Stosunkowo niedawno odnalazła zastosowanie w kosmetyce, choć kobiety w Indiach od dawna używają jej do pielęgnacji twarzy i ciała.

Historia
Kurkuma lub inaczej ostryż długi nazywany także kurkumą długą, szafranem indyjskim oraz ostryżem indyjskim. Występuje w postaci kłącza, jest to odmiana byliny z rodziny imbirowatych. Pochodzi z tropikalnej Azji Południowej, ale rośnie dziko także w lasach Azji Południowo-Wschodniej. Indie są największym na świecie producentem kurkumy. Najbardziej znana jest głownie jako roślina przyprawowa. Kłącza rośliny są gotowane przez kilka godzin, a następnie suszone w rozgrzanym piecu, po czym zostają zmielone na intensywny pomarańczowo-żółty proszek. Substancją czynną w Kurkumie jest kurkumina, która ma wyraźnie ziemisty, lekko gorzki, pikantny smak i musztardowy zapach.

W średniowiecznej Europie, kurkuma stała się znana jako indyjski szafran, ponieważ był powszechnie stosowany jako alternatywa dla dużo droższego wówczas szafranu. Kurkuma jest używana nie tylko jako przyprawa do curry ale także innych potraw w kuchni Azji Południowej i Bliskiego Wschodu. Co ciekawe jest również stosowany do ochrony produktów żywnościowych przed światłem słonecznym. W połączeniu z annato, kurkuma była wykorzystana jako barwnik w produkcji kolorowych serów, jogurtów, mieszanek przypraw, sosów do sałatek, masła i margaryny. Kurkuma jest także używana w celu nadania żółtego koloru niektórym gotowym produktom np. musztardzie, konserwom, bulionom z kurczaka i innym środkom spożywczym, jak i również do farbowania tkanin.

Tradycyjne zastosowanie
Kurkuma jest także używana podczas różnych rytuałów hinduskich. Powszechnie stosowana we wszystkich częściach Indii m.in. podczas ceremonii ślubnej a czoło nowonarodzonego dziecka zostaje przetarte kurkumą, co ma mu w przyszłości zapewnić szczęście. W Mikronezji przygotowanie kurkumy do zdobienia ciała, ubrań lub przyborów miało bardzo uroczysty charakter. W medycynie alternatywnej od dawna wykorzystywano lecznicze właściwości kurkumy. W wielu krajach Azji Południowej jest ona używana jako łatwo dostępny antyseptyk na różne skaleczenia, oparzenia i stłuczenia jak również jako środek antybakteryjny.

Pakistańczycy również wykorzystują kurkumę jako środek przeciwzapalny, remedium na problemy ze strony przewodu pokarmowego, na dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego (IBS) oraz inne zaburzenia trawienia. Indyjczycy, w odniesieniu do właściwości wykorzystywanych przez nich w medycynie naturalnej, używają kurkumę do produkcji wielu różnych kremów przeznaczonych do pielęgnacji skóry, które są także eksportowane do krajów sąsiednich. Dawniej indyjskie kobiety wcierały kurkumę w policzki w celu nadania im naturalnego, złotego blasku. Natomiast pasta z kurkumy była używana w celu wyeliminowania zbędnych włosów.

Istotne badania
Ostatnie badań prowadzone nad kurkumą jako skutecznym środkiem zapobiegawczym w leczeniu Alzheimera, raka jelita grubego, raka jajnika, zapaleniu stawów i cukrzycy. Dane kliniczne wykazały iż polifenole, zawarte w kurkumine hamują angiogenezę, aktywują neutrofile, kolagenaze i zwiększają ekspresję stromolizyn, tym samym wykazując skuteczne działanie przeciwzapalne. Takie właściwości mogą znaleźć zastosowanie w walce przeciwko rozwojowi zapalenia stawów, wrzodów i nowotworów. Istnieją również badania ukazujące zdolność kurkuminy do zahamowania rozwoju jajnika, pęcherza moczowego i czerniaka.

Kurkuma odkryta na nowo
Kurkuma zawiera do 5 procent olejków eterycznych i do 3 procent kurkuminy, polifenoli i substancji czynnej. Kurkumina jest także wskaźnikiem pH. W roztworach kwaśnych (pH <0,4) to przybiera żółtą barwę, natomiast w roztworach zasadowych (pH> 8,6) zmienia kolor na jasnoczerwony. Kurkumina jest potężnym środkiem przeciwzapalnym, który pomaga łagodzić trądzik różowaty a nawet go wyeliminować. Może być stosowana bezpośrednio na skórę podczas stanów zapalnych w formie miejscowych okładów, lecz nie można zapomnieć iż silnie barwi skórę więc musi być usunięta (najprościej wodą z mydłem) zaraz po tym jak wyschnie.

W kosmetykach, kurkuma jest stosowana głównie jako składnik przeciwzapalny, antyoksydacyjny, dodatek do zapachów i barwników. Najczęściej zawierają ją produkty do pielęgnacji skóry ze względu na dobrze udokumentowane (in vivo) właściwości przeciwutleniające. Nadaję się także doskonałe do środków zapobiegawczych i leczniczych przeznaczonych do stosowania w wielu schorzeniach skóry, w tym łuszczycy, trądziku, egzemie. Może znaleźć także zastosowanie w preparatach przyśpieszających gojenie ran i oparzeń oraz kremach zapobiegających uszkodzeniom skóry spowodowanym przez słońce i przedwczesnemu starzeniu się. Połączenie mleka z kurkumą daje nam jeden z naturalnych i skutecznych kosmetyków, który wydobywa piękny i zdrowy blask skóry. Obecnie kurkuma wchodzi w skład niektórych produktów do ochrony przeciwsłonecznej. Jest stosowana głównie do barwienia szminek do ust, podkładów pod makijaż i płukanek do włosów. Olejek kurkumowy bywa stosowany do wyrobu perfum o typie orientalnym. Ekstrakt z kurkumy jest dodawany do kremów także jako barwnik, gdyż jest doskonałym źródłem żółtego pigmentu. Większość badań powołuje się głównie na anty-rakotwórcze, przeciwnowotworowe właściwości przeciwutleniające przy doustnym przyjmowaniu aktywnego składnika. Badania dowiodły także iż miejscowe zastosowanie kurkumy skutecznie redukuje stany zapalne i działa antybakteryjnie.

The National Psoriasis Foundation potwierdza skuteczność niektórych suplementów diety zawierających kurkuminę lub kurkumę w minimalizowaniu łuszczycowych stanów zapalnych. Powołując się na rolę kurkumy zarówno w żywności jak i preparatach stosowanych tradycyjnej medycynie indyjskiej, oświadczono również iż wiele osób cierpiących na łuszczycę wykorzystuje właściwości kurkumy jako środka łagodzącego objawy choroby. Wydaje się, że anegdoty świadczą o sukcesie i wszechstronności tej tak znanej przyprawy.

FDA umieściło kurkuminę na liście bezpiecznych dodatków do żywności. Należy jednak zauważyć, że u niektórych osób mogą wystąpić podrażnienia skóry po kontakcie z substancją aktywną kurkumy. Istnieją również pewne dowody sugerujące, iż doustnie ekstrakty z kurkumy, przyjmowane w wysokich dawkach lub przez dłuższy okres czasu, mogą być toksyczne dla wątroby.

Istnieje wiele ogólnodostępnych preparatów z kurkumą, które pomagają zwalczyć trądzik różowaty, wspomagają leczenie łuszczycy, przyspieszają gojenie ran oraz są stosowane do podrażnionej skóry. Wiele firm opracowało również kremy dające efekt miękkiej, gładkiej i rozświetlonej skóry. Kurkuma jest skutecznym lekarstwem na wiele dolegliwości, nie tylko skórnych. Kto by przypuszczał, że jakakolwiek przyprawa może znaleźć tak szerokie zastosowanie, także poza kuchnią.

red. Aleksandra Sęda