Kwas azelainowy to kwas nonanodiowy, inaczej heptano-1,7-dwukarboksylowy o wzorze C9H16O4. Jest kwasem naturalnym wytwarzanym przez drobnoustroje z grupy drożdży Pityrosporum ovale i Malassezia furfur. Te mikroorganizmy występują na skórze, czy też włosach i i generalnie są odpowiedzialne za wywoływanie stanów zapalnych, zmian ropnych, ale też za nasilanie zmian trądzikowych czy atopowego zapalenia skóry (AZS). Jednak są one skuteczne w walce z trądzikiem wywołanym przez bakterie, właśnie dzięki wydzielaniu kwasu, który jest dla nich szkodliwy.

Kwas azelainowy wykazuje działanie keratolityczne, przez co zmniejsza tworzenie się czopów łojowych.Jest idealny dla cery trądzikowej, ponieważ hamuje  rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie trądziku (Propionibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis) oraz wytwarzanie kwasów tłuszczowych, mających istotne znaczenie w powstawaniu zmian trądzikowych.  Ponadto spowalnia wzrost i nadmierną aktywność melanocytów. Przy tym wszystkim może brać udział w leczeniu przebarwień wiążąc hamujący wpływ kwasu na syntezę DNA i oddychanie komórkowe melanocytów.

Trądzik pospolity dotyka około 70%-80% populacji. Jego przyczyną jest:

• duża aktywność gruczołów łojowych
• gospodarka hormonalna
• hiperandrogenizm
• wzrost progesteronu
• nieprawidłowy skład łoju
• uwarunkowania genetyczne

Wykwity skórne pojawiają się najczęściej w okolicach łojotokowych, takich jak:  twarz z tzw. strefą T (broda, nos, czoło), plecy między łopatkami, dekolt, okolica przedmostkowa, ramiona.  Trądzik pospolity charakteryzują takie zmiany jak zaskórniki zwane comedo oraz zmiany zapalne typu krosty, grudki, guzy czy też cysty.

{page_break}

Kwas azelainowy to naturalny związek, który zabija bakterie bytujące w skórze. Dzięki temu zapobiega rozwojowi trądziku o pochodzeniu bakteryjnym. Gabinety kosmetyczne oferują szeroka gamę  zabiegów opartych na kwasach. 

– Zabiegi z kwasami przeznaczone są dla skóry z tendencją do nadmiernej pracy gruczołów łojowych i wydzielania sebum. Kwasy polecane są wskazane osobom ze skórą łojotokową, z rozszerzonymi porami, jak również trądzikiem pospolitym i różowatym czy też z problemami zaskórników typu otwartego oraz zamkniętego – tłumaczy Jarosław Rodzeń kosmetolog z firmy Bandi.

Wg badań kwas ten działa tak samo jak inne kremy i maści zawierajace:

• nadtlenek benzoilu
• antybiotyki
• tretynoinę

Kwas azelainowy jest również skuteczny w usuwaniu zmian potrądzikowych, szczególnie przebarwień i zgrubień po występowaniu trądziku różowatego. Polecany jest także dla cer skłonnych do rumienienia się czy z rozszerzonymi naczynkami. Może być także stosowany jako peeling dla cer wrażliwych i delikatnych. Wtedy w bardzo delikatny sposób usuwa warstwę rogową, stymuluje skórę do regeneracji i cera się odmładza. Ponadto blokuje syntezę białek niezbędnych do przeżycia bakteriom tlenowym oraz beztlenowym. Działa antyseptycznie między innymi wobec bakterii Staphylococcus aureus, Propionibacterium acnes, Escherichia coli, Protesu mirabilis, Staphylococcus epidermidis, Pseudomonas aeruginosa, ale także Candida albicans (drożdżak).

Kwas azelainowy ma działanie cytotoksyczne i antyneoplastyczne (przeciw odróżnicowywaniu się komórek). Może również hamować niektóre procesy nowotworowe poprzez hamowanie proliferacji komórek dzięki temu, że molekularnie jest inhibitorem tyrozynazy, syntezy DNA, białek i wpływa hamująco na enzymy oksyredukcyjne mitochondriów. Działa również jako antyoksydant i wymiata wolne rodniki.

Terapeutycznie stosowany jest w postaci kremów i maści z zawartością około 15-20 % kwasu, jednak np. już 1,25% hamuje Propionibacterium Agnes, a 2,5% Staphylococcus ureus. W niskich stężeniach nie powinny wystąpić poważne skutki uboczne. Jednak przy nadwrażliwości czy alergii mogą pojawić się działania niepożądane najczęściej objawiające się ze strony skóry: palenie, pieczenie lub mrowienie, suchość skóry, jej łuszczenie się lub swędzenie, podrażnienie i zaczerwienienie.

Hanna Banasiak