Fot. Aksolotl, źródło: domena publiczna

24 lutego 2025 r.  w „Nature Communications” zostało opublikowane przełomowe badanie. Naukowcy z Uniwersytetu Okayama w Japonii zakwestionowali długotrwałe przekonanie, że fibroblasty są odpowiedzialne za produkcję kolagenu w skórze. Dzięki wykorzystaniu przeźroczystej skóry wodnych płazów zwanych aksolotlami odkryto mechanizm tworzenia kolagenu w skórze. Naukowcy zbadali skórę aksolotla na czterech etapach wzrostu: 5 cm, 8 cm, 10 cm i 12 cm długości, stosując zaawansowane techniki mikroskopii opartej na fluorescencji. Przy 5 cm skóra aksolotla składała się z naskórka wraz z keratynocytami oraz cienkiej warstwy kolagenu w skórze właściwej, wolnej od fibroblastów. Została nazwana stratum coniunctum. W miarę wzrostu aksolotla warstwa kolagenu pogrubiała i dopiero później fibroblasty migrowały do niej, tworząc trzy odrębne warstwy skóry właściwej: stratum baladachinum, stratum spongiosum i stratum compactum. Należy podkreślić, że każda ze wspomnianych warstw posiadała unikalną strukturę kolagenu. Żadna z nich nie pasowała do pierwowzoru stratum coniunctum.

Z tego względu, że kolagen był obecny, zanim fibroblasty przyczyniły się do tworzenia kolagenu skóry właściwej, zespół badaczy zaczął poszukiwać źródła jego produkcji, stosując nową technikę znakowania. I tak silne sygnały fluorescencyjne zostały wykryte we włóknach kolagenowych wytwarzanych przez keratynocyty, a nie fibroblasty. – Do tej pory uważano, że fibroblasty są głównymi czynnikami przyczyniającymi się do tworzenia kolagenu. Wszystkie wysiłki w dziedzinie nauk kosmetycznych i badań medycznych skóry skupiały się na regulacji fibroblastów, jednak obecne badanie wymaga zmiany sposobu myślenia. Wyjaśniliśmy, że keratynocyty są przede wszystkim odpowiedzialne za tworzenie kolagenu w skórze – tłumaczy Ayaka Ohashi, doktorantka w Graduate School of Environmental, Life, Natural Science and Technology na Uniwersytecie Okayama.

Przeprowadzono kolejne badania, które wskazują, że keratynocyty produkują kolagen w uporządkowanym, siatkowatym układzie na swojej spodniej powierzchni. Następnie fibroblasty migrują do tej warstwy kolagenu, modyfikując ją oraz wzmacniając. W celu potwierdzenia, iż ten proces nie jest unikalny jedynie dla aksolotli, zbadano inne modele kręgowców, tj. danio pręgowanego, zarodki kurcząt i zarodki ssaków (myszy). Dotychczasowe badania potwierdziły się dla wszystkich gatunków. – Aksolotle mogą zachować dobrą teksturę i wygląd skóry przez długi czas. Mam na myśli, że mają coś w rodzaju wiecznej młodości. Może to wynikać z faktu, że keratynocyty przez długi czas produkują kolagen. Z drugiej strony my, ludzie, nie potrafimy utrzymać produkcji kolagenu w keratynocytach po urodzeniu. Jeśli uda nam się wyjaśnić mechanizm, który pozwala aksolotlom utrzymywać keratynocyty w produkcji kolagenu przez całe ich życie, być może będziemy w stanie osiągnąć wieczną młodość, tak jak aksolotle – mówi prof. Akira Satoh z Uniwersytetu Okayama. Obecne produkty do pielęgnacji skóry ukierunkowane są przede wszystkim na aktywność fibroblastów, ale przyszłe terapie mogą koncentrować się na stymulowaniu produkcji kolagenu przez keratynocyty.