Morfologia jarzębiny

Jarzębina to drzewo lub krzew, dorastający nawet do 15 m wysokości. Charakteryzuje się gładką i jasną korą. Posiada młode pędy owłosione. Pączki są stożkowate, wydłużone i szarosiwo owłosione. Ulistnienie jest skrętoległe, liście nieparzysto-pierzaste, złożone z 9-15 listków, pojedynczo piłkowanych. Liście po roztarciu pachną gorzkimi migdałami. Jesienią przebarwiają się na kolor od złotożółtego do żółtoczerwonego. Kwiaty zebrane są w gęste, owłosione podbaldachy. Płatki korony są białe, prawie koliste. Kwiaty kwitną od maja do czerwca. Owoce (długość 7-9 mm) są kuliste, pomarańczowe, czerwone, cierpkie i gorzkie. Pojawiają się od lipca do października. 

Zastosowanie jarzębiny

Jarzębina jest rośliną ozdobną, sadzoną często w parkach, alejach i ogrodach. Jej owoce można wykorzystać w kuchni, jednak ze względu na trujący kwas parasorbinowy wyłącznie po przemrożeniu lub po blanszowaniu. Zabiegi te pozbawiają także owoce gorzkiego smaku. Na ich bazie produkuje się przetwory, takie jak: jarzębiak, soki, dżemy, marmoladę, syropy i mus, które ze względu na wysoką zawartość beta karotenu są bardzo cenione. Owoce jarzębiny są także pożywieniem dla niektórych gatunków ptaków oraz zwierząt leśnych.

Ponieważ zawierają witaminy C, E, P, KK, PP oraz niewielkie ilości witaminy A, sorbozę, antocyjany, flawonoidy, kwasy organiczne, garbniki i pektyny, stanowią cenny surowiec zielarski. W owocach jarzębiny znaleźć można także potas, magnez, sod, wapń i miedź. Wykazuje on działanie moczopędne, wpływa korzystanie na błony śluzowe i pracę układu pokarmowego. Owoce jarzębiny zaleca się przy nieżytach jelit, przewlekłych biegunkach, ale też schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Skuteczna jest także przy przeziębieniach, chorobach płuc i uporczywym kaszlu, anemii i nadciśnieniu. Płukanka z jarzębiny pomaga w chorobach dziąseł, a przy bólach reumatycznych i mięśniowych stosowana jest do nacierań.

Ze względu na zawartość witaminy C i P owoce jarzębiny stosuje się w kosmetykach. Witaminy te uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne. Flawonoidy wykazują działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Działanie odkażające i ściągające zapewniają obecne w surowcu roślinnym kwasy owocowe i garbniki. Zawarty w owocach kwas sorbowy hamuje rozwój bakterii i grzybów. Owoce jarzębiny wykorzystuje się zatem do produkcji kosmetyków dla cer z niedoskonałościami, trądzikiem, rozszerzonymi porami, cieniami pod oczami i przebarwieniami. Z jarzębiny wyodrębnić można także sorbitol, który jest naturalnym środkiem nawilżającym. Jego zadaniem jest utrzymanie, bądź poprawienie wilgotności skóry zwłaszcza cery zmęczonej, suchej z utratą elastyczności.