Szacuje się, że ponad jedna trzecia kobiet powyżej 18 roku życia i około 10 procent mężczyzn powyżej 40 roku życia stosuje farby do włosów.

Nowoczesne farby do włosów są klasyfikowane jako trwałe (lub utleniające), półtrwałe i tymczasowe. Trwałe farby do włosów, które stanowią około 80 procent obecnie sprzedawanych produktów, składają się z niebarwnych "półproduktów" (aminy aromatyczne) oraz barwników. W obecności nadtlenku wodoru, związki reagują ze sobą tworząc cząsteczki pigmentu. Ciemniejsze kolory są tworzone przy użyciu wyższych stężeń półproduktów. Półtrwałe i tymczasowe farby do włosów są nieutleniające i obejmują barwne związki, które farbują włosy w sposób bezpośredni.

Z czego zatem wynika obawa, że ​​farby do włosów mogą powodować raka?

Istnieje ponad 5000 różnych substancji chemicznych stosowanych w produktach do farbowania włosów, z których niektóre są zgłaszane jako rakotwórcze u zwierząt. Ponieważ tak wiele osób korzysta z farb do włosów, naukowcy próbowali ustalić, czy ekspozycja na substancje chemiczne w produktach do farbowania włosów jest związana ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka u ludzi.

Wczesne preparaty do farbowania włosów zawierały związki chemiczne, w tym aminy aromatyczne, o potwierdzonym działaniu rakotwórczym u zwierząt. W połowie i pod koniec lat 70tych, jednak producenci zmienili skład farb do włosów, aby wyeliminować niektóre ze szkodliwych substancji chemicznych. Obecnie nie wiadomo, czy któreś z substancji chemicznych używanych jeszcze w farbach do włosów mogą powodować raka. Biorąc pod uwagę powszechne stosowanie produktów do farbowania włosów, nawet niewielki wzrost ryzyka może mieć istotny wpływ na zdrowie publiczne.

Z biegiem lat, badania epidemiologów wykazały zwiększone ryzyko raka pęcherza moczowego u fryzjerów. Raport Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) z 2008 roku stwierdził, że ​​niektóre z substancji chemicznych, na które pracownicy są narażeni zawodowo są "prawdopodobnie rakotwórcze dla ludzi".

Przeprowadzono szereg badań. Niektóre z nich wykazały powiązania pomiędzy stosowaniem farb do użytku osobistego a rozwojem niektórych typów nowotworów krwi i szpiku kostnego, takich jak chłoniaki nieziarnicze (NHL) i białaczki, jednak inne badania nie wykazały takich powiązań. Badania nad rakiem piersi i pęcherza również przyniosły sprzeczne wyniki. Na podstawie analizy dowodów, IARC stwierdziła, że farby do włosów stosowane ​​do użytku osobistego "nie są klasyfikowane jako rakotwórcze dla ludzi".

Poproszona o komentarz w sprawie Pani Ewa Starzyk, Dyrektor Naukowy Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego, tłumaczy:

W 2003 roku Komisja Europejska ogłosiła strategię oceny bezpieczeństwa składników farb do włosów, tzw. HairDyeStrategy. Strategia ta przewidywała, że Komisja wprowadzi zakaz stosowania wszystkich składników farb do włosów, dla których przemysł nie dostarczy pełnej oceny bezpieczeństwa.

Bezpośrednią przyczyną ogłoszenia przez Komisję HairDyeStrategy były niejednoznaczne wyniki badań toksykologicznych dla składników farb do włosów. Niektóre z tych badań wskazywały na możliwość podwyższonego ryzyka występowania raka pęcherza u fryzjerów i konsumentów osób długotrwale stosujących farby do włosów. W wyniku Komitet Naukowy ds. Kosmetyków i Produktów Nieżywnościowych zarekomendował, aby Komisja przeprowadziła całościową ocenę bezpieczeństwa barwników i prekursorów barwników stosowanych w farbach do włosów. Celem tego działania miało być utworzenie listy „dozwolonych” do stosowania w farbach do włosów z tych, które zostały uznane za bezpieczne.

Szybko jednak okazało się, że ryzyko może występować wyłącznie w przypadku osób, które rozpoczęły farbowanie włosów w latach 70 XX w. i farbowały włosy na ciemne odcienie (brązowy i czarny) oraz w przypadku profesjonalistów (fryzjerów) pracujących w latach, gdy nie zawsze stosowano rękawiczki ochronne. Ponadto, badania mechanizmów działania toksykologicznego składników farb do włosów  wykazały, że ryzyko występuje głównie u osób, które wolniej metabolizują aminy aromatyczne.

Większość obecnych aktualnie wyników badań epidemiologicznych nie potwierdza jakiegokolwiek związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy stosowaniem farb do włosów, a występowaniem nowotworów (w tym raka pęcherza, raka piersi, chłoniaka nie-Hodkinga, szpiczaka mnogiego i innych rodzajów nowotworów)[i]^,[ii]^, [iii]^, [iv]^, [v]^, [vi]^, [vii]^, [viii], także w przypadku zawodowego narażenia na farby do włosów[ix]^, [x].

Ocena bezpieczeństwa składników farb do włosów jest prawie skończona. Barwniki oraz prekursory barwników, których bezpieczeństwo nie zostało potwierdzone, lub dla których nie dostarczono kompletu badań toksykologicznych wycofano. Substancje te wpisano na listę substancji niedozwolonych do stosowania w kosmetykach. Większość barwników została wycofana nie z powodu ryzyka dla zdrowia, ale z powodu braku zainteresowania przemysłu dalszym ich stosowaniem i sfinansowaniem badań toksykologicznych.

Składniki farb do włosów, które są obecnie dozwolone, zostały poddane szczegółowej ocenie toksykologicznej i zaakceptowane przez Komitet Naukowy i Komisję Europejską.

Ostatnim etapem HairDyeStrategy jest ocena bezpieczeństwa substancji powstających podczas procesu barwienia. Tu jak na razie wszystkie badania potwierdzają bezpieczeństwo farb do włosów.

Czy istnieją inne zagrożenia wynikające ze stosowania farb do włosów?

Farby do włosów mogą być również przyczyną uczuleń, szczególnie farby trwałe. Niekorzystna reakcja po ich zastosowaniu może objawiać się świądem, obrzękiem skóry twarzy, szyi, zmianami rumieniowymi, zapalnymi, obrzękiem powiek. Rzadziej tego typu odczyny pojawiają się w przypadku stosowania farb roślinnych (np. henny). Przystępując do farbowania włosów, nawet kolejnego przy użyciu tej samej farby, należy wykonać tzw. test płatkowy, określający osobniczą wrażliwość na stosowany preparat.

Test pozwala określić czy tolerujemy dany preparat. Nakłada się jego niewielką ilość na mały obszar skóry (np. za małżowiną uszną) na 48 godzin przed planowanym zabiegiem farbowania. Reakcja pozytywna to informacja, że skóra jest wrażliwa na jeden ze składników farby. Aby określić, na który składnik jesteśmy wrażliwi zaleca się kontakt z dermatologiem w celu wykonania kolejnych testów i badań. Jest to o tyle ważne, że w przyszłości będzie można unikać tej substancji przy wyborze kosmetyków.

Test powinno się wykonywać przed każdą koloryzacją nawet, jeśli dany preparat stosujemy już kolejny raz i wcześniej nie zaobserwowaliśmy negatywnej reakcji.

Oczywiście test nie daje 100% pewności, że nie wystąpi reakcja uczuleniowa po zastosowaniu preparatu.

W trakcie farbowania należy również bezwzględnie używać rękawic ochronnych, gdyż chronią one nasze dłonie i paznokcie przed zabarwieniem, ale również zmniejszają kontakt z substancjami potencjalnie szkodliwymi. Pani Ewa Starzyk komentuje również kwestię właściwości uczulających farb do włosów: „Niewątpliwym wyzwaniem z punktu widzenia bezpieczeństwa pozostają właściwości uczulające niektórych składników farb do włosów. Niestety, jak na razie dla tych substancji nie ma zamienników. Dlatego Komisja Europejska skrupulatnie monitoruje liczbę przypadków alergii na składniki farb do włosów na rynku UE i jednocześnie w ciągu ostatnich dwóch lat wprowadziła obowiązek umieszczania dodatkowych ostrzeżeń na opakowaniach farb do włosów.”

Wiele kobiet zastanawia się pewnie, czy farbowanie włosów jest zabronione w czasie ciąży i karmienia piersią? Większość preparatów koloryzacyjnych jest bezpieczna dla przyszłych matek. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na instrukcję oraz ulotkę informacyjną i uważnie stosować się do zaleceń na niej zawartych.

Kolejną obawą kobiet jest częste stosowanie farb do włosów. Czy włosy narażane na preparaty koloryzujące przez wiele lat są bardziej zniszczone a nasze zdrowie bardziej narażone na niebezpieczeństwo? Okazuje się, że jeżeli nie wystąpiły żadne reakcje niepożądane na farby, nie jest konieczne zaprzestanie ich stosowania.

Równie istotą kwestią jest potencjalne zagrożenie substancji chemicznych stosowanych w farbach do włosów dla środowiska.

„Kwestia bezpieczeństwa farb do włosów dla środowiska nie była dotąd przedmiotem odrębnych badań, ale nie jest to obszar zainteresowania – składniki aktywne, czyli same barwniki podlegają przepisom rozporządzenia REACH nie są klasyfikowane jako trwałe, ulegające bioakumulacji i toksyczne (tzw. substancje PBT) ani bardzo trwałe i ulegające bioakumulacji w bardzo dużym stopniu (tzw. substancje vPvB). Tym samym, ich ekotoksyczność jest sprawa wtórną w kontekście bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi”  tłumaczy Dyrektor PZPK Pani Ewa Starzyk.

Więcej informacji (w tym listy substancji pozytywnie ocenionych i wycofanych) można znaleźć na stronie internetowej Komisji Europejskiej:

http://ec.europa.eu/consumers/sectors/cosmetics/cosmetic-products/hair-dye-products/safety-strategy/index_en.htm