) – trwa od 2 do 4 tygodni. Charakteryzuje się obkurczeniem cebulki i brodawki włosowej, a następnie zanikiem mieszka włosowego.
• Telogen (faza spoczynku)- trwa od 2 do 4 miesięcy. Następuje wówczas przemieszczenie pozbawionego w pigment włosa w kierunku powierzchni skóry. Po wypadnięciu włosa cały cykl zaczyna się od nowa.

Znaczenie doboru parametrów do zabiegu (długość fali, czas trwania impulsu, gęstość energii)

Podczas zabiegu kosmetolog dobiera 3 parametry, w zależności od rodzaju zabiegu i cery pacjenta. Nie należy porównywać wartości liczbowych tych parametrów dla różnych typów urządzeń, tzn. są one charakterystyczne dla danej firmy produkującej lasery.

Długość fali

Światło lasera pochłaniane jest przez różne rodzaje barwników skórnych (chromoforów). Podstawowymi są melanina i oxyhemoglobina. Wraz ze wzrostem długości fali zmienia się absorpcja energii przez te chromofory. Idealnym rozwiązaniem przy zabiegu depilacji jest wysoka absorpcja dla melaniny zawartej w mieszku włosowym przy możliwie najmniejszej absorpcji dla hemoglobiny znajdującej się we krwi. Warunki te spełniają lasery generujące długości fali od ok. 700 nm do 1000 nm.

Zależność między długością fali, a absorpcją światła jest odwrotnie proporcjonalna. Absorpcja światła laserowego przez chromofory jest tym mniejsza, im większa jest długość fali. Dla melaniny jest to zakres od 400 do 1000 nm, natomiast dla hemoglobiny występuje silna absorpcja w zakresie 400- 500 nm. W związku z tym użycie laserów emitujących w zakresie 700- 1000 nm pozwala ominąć zakres absorpcji fali dla hemoglobiny, co chroni przed niepożądaną koagulacją innych komórek skóry.

 Natomiast zależność między długością fali, a głębokością penetracji w głąb skóry jest wprost proporcjonalna. Do skutecznego usunięcia włosa wystarczy penetracja rzędu 3-4 mm. Głębsze przenikanie światła zwiększa ryzyko koagulacji tkanek otaczających włos.

Czas trwania impulsu (Pulse duration)

Jest to bardzo ważny parametr z punktu widzenia różnych typów cery (zabarwienia skóry). Dzięki wydłużeniu czasu trwania impulsu możliwe jest przeprowadzenie zabiegu u pacjentów z ciemniejszą karnacją (wyższym fototypem skóry), unikając jej oparzenia. Jest to możliwe dzięki szybszemu schładzaniu się tkanek otaczających, niż samego mieszka włosowego. Im ciemniejsza karnacja, tym dłuższy czas trwania impulsu.

Gęstość energii (Fluence)

Parametr ten oznacza moc przypadającą na jednostkę powierzchni (J/cm²) i warunkuje siłę promieni lasera. Zakres mocy wynosi od 10 do 80 J/cm^2, a jego wielkość ustala się na podstawie koloru usuwanych włosów. Im włosy są ciemniejsze, czyli mają więcej barwnika, tym gęstość energii powinna być mniejsza.

Podstawowe różnice między laserem, a urządzeniem IPL (Intense Pulsed Light)

Laser generuje jedną, konkretną, selektywną długość fali. Natomiast światło w urządzeniu IPL generowane jest przez lampę ksenonową, a następnie przechodzi przez układ filtrów. Brak tutaj jednej, konkretnej długości fali, emitowany jest ich zakres od 420 do 1200 nm. Przez brak selektywności w wyborze długości fali istnieje niebezpieczeństwo pokrycia się emitowanych długości fal z zakresem absorpcji światła przez hemoglobinę, tj. 400- 500 nm. Nie są one tak skuteczne w depilacji, jak lasery. Stosuję się je natomiast z powodzeniem w zabiegach fotoodmładzania.

Urządzenie IPL nie jest laserem i nie należy mylić tych dwóch nazw!

Wskazania do wykonania zabiegu laserowego

Głównym wskazaniem do wykonania depilacji laserowej są schorzenia, takie jak hirsutyzm, czyli nadmierny porost włosów o charakterze typu męskiego, stwierdzany u dzieci lub kobiet, wywołany androgenami. Innym schorzeniem jest hypertrychoza, czyli nadmierne owłosienie, do którego dochodzi w wyniku przekształcenia jasnych włosów mieszkowych w grube, ciemne włosy terminalne. Kolejnym wskazaniem do depilacji laserowej jest zapalenie mieszków włosowych oraz tzw. wrastanie się mieszków włosowych. Jednak większość osób decyduje się na zabieg ze względów estetycznych, bądź kosmetycznych.

Jak przygotować się do zabiegu

Pierwszy zabieg poprzedzony jest konsultacją, podczas której wykonywana jest próba laserowa. Jeżeli  odczyn skóry jest prawidłowy  po 15 minutach można wykonać zabieg. Czesto jednak działania niepożądane widać po upływie kilku godzin i próba laserowa na niewiele się zdaje. Należy pamiętać, że zabiegi depilacji laserowej są bolesne i towarzyszy im uczucie „kłujących igieł”. Na godzinę przed zabiegiem można zastosować kremem EMLA znieczulający miejscowo. Na co najmniej miesiąc przed zabiegiem nie należy opalać się i korzystać z solarium, stosować leków fototoksycznych, do których należą tetracykliny i retinoidy (tretinoina, isotretinoina), a także roślin światłouczulających, jak dziurawiec. Należy zrezygnować z używania kremów zawierających duże stężenia retinolu i kwasów AHA. Skuteczność zabiegu zmniejsza mechaniczne usuwanie włosów minimum 4 tygodnie przed zabiegiem.

Zasady bezpieczeństwa podczas zabiegu

Zabieg depilacji laserowej może być wykonywany przez lekarzy lub przeszkolonych kosmetologów. Podczas zabiegu, zarówno pacjent, jak i osoba wykonująca zabieg obowiązkowo powinny mieć okulary ochronne! Jest to niezwykle ważne dla ochrony oczu przed szkodliwym światłem lasera.

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu

•  ciąża
•  padaczka
•  skłonność do przebarwień
•  żylaki
•  bielactwo, łuszczyca – w fazie aktywnej choroby
•  bardzo świeża opalenizna (do 4 tygodni)
•  preparaty z retinoidami (Izotek, Curacne, Roaccutane, NeoTigason)- należy przestać używać na 1 miesiąc przed zabiegiem
•  zioła (dziurawiec, nagietek), także niektóre preparaty odchudzające
•  depilacja mechaniczna na 1 miesiąc przed zabiegiem
•  kolor włosów - włosy rude i siwe (nie zawierają brązowej melaniny)
•  Peelingi  (do 1 tygodnia przed zabiegiem).

Objawy niepożądane

W rzadkich przypadkach mogą wystąpić stany zapalne wywołane efektem termicznym (oparzenie) oraz przebarwienia.

Do zabiegu depilacji laserowej należy podejść rozsądnie, przestrzegając zaleceń przed zabiegiem oraz zasad bezpieczeństwa. Nie należy także spodziewać się bezbolesnego zabiegu oraz 100% redukcji owłosienia. Jednak w porównaniu z zabiegami IPL depilacje laserowe są bardziej długotrwałe i bezpieczniejsze, ze względu na selektywny wybór długości fali oraz możliwość precyzyjnego dobrania pozostałych parametrów w zależności od fototypu skóry pacjenta.

Monika Krzyżostan

Artykuł napisany na podstawie własnej wiedzy praktycznej zdobytej przy pracy z laserem diodowym oraz literatury:

Ambroziak M., Szymańczyk J., Langner A., Błaszczyk M., Systemy laserowe w leczeniu nadmiernego owłosienia, Dermatologia Estetyczna, Vol.3, nr 6/ 2001