Skąd przyjeżdża do nas henna?

Henna to nic innego jak sproszkowane liście i pędy rośliny o nazwie Lawsonia bezbronna (Lawsonia inermis). Lawsonia rośnie w krajach tropikalnych głównie Afryce i południowo-zachodniej Azji, a uprawiana jest także w Australii, Ameryce Południowej i Północnej. Hennowy krzew najwydajniej produkuje barwnik w temperaturze 35 do 45°C, a temperatura poniżej 5°C zabija roślinę. Z tego powodu w krajach Europy klimat nie pozwala na produkcję henny. Lawsonia jest rośliną kwitnącą, a jej kwiaty wykorzystuje się do produkcji olejków eterycznych.

W jaki sposób henna barwi?

Barwnikiem naturalnej henny jest czerwono-pomarańczowy lawson (2 hydroksy-1,4-naftochinon). Proszek lub pasta ze 100% lawsonii bezbronnej przybiera natomiast barwę zieloną. Aby henna zyskała właściwości koloryzujące należy lawson uwolnić z liści lawsonii mieszając z płynem o lekko kwasowym odczynie. Zależnie od kraju używa się różnych rozpuszczalników. Należą do nich woda, olejki eteryczne, nafta, herbata lub kawa. Gotowy preparat aplikowany na powierzchnię skóry wnika w głąb naskórka i łączy się z keratyną, zmieniając jego kolor. Barwnik penetruje warstwy komórek w kierunku skóry właściwej lecz nie rozkłada się wszerz, jak tusz rozlewający się na papierze. Dzięki temu można z dużą dokładnością tworzyć misterne tatuaże z najdrobniejszymi elementami. Utworzony wzór pozostaje widoczny aż do złuszczenia się ostatniej warstwy zabarwionego naskórka. Włosy natomiast zbudowane są głównie z keratyny i w przeciwieństwie do naskórka nie ulegają łuszczeniu, dlatego też lawson na dłużej wbudowuje się w strukturę włosa. Nie jest to całkowicie trwała koloryzacja ponieważ podczas mycia barwnik zostaje stopniowo wypłukiwany. Ostateczny kolor włosów po farbowaniu uzyskuje się gdy henna utleni się w powietrzu atmosferycznym. Dzieje się tak albo po rozrobieniu jej z wodą i pozostawieniu na kilkanaście godzin w ciepłym miejscu albo w ciągu kilku dni po farbowaniu bezpośrednio we wnętrzu włosa.

Jaki jest kolor henny?

Naturalna henna z lawsonii bezbronnej nadaje włosom i skórze kolor pomarańczowo-czerwony. Na rynku istnieją również mieszanki lawsonii z innymi roślinami i składnikami syntetycznymi. Najczęstszym komponentem owych mieszanek oprócz lawsonii jest indygowiec barwierski (Indigofera Tinctoria, Indigo), z którego uzyskuje się czarną barwę z niebieskim połyskiem. Odcień czarny można otrzymać także dodając do henny ekstrakt z  Eclipta alba (Bhringaraj), zwanej „władcą włosów” ze względu na pozytywne działanie na ich kondycję. Domieszka Amli (Emblica officinalis) natomiast wzmacnia kolor i lekko przyciemnia uzyskaną barwę. Ponadto by podkreślić odcień rudy i miedziany stosuje się jako dodatek Jatropha Glandulifera (Jatropha). Odpowiednie proporcje powyższych składników roślinnych pozwalają na uzyskanie barwy od jasnego brązu, przez orzechowy brąz, ciemny brąz, miedziany i czerwony aż po intensywny czarny. Większość tego typu mieszanek nazwana jest w skrócie henną mimo, iż zawierają oprócz Lawsonii inermis również inne składniki lub niekiedy nie zawierają jej wcale (np. henna czarna [indygo]: Indigofera tinctoria , henna bezbarwna (Senna): Cassia obovata).

Co dobrego robi henna?

Oprócz właściwości koloryzujących henna ma wiele zalet, zwłaszcza dla włosów. Przede wszystkim pogrubia, wzmacnia i dodaje blasku. Częste farbowanie nie niszczy włosów, a wręcz przeciwnie, im częściej koloryzujemy je henną tym są mocniejsze. Poprawia ona wygląd fryzury zniszczonej farbami chemicznymi. Stosowana regularnie do pewnego stopnia hamuje wypadanie włosów, ogranicza powstawanie łupieżu, leczy grzybicę, a nawet zabija wszy. Ponadto barwnik lawson wbudowany w strukturę włosa chroni go przez szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Zioła ajurwedyjskie dodawane do henny (lista poniżej) dodatkowo odżywiają skórę głowy, chronią przed przedwczesnym siwieniem i promują porost włosów.

Lista roślin wykorzystywanych do tworzenia farb hennowych:

• Lawsonia inermis (Henna),
• Indigofera tinctoria (Indigo),
• Cassia obovata Leaves (Senna),
• Emblica officinalis (Amla),
• Jatropha glandulifera (Jatropha),
• Eclipta alba (Bhringaraj),
• Azadirachta indica (Neem),
• Bacopa monniera (Brahmi),
• Terminalia chebula (Harad),
• Terminalia bellirica (Vibhitaki),
• Acacia concinna (Shikakai).

Czy henna może być niebezpieczna?

Barwnik henny lawson jest jednocześnie jej głównym alergenem, aczkolwiek niewiele osób jest na niego uczulonym. Nadwrażliwość natychmiastowa na hennę naturalną przy kontakcie z rozpyloną henną objawia się alergicznym nieżytem nosa i zapaleniem spojówek. Innych, poza alergią, niepożądanych efektów korzystania z henny naturalnej nie zauważono. Nie można pominąć z kolei problemu wyprysku skórnego wywołanego tatuażem z tzw. czarnej henny. W ogromnej większości przypadków jest on spowodowany uczuleniem na niedozwolony do stosowania na skórę czarny barwnik PPD  (parafenylenodiaminę) i niekiedy na inne farby o strukturze amin aromatycznych. PPD, po umieszczeniu odpowiednich ostrzeżeń na opakowaniu, można stosować w produkcji farb do włosów. W przypadku uczulenia na ten związek na skórze w miejscu zdobienia mogą pojawić się zaczerwienienia, świąd, wysypka lub pęcherze. Owe zmiany skórne nierzadko pozostawiają trwałe ślady w postaci przebarwień lub blizn. Nadwrażliwość na PPD jest najczęściej opóźniona, znacznie rzadziej natychmiastowa. Nie opisano do tej pory tego typu zmian po stosowaniu henny naturalnej. Alergia na PPD objawia się tylko u osób uczulonych, jednak ten związek jest nie tylko silnym alergenem ale także niebezpieczną i rakotwórczą toksyną. Ma ona zdolność, w przeciwieństwie do lawsonu, przenikania przez skórę do krwioobiegu. Długotrwałe narażenie PPD może inicjować uciążliwe problemy zdrowotne.

Jak odróżnić „czarną hennę” roślinną od chemicznej?

Odróżnić hennę z PPD od tej z indygo można czytając skład produktu na opakowaniu. Jeśli nie jest to możliwe (np. gdy tekst na opakowaniu jest w nieznanym języku) należy przyjrzeć się kolorystyce i zapachowi preparatu. Proszek indygo, tak jak i czysta henna, posiada zielone zabarwienie i pachnie zielonym groszkiem. Czyste indygo po kilkudziesięciu minutach od dodania wody zmienia barwę na niebieską. Henna z dodatkiem PPD jest brązowa lub czarna i ma zapach chemiczny przypominający benzynę. Po dodaniu wody szybko uwalnia się czarny kolor. Profesjonalnym sposobem wykrywania PPD są badania analityczne w laboratorium. Największy problem w określaniu bezpieczeństwa „czarnej henny” stanowią preparaty do tworzenia letnich tatuaży w nadmorskich kurortach. Nie łatwo sprawdzić czy obsługująca nas osoba stosuje hennę z PPD. Zagrożone są głównie dzieci i młodzież, dlatego ważna jest świadomość rodziców lub opiekunów o zagrożeniu związanym ze zdobieniem ciała „czarną henną”.

Klaudia Majewska

Piśmiennictwo:

http://www.hennaforhair.com

http://www.helfy.pl/

http://www.hennapage.com/