Spośród całego rodzaju Lavandula jedynie dwa gatunki (lawenda wąskolistna oraz szerokolistna) są wykorzystywane do produkcji olejków eterycznych na skalę przemysłową. Surowcem leczniczym o bogatych walorach biologicznych jest kwiat lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia). Surowiec służy głównie do wyrobu olejku eterycznego (Oleum Lavandulae), mającego zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym. Współczesna nauka potwierdza wiele korzystnych właściwości  kwiatów lawendy odkrytych już w czasach starożytnych, definiuje mechanizmy ich działania oraz potencjalną skuteczność w zapobieganiu i leczeniu różnych chorób. Z licznych doniesień literaturowych wynika, że surowiec wykazuje się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybicznym, charakteryzuje się również działaniemantyoksydacyjnym, repelentnym, spazmolitycznym, uspokajającym. W otwartym badaniu klinicznym, w którym wzięło udział 40 uczestników, stosujących lawendę do kąpieli aromaterapeutycznych, wykazano znaczne obniżenie poziomu złości i frustracji [1–14].

Skład chemiczny

Kwiaty lawendy zawierają około 3% olejku eterycznego, którego głównymi składnikami  są octan linalolu, linalol, ocymeny, lawandulol i jego octan. Istnieje zależność między głównymi jej składnikami, takimi jak octan linalolu i ocymeny. Duży udział octanu linalolu związany jest małym ocymenów i odwrotnie. W lawendzie znajdują się także garbniki, kumaryny i ich pochodne, fitosterole, składniki mineralne, kwasy fenolowe, flawonoidy [1, 4, 6, 7, 13].

Zastosowanie lawendy w kosmetyce

W kosmetyce  stosuje się głównie olejek eteryczny, który służy do kąpieli aromaterapeutycznych, masaży (rozprowadzony w oleju nośnikowym np. z jojoby lub słonecznikowym) oraz do aromatyzowania naturalnie wytworzonych kremów i balsamów. Olejek z lawendy jest polecany do wszystkich rodzajów skór, w tym do skóry zniszczonej. Ze względu na swoje odkażające właściwości można go stosować w walce z tzw. niedoskonałościami skóry. Polecany jest do leczenia trądziku, łuszczycy, grzybic, oparzeń słonecznych, owrzodzeń, stanów zapalnych skóry. Ze względu na dużą zawartość substancji czynnych olejek eteryczny oraz ekstrakty z lawendy działają na skórę odmładzająco, antyseptycznie, wygładzająco oraz dezynfekująco. Lawenda w postaci olejku eterycznego oraz ekstraktów stosowana jest w wielu formach kosmetycznych, m.in. w kremach i płynach oczyszczających cerę, tonikach, czy kremach do stóp. Metabolity roślinne zawarte w lawendzie wpływają na ukrwienie skóry, a tym samym poprawiają jej odżywienie i pobudzają metabolizm.  Olejek lawendowy i ekstrakty z lawendy charakteryzuje się działaniem stymulującym wzrost włosów i ograniczającym ich wypadanie. Wyniki badania klinicznego przeprowadzonego za pomocą metody podwójnie ślepej próby, dotyczące leczenia łysienia plackowatego mieszaniną pięciu olejków eterycznych (w tym lawendowego), wykazały znaczną poprawę wzrostu włosów po 7 miesiącach stosowania [2, 7, 13, 14]. W tabeli przedstawione zostały zastosowania lawendy w środkach kosmetycznych.

Tabela. 1. Zastosowanie olejków i ekstraktów lawendowych w środkach kosmetycznych.

Należy pamiętać, że olejek lawendowy zastosowany w maseczkach do twarzy, może podrażniać skórę. Ważną informacją jest także to, że ekstrakty lawendowe w stężeniu powyżej 15% wykazują działanie estrogenne, wynikające z dużej zawartości fitoestrogenów .

Literatura:

[1] M. Lis-Balchin, Lavender. The genus Lavandula. Taylor & Francis, London, 2002

[2] M.M.A. Cavannah, J.M. Wilkinson, Biological activity of lavender essential oil, Pytother. Res. 16 (2002) 301–308

[3] S. Kohlmunzer, Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. PZWL, Warszawa, 2003

[4] R. Czerpak, A. Jabłońska-Trypuć, Roślinne surowce kosmetyczne, MedPharm, Wrocław, 2008

[5] M. Lis-Balchin, S. Hart, Studies on the mode of action of the essentials oil of lavender (Lavandula angustifolia P. Miller), Phytother. Res. 13 (1999) 540–542

[6] L. Stanojevic, M. Stanojevic, M. Cakic, V. Nikolic, L. Nikolic, The effect of hydrodistillation techniques on field, kinetics, composition and antibacterial activity of Essentials oils from flowers of Lavandula officinalis L., Hem. Ind. 65 (2011) 455–463

[7] L. Chia-Jung, Ch. Lih-Geeng, Ch. Ting-Lin, K. Wei-Ming, The correlation between skin-care effects and phytochemical contents in Lamiaceae plants, Food Chem. 124 (2011) 833–841

[8] M. Komiya, Effects of lavender oil on autonomic nerve activity in dogs and some import ant issues regarding essentials oils and aromatheraphy, Foods and Food Ingredients J. Jpn. 3 (2010) 132–138.

[9] K.L. Fismer, K. Pilkington, Lavender and sleep: a systematic review of the evidence, European J. Integrative Med. 4 (2012) 436–447.

[10] Sabara D., Kunicka-Styczeńska A.: Lavender oil­-flavouring or active cosmetics ingredient? Scientific  Bulletin of the Technical University of Lodz, Food Chemistry and Biotechnology, (2009) 1058, 33-41.

[11] Czerpak R., Jabłońska-Trypuć A.: Surowce kosmetyczne i ich składniki. MedPharm, Wrocław, 2008. 

[12] Gupta V.K., Sharma S.K. Plants as natural antioxidants.Natural Prod. Radiance, 2006, 5(4): 326-338.

[13] Drealos Z.D. Kosmeceutyki. Elesevier Urban & Partner, Wrocław 2011.

[14] Allemann B., Baumann L. Antioxidants used in skin care formulations. Skin Therapy Lett., (2008) 13, 5-10.

Opracowała: mgr inż. Michalina Adaszyńska