Czym powinien charakteryzować się dobry konserwant?
Konserwant powinien być zastosowany w odpowiednim stężeniu, aby skutecznie sprawował swoją funkcję. Powinien być nietoksyczny, nie może powodować uczulenia, podrażnienia, alergii, nie powinien też przenikać przez błony śluzowe, ani naruszać naturalnego mikrobiomu skóry. Powinien wykazywać szerokie spektrum ochrony przeciw drobnoustrojom oraz właściwą aktywność w najniższym możliwym stężeniu. Nie powinien reagować z innymi składnikami receptury, powinien być stabilny, odporny na światło i tlen. Ponieważ mikroorganizmy żyją w środowisku wodnym, konserwanty rozpuszczalne są w fazie wodnej.
Ale to nie wszystko…
Istotne są wytyczne prawne, których pominąć nie można. Oficjalne wytyczne dotyczące użycia konserwantów w kosmetykach znajdują się w załączniku V Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej (WE) nr 1223/2009. Obejmuje ono ok. 60 pozycji, a dokument jest stale aktualizowany. Widnieją tam również wytyczne do stosowania niektórych konserwantów, które mówią np. o tym, że kosmetyk zawierający donory formaldehydu powinien posiadać oznaczenie „uwalnia formaldehyd”, jeśli całkowite stężenie uwolnionego HCHO w produkcie przekracza 0,001%. Kwas salicylowy i jego sole także mają swoje obostrzenia. Stężenie konserwantów powinno mieścić się w granicach od 0,0015% do 2,5%. Ponadto istnieje wiele zależności między składnikami receptury, a także między nimi a opakowaniem, które mają wpływ na działanie konserwantów. Niektóre składniki mineralne, takie jak celuloza, krzemiany, talk, mogą powodować wchłanianie części konserwantów, zaś roślinne i mineralne składniki mogą być źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Parabeny w połączeniu z niejonowymi SPC mogą z kolei wpływać niekorzystnie na powstawanie niezamierzonych reakcji chemicznych w produkcie. Składniki opakowania również mogą wchodzić w reakcje z konserwantami, np. nylon, polietylen z parabenami, benzoesanami, związkami fenolowymi. Istnieje też masa składników wspomagających działanie konserwantów. Dzieje się to na różne sposoby. I tak związki o działaniu chelatującym (np. EDTA) wiążą metale, które są potrzebne do wzrostu drobnoustrojów. Składniki żelujące (guma ksantanowa, akrylany) i humektanty (gliceryna, sorbitol) zmniejszają ilość biologicznie aktywnej wody. Etyloheksylogliceryna zmniejsza napięcie powierzchniowe na błonie komórkowej drobnoustroju, wspomaga działanie konserwantów, takich jak: alkohol benzylowy, kwas dehydrooctowy, fenoksyetanol, metyloparaben. Niektóre niejonowe SPC i emulgatory działają na zasadzie rozrywania błon komórkowych mikroorganizmów. Olejki eteryczne i wyciągi roślinne, np. z tymianku, szałwii, również wspomagają działanie konserwantu, ale muszą być zastosowane zgodnie z wytycznymi rozporządzenia i IFRA.
Czy każdy kosmetyk musi mieć konserwant?
Zgodnie z normą norma PN-EN ISO 29621:2017 istnieją grupy produktów o niskim ryzyku zakażenia mikrobiologicznego i są to: produkty o niskiej aktywności wody (>0,75), produkty konfekcjonowane w temperaturze wyższej niż 65oC, produkty o pH niższym niż 3 lub wyższym niż 10, produkty o zawartości alkoholu powyżej 20%, antyperspiranty o zawartości soli glinu >25%, lakiery do paznokci o zawartości rozpuszczalników organicznych powyżej 10%, produkty o zawartości środka utleniającego powyżej 3%.
Konserwanty najczęściej używane w kosmetykach na rynku polskim
Dwie badaczki z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi przeprowadziły badanie, które miało na celu wskazanie najczęściej stosowanych konserwantów w produktach kosmetycznych sprzedawanych na rynku polskim. Wzięto pod uwagę produkty różnego rodzaju – spłukiwalne i pozostające na skórze. Badanie dotyczyło konserwantów uwzględnionych w załączniku V Rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) nr 1223/2009 o produktach kosmetycznych. Jak się okazało, najczęściej stosowanymi konserwantami wśród produktów niespłukiwalnych są: fenoksyetanol (68% badanych produktów), benzoesan sodu (33,5%), alkohol benzylowy (29,5%), sorbinian potasu (29%), metyloparaben (13,5%). W produktach spłukiwalnych najczęściej spotyka się: benzoesan sodu (66%), sorbinian potasu (49%), fenoksyetanol (40%). 33 z 60 konserwantów uwzględnionych w załączniku nie spotkano w badanych produktach.
KOMENTARZE