Pod względem chemicznym, flawonoidy należą do polifenoli i stanowią grupę związków znacznie zróżnicowanych pod względem budowy oraz biochemicznych właściwości. Ich wspólną cechą jest charakterystyczny szkielet węglowy C₆ – C₃ – C₆. Podstawowe różnice między podgrupami flawonoidów polegają na różnym stopniu utlenienia pierścienia γ-piranowego. W naturze występują niekiedy w formie aglikonu lub glikozydu.

Flawonoidy posiadają różnorodne właściwości, m.in. przeciwutleniające, przeciwalergiczne czy przeciwmutagenne. Wiążą się one z ich aktywnością antyoksydacyjną, zdolnością chelatowania metali czy wychwytywania wolnych rodników. Warto zaznaczyć, iż związki te mają duże powinowactwo do jonów dwuwartościowych metali ciężkich, które zapoczątkowują procesy utleniania. Niezwykła aktywność flawonoidów pozwala na zahamowanie utleniania lipidów zarówno w stadium inicjacji, jak i terminacji. Niektóre związki należące do tej grupy polifenoli hamują także syntezę prostaglandyn, co nadaje im właściwości przeciwzapalne.

Badania naukowe potwierdziły szeroki wpływ związków flawonoidowych na różne warstwy skóry, która jest jednym z najważniejszych organów naszego ciała. Najbardziej zewnętrzna warstwa skóry, zwana stratum corneum, stanowi strukturę bardzo bogatą w lipidy i inne związki łatwo ulegające utlenieniu. W tej warstwie flawonoidy mogą odgrywać skuteczną rolę jako przeciwutleniacze oraz zmiatacze wolnych rodników. W głębszych warstwach naskórka, ich przeciwutleniające właściwości umożliwiają zapobieganie uszkodzeniom spowodowanym przez promieniowanie UV oraz hamowanie aktywności niektórych enzymów. W skórze właściwej flawonoidy wpływają na przenikalność i kruchość systemu włosowatych naczyń krwionośnych.

Ekstrakty zawierające flawonoidy są najczęściej wytwarzane z korzeni, liści, kwiatów czy nasion. Najpopularniejszymi z nich są ekstrakty z zielonej herbaty, winogron, miłorzębu japońskiego, żeń-szenia, arniki górskiej, skrzypu polnego, malwy, rumianu rzymskiego i rumianku pospolitego, nagietka, lipy, chabra bławatka i cyprysu. Należy pamiętać, iż flawonoidy stanowią nieodzowną część ekstraktu, a ich aktywność oraz zdolność przenikania do różnych warstw skóry zależy także od obecności innych komponentów. Zestawienie charakterystycznych cech i działania kosmetycznych ekstraktów zawierających flawonoidy zawiera poniższa tabela.

Jednym z najbardziej interesujących przykładów jest ekstrakt z miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba). Dzięki wysokiej zawartości rutyny, ekstrakt ten wykorzystuje się jako środek zapobiegający kruchości naczyń włosowatych w kosmetykach opracowanych dla skóry z problemami naczyniowymi czy w maściach zapobiegającym żylakom. Z kolei obecność kwercetyny i kemferolu wpływa na wysoką aktywność antyoksydacyjną i pozwala na zastosowanie w preparatach przeciwstarzeniowych czy zapewniających ochronę przeciwsłoneczną.

Receptura kremu do pielęgnacji ciała zawierającego ekstrakt z miłorzębu japońskiego:

oprac. Aleksandra Wojciechowska