Od czego zależy czystość mikrobiologiczna kosmetyków?

Czystość mikrobiologiczna kosmetyków uwarunkowana jest jakością i czystością surowców (zwłaszcza istotna jest jakość wody) podczas ich przechowywania i użytkowania. Surowce najczęściej są zanieczyszczone mikroflorą pochodzącą z gleby, powietrza, wody i innych organizmów żywych. Organizmy glebowe zanieczyszczające należą głównie do bakterii z rodzaju Bacillus i Clostridium, promieniowców, drożdży i pleśni. Mogą się w nich także znajdować bakterie chorobotwórcze dla człowieka takie jak: Listeria monocytogenes, Clostridium botulinum, Yersinia enterocilitica oraz niektóre szczepy enteropatogenne E. Coli. Czystość mikrobiologiczna kosmetyku zależy też od higieny procesu technologicznego, właściwości fizykochemicznych produktu gotowego, ale także typu i materiału opakowania, zawartości inhibitorów rozwoju mikroorganizmów i ich zdolności adaptacyjnej w procesie produkcji, przechowywania surowców czy ciągu produkcyjnego. 

Jakie są skutki zakażeń mikrobiologicznych?

Nadmierne namnożenie flory bakteryjnej powoduje obniżenie jakości produktu np. zmianę konsystencji i barwy, nieprzyjemny zapach, a metabolity zawarte w kosmetykach mogą spowodować reakcje alergiczne czy stany zapalne skóry. Kontakt z bakteriami chorobotwórczymi może spowodować wystąpienie określonej choroby np. uszkodzenie wzroku będącego konsekwencją zastosowania tuszu do rzęs zawierającego Pseudomonas aeruginosa bądź owrzodzenie rogówki wywołane brudną szczoteczką. Miejscowe zapalenie skóry wywołane przez Klebsiella pneumoniae, zawartą w kremie do rąk. To zmusza producentów do bardzo rygorystycznych warunków produkcji szczególnie czystości mikrobiologicznej.

Jak zapobiegać zakażeniom mikrobiologicznym?

Przede wszystkim w celu uniknięcia zakażenia mikrobiologicznego kosmetyku, jego receptura powinna w jak największym stopniu utrudniać rozwój mikroorganizmów wprowadzonych na etapie produkcji i w czasie stosowania. Należy także stosować dobre praktyki produkcyjne (GMP), opracować procedury: obrotu materiałów, dostępu i higieny personelu, mycia, czyszczenia dezynfekcji, kontroli czystości ogólnej i mikrobiologicznej surowców, urządzeń i wyrobów. Jedną z najczęstszych praktyk mających na celu zapewnienie czystości mikrobiologicznej produktu jest dodanie do jego receptury substancji konserwującej.  

Normy obowiązujące w przemyśle kosmetycznym

W wyrobach kosmetycznych wykonuje się badania czystości mikrobiologicznej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 23.12.2002 r. (Dz.U.Nr 9 z 2003 r.) z późniejszymi zmianami. Badania czystości mikrobiologicznej wykonuje się zgodnie z normami ISO w akredytowanych laboratoriach.

Do najważniejszych norm zaliczyć można: 

*ogólną liczbę drobnoustrojów wg PN-EN ISO 21149:2009;

*obecność Staphylococcus aureus wg PN-EN ISO 22718:2010;

*obecność Pseudomonas aeruginosa wg PN-EN ISO 22717:2010;

*obecność Candida albicans wg PN-EN ISO 18416:2009;

*obecność Escherichia coli wg PN-EN ISO 21150:2010;

*liczbę pleśni i drożdży wg PN-EN ISO 16212:2011.

Test konserwacji

Norma PN-EN ISO 11930:2012 Kosmetyki-Mikrobiologia-Test skuteczności i ocena  zakonserwowania produktów kosmetycznych podaje sposób i cel przeprowadzenia tzw. testu konserwacji. Badanie to polega na kontrolowanym, jednorazowym wprowadzeniu szczepów testowych do próbek zakonserwowanego produktu przez konsumenta. Przeprowadza się go na etapie opracowania produktu – w celu uzyskania właściwego układu konserwującego, ale także w trakcie produkcji. Badania na etapie produkcji mają za zadanie potwierdzić brak ujemnego wpływu procesu technologicznego na trwałość konserwantów i skuteczność ich działania. Są prowadzone dla zabezpieczenia kosmetyku w przypadku nieprzewidzianego wystąpienia zakażenia w czasie produkcji oraz podczas użytkowania przez konsumenta.

Podatność kosmetyków na skażenie drobnoustrojami

W zależności od postaci fizykochemicznej kosmetyku jego podatność na zakażenia mikroorganizmami chorobotwórczymi zmienia się. Wysoką podatnością na skażenie charakteryzują się produkty stosowane wokół oczu, emulsje, kremy do ust, produkty na bazie wody, kosmetyki zawierające surowce pochodzenia naturalnego. Sprasowane i sypkie pudry, preparaty w sztyfcie, pudry do kąpieli, produkty kosmetyczne w formie aerozoli odznaczają się średnią podatnością na skażenie. Najbezpieczniejsze produkty pod względem mikrobiologicznym to: preparaty na bazie alkoholu (powyżej 20%), dezodoranty i antyperspiranty, sole do kąpieli, kosmetyki zawierające surowce o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych.