Przyczyny powstawania przebarwień

Przebarwienia mogą mieć różne pochodzenie. Rodzajem hiperpigmentacji jest melasma, która jest rodzajem przebarwienia o hormonalnym podłożu i jest schorzeniem nawrotowym, często spotykanym w okresie ciąży bądź menopauzy. Przebarwienia powstają w wyniku starzenia się skóry albo jako skutek uboczny stosowania pewnych leków. Niektóre farmaceutyki dodatkowo w kontakcie ze słońcem mogą działać fotouczulająco, co też jest powodem powstawania przebarwień. Wyróżniamy również przebarwienia potrądzikowe, które występują na skórze po usunięciu zmian trądzikowych. Często przebarwienia są powodem nieodpowiedniej pielęgnacji skóry, m.in. nieużywania preparatów przeciwsłonecznych lub nieodpowiedniego złuszczania naskórka produktami zawierającymi kwasy, które co prawda są jedną z metod usuwania przebarwień, ale pod warunkiem, że są dopasowane do rodzaju skóry i występują w odpowiednich stężeniach oraz częstotliwość użytkowania jest prawidłowa. Kwasy są składnikami aktywnymi, które mają zastosowanie w kosmetykach do pielęgnacji domowej i mogą występować np. w kremie, serum, peelingach albo w przypadku zabiegów profesjonalnych w gabinecie kosmetycznym, w postaci głównie peelingów chemicznych bądź mezokoktajli. Poza kwasami mamy też substancje, które będą wspomagać niwelowanie przebarwień, w połączeniu z kwasami bądź samodzielnie. Należy do nich m.in. niacynamid i peptydy.

Składniki stosowane w usuwaniu przebarwień

Jednym ze skutecznych składników usuwających przebarwienia jest kwas traneksamowy, który jest syntetycznym aminokwasem o silnym działaniu przeciwkrwotocznym. Wnioskuje się, że kwas traneksamowy zmniejsza proliferację melanocytów i redukuje produkcję prostaglandyn. Działanie kwasu traneksamowego porównywano do hydrochinonu – leku na przebarwienia, który ostatecznie został zakazany przez Komisję Europejską do stosowania w produktach kosmetycznych. Hamuje on układ aktywacji plazminogenu, w związku z czym zmniejsza aktywność tyrozynazy w melanocytach i hamuje melanogenezę. Co ważne, kwas traneksamowy przeciwdziała ponownym zmianom pigmentacyjnym. Poza działaniami zwalczającymi przebarwienia ma cechy nawilżające i przeciwzapalne, dlatego można stosować go w terapii trądziku różowatego. Działa także przeciwświądowo i łagodzi komponentę naczyniową oraz wzmacnia naczynia krwionośne. Posiada właściwości poprawiające barierę naskórkową, która pełni ważną rolę w niwelowaniu przebarwień. Dlatego kwas traneksamowy jest składnikiem pożądanym w świecie kosmetologii, a w terapiach zabiegowy może łączony być z innymi kwasami.

Kolejną ciekawą substancją zwalczającą przebarwienia jest kwas ferulowy. Jest on pochodną kwasu cynamonowego. Podobnie jak kwas traneksamowy, ma działanie przeciwzapalne, a dodatkowo jest antyoksydantem, czyli będzie odpowiednim składnikiem w terapii opóźniającej procesy starzenia się skóry. W badaniach udowodniono, że kwas ferulowy, zależnie od jego stężenia, hamuje syntezę melaniny. Ma silne działanie nawilżające i pobudza produkcję syntezy kolagenu i elastyny. Jest wykorzystywany w preparatach oraz zabiegach kosmetycznych dla skóry naczyniowej i z trądzikiem różowatym.

Innym często wykorzystywanym składnikiem jest kwas azelainowy, wytwarzany przez drożdżaki  Malassezia furtur, które na co dzień bytują na skórze. Kwas azelainowy to substancja rozjaśniająca, która również wpływa na proces melanogenezy, hamując go, dzięki czemu zmniejsza możliwość wystąpienia przebarwień pozapalnych, dlatego zalecana jest w pielęgnacji skóry z tendencją do przebarwień. Jest kwasem, który hamuje aktywność i wzrost melanocytów, czyli komórek odpowiedzialnych za przebarwienia na skórze. To działanie wynika z tego, że kwas azelainowy jest substancją, która jest inhibitorem tyrozynazy. Nie wykazuje on działania ani fotouczulającego, ani fototoksycznego. Wykorzystywany jest w preparatach w pielęgnacji domowej w stężeniu do 15-20% w postaci kremu lub żelu, a w stężeniach powyżej 20% – w postaci peelingu w specjalistycznych, całorocznych zabiegach kosmetycznych. Dodatkowo kwas azelainowy ma działanie przeciwzaskórnikowe i antybakteryjne, dzięki czemu przeciwdziała powstawaniu wyprysków, które mogą powodować przebarwienia. Co więcej, ma zastosowanie przy atopowym zapaleniu skóry i skórze płytko unaczynionej.

Kolejnym kwasem chętnie wykorzystywanym w peelingach chemicznych do usuwania przebarwień jest kwas glikolowy, który jest alfa-hydroksykwasem. Posiada najmniejszą cząsteczkę i dzięki temu penetruje głęboko. Uważany jest za kwas średniej mocy. Zmniejsza hiperpigmentację pozapalną, melasmę oraz plamy soczewicowate. Jest inhibitorem tyrozynazy, a w celu uzyskania lepszych efektów może być łączony z innymi składnikami rozjaśniającymi, dzięki czemu poprawia wchłanianie innych składników, które też będą rozjaśniać skórę.

W niwelowaniu przebarwień dodatkowym składnikiem wartym uwagi jest kwas salicylowy, który podobnie jak glikol, pomaga penetrować w głąb innym substancjom. Kwas salicylowy jest beta-hydroksykwasem, który w stężeniu do 30% przyczynia się do rozjaśniania przebarwień pozapalnych oraz ostudy.

Ważnym składnikiem aktywnym w redukowaniu przebarwień jest retinol, czyli aktywna forma witaminy A. Poza tym, że zwiększa ilość kolagenu w skórze, hamuje przenoszenie melanosomów z melanocytów i wykazuje inhibicję aktywności tyrozynazy, więc prowadzi do usuwania przebarwień. Co ciekawe, aby zwiększyć działanie retinolu w odpowiednio dobranej kuracji, można go połączyć ze wspomnianym wcześniej kwasem ferulowym i takimi antyoksydantami, jak witaminy C i E.

Kolejny składnik rozjaśniający stosowany w celu usuwania przebarwień to niacynamid, czyli witamina B3. Posiada właściwości przeciwzapalne, które odgrywają ważną rolę w walce z przebarwieniami. Jego działanie polega na hamowaniu transportu melanosomów z melanocytów do komórek naskórka. W walce z przebarwieniami wykorzystuje się także peptydy, które zawierają mniej aminokwasów od białek, więc stanowią niewielką cząsteczkę. Oprócz tego, że wspomagają utrzymanie optymalnego nawilżenia skóry, mają działanie regenerujące, odbudowują skórę, rozjaśniają przebarwienia i zmniejszają produkcję melaniny

Istotne w zwalczaniu przebarwień jest odpowiednie utrzymanie poziomu nawilżenia skóry, aby chronić jej barierę lipidową, a powyższe kwasy są właśnie substancjami nawilżającymi i przeciwzapalnymi. Kwasy, takie jak glikol i salicyl, mogą wspomagać wchłanianie się innych substancji, które znajdą zastosowanie przeciw przebarwieniom. W celu niwelowania przebarwień ważna jest profilaktyka, która powinna polegać na stosowaniu powyższych kwasów w odpowiednim stężeniu, nawet po usunięciu przebarwień, w celu zapobiegania nawrotom bądź powstawaniu nowych zmian. Istotnym elementem profilaktyki jest fotoprotekcja, tzn. ochrona przeciwsłoneczna. Wyróżniamy filtry chemiczne i fizyczne, zwane inaczej mineralnymi. Dodatkowo stosowanie takich substancji, jak peptydy i niacynamid, w pielęgnacji domowej może wspomóc walkę z przebarwieniami i przeciwdziałać powstawaniu nowych.