Ceramidy razem z korneocytami tworzą nieprzepuszczalną powłokę dla wody. W związku z tym są odpowiedzialne za elastyczność naskórka, ale też za odpowiedni poziom nawilżenia poprzez ochronę przed utratą wody z naskórka. Ceramidy w sposób naturalny tworzą warstwę ochronną. Uczestniczą w homeostazie skóry, czyli samoregulacji odpowiednich parametrów związanych z pH skóry i jego ochroną. Są składnikiem wspierającym prawidłową odbudowę naskórka, który może zostać osłabiony i uszkodzony przez różnego rodzaju czynniki zewnętrzne. W ten sposób odbudowywana jest bariera ochronna skóry i przywrócone są jej funkcje. Ceramidy odpowiadają także za przeciwdziałanie nadmiernemu złuszczaniu się martwych komórek naskórka, m.in. po zabiegach z użyciem peelingów chemicznych. Jedną z bardzo ważnych cech ceramidów jest również opóźnianie procesu starzenia się skóry poprzez utrzymanie poziomu jej elastyczności i nawodnienia.

Obniżony poziom ceramidów bardzo często związany jest z nieprawidłową pielęgnacją skóry. Wynika to z nieodpowiedniego bądź zbyt intensywnego oczyszczania twarzy, stosowania w nadmiarze produktów złuszczających bądź modnych i zbędnych produktów, a dokładnie – gadżetów do oczyszczenia skóry. Obniżony poziom ceramidów może być związany z chorobami skóry, ale także z chorobami autoimmunologicznymi i pewnymi lekami. Zaburzony poziom ceramidów w skórze prowadzi do przedwczesnego starzenia się skóry i dodatkowo zwiększa możliwość wystąpienia różnych dermatoz poprzez wzmożone podrażnienie. Poziom ceramidów spada wraz z wiekiem oraz pod wpływem stresu oksydacyjnego. Obniżenie ceramidów potęguje u kobiet okres menopauzy i wszelkie zaburzenia hormonalne. Gdy mamy zaniżony poziom ceramidów w skórze, uszkadza się płaszcz hydrolipidowy. Aby go nadbudować, potrzebna jest pielęgnacja skóry, która ten płaszcz nadbuduje. W tym celu dobrze sprawdzą się produkty bogate w ceramidy, których zadaniem będzie stymulacja skóry do regeneracji i zatrzymanie wilgoci.

Powstawanie ceramidów

Każdy organizm i jego tkanki mogą syntezować ceramidy, które będą się składać z kwasów tłuszczowych oraz sfingoidalnych długołańcuchowych zasad azotowych. Prekursorami ceramidów naskórkowych są glukozyloceramidy oraz sfingomieliny. Aby utrzymać fizjologiczny poziom ceramidów w poszczególnych warstwach naskórka, trzeba zapewnić im biosyntezę, która odbywa się w komórkach warstwy kolczystej i ziarnistej, gdzie początkowo powstaje glikoceramid. W trakcie tych enzymatycznych przemian w skórze odłączona zostaje jego reszta cukrowa. Produktem końcowym w warstwie rogowej, czyli najbardziej zewnętrznej warstwie naskórka, pozostają już same ceramidy.

Ceramidy powstają m.in. w cyklu sfingomielinowym. Polega on na tym, że podczas hydrolizy sfingomieliny w obecności sfingomielinazy powstaje ceramid. Sfingomielinaza dzieli się na: kwaśną, alkaiczną i obojętną. Najwyższą aktywność wykazuje sfingomielinaza kwaśna, natomiast obojętna, która znajduje się po zewnętrznej stronie błony plazmatycznej, wykazuje aktywność optymalną i wymaga obecności jonów magnezu jako aktywatora. Degradacja sfingomieliny w wyniku kwaśnej i obojętnej aktywacji trwa kilka minut bądź sekund. Ceramidy powstają też na zasadzie syntezy – de novo. Odbywa się ona w siateczce śródplazmatycznej. Zaczyna się od syntezy 3-ketosfinganiny, która polega na kondensacji L-seryny i palmitylo-CoA. Dalej 3-ketosfinganina jest redukowana do sfinganiny i ona jest acylowana do dihydroceramidu przez syntazy. Ostatnim etapem syntezy jest utlenianie dihydroceramidu do ceramidu. Trzeci szlak, w którym przebiega powstawanie ceramidów, zachodzi w późnych endosomach i lizosomach, a katabolizmowi ulegają złożone glikosfingolipidy, które mają duże znaczenie w budowie błon biologicznych. Bardzo ważna w występowaniu ceramidów w skórze jest ich różnorodność. Przykładem jednego z ceramidów jest ceramid 1, który zawiera kwas linolowy, a w przypadku jego niedoboru zostaje zastąpiony kwasem oleinowym, co obniża zdolności bariery ochronnej skóry.

Ceramidy występujące w kosmetykach i wykorzystanie w kosmetologii zabiegowej

Ceramidy są związkami chemicznymi, które znalazły szerokie zastosowanie w dziedzinie kosmetologii. Stosowane są w pielęgnacji domowej i procedurach zabiegowych w gabinecie kosmetologicznym. Mają zastosowanie przy dermatozach i skórach alergicznych, wrażliwych oraz wspomagająco przy leczeniu dermatologicznym trądziku. W zabiegach kosmetycznych stosujemy je zaś w terapiach opóźniających procesy starzenia się skóry. Ceramidy mają szerokie zastosowanie w przypadku wielu problemów skórnych i powinny być podstawą pielęgnacji. Regenerują skórę, która została poddana promieniom słonecznym lub wystawiona na agresywne czynniki zewnętrzne, takie jak wiatr i mróz. Są odpowiednimi składnikami dla skór wrażliwych, naczyniowych i z rumieniem. Skóry trądzikowe potrzebują ceramidów, ponieważ często stosowane terapie bądź leki zwalczające trądzik, a w szczególności terapia izotretynoiną, powodują podrażnienie takiej cery i zaburzenie płaszcza hydrolipidowego, a to nawet nie daje efektów zwalczania trądziku lub te rezultaty są krótkotrwałe i wpadamy w błędne koło. Trądzik powstaje lub powraca z powodu nadmiernego przesuszenia się skóry i zaburzenia funkcji bariery ochronnej.

Najczęściej stosuje się ceramidy pochodzenia syntetycznego i roślinnego, ponieważ mają największy wpływ na odbudowę bariery skórnej. Ceramidy te wykazują duże podobieństwo do ceramidów znajdujących się naturalnie w skórze pod względem budowy chemicznej. Efektywnym połączeniem jest zawartość w kosmetyku kwasów owocowych i ceramidów. Takie połączenie wzmacnia działanie i większe przenikanie składników aktywnych. Dużą skuteczność wykazuje mieszanina ceramidów w połączeniu z cholesterolem i wolnymi kwasami tłuszczowymi. Kosmetyki z ceramidami muszą być dobrej jakości i mieć wysoką aktywność biologiczną, ponieważ to daje gwarancję efektów pielęgnacyjnych. Plusem ceramidów jest to, że można je także stosować na uszkodzoną skórę, przyspieszając proces jej regeneracji.