Biotechnologia.pl: Czy na początku mogłaby Pani wyjaśnić czym właściwie są metody alternatywne?

Dr Anna Oborska: Metody alternatywne do badań na zwierzętach to badania, które pozwalają w określonych warunkach zastąpić test przeprowadzany na żywym organizmie.  Można się domyślić jak trudno, mając na uwadze stopień skomplikowania żywego organizmu, jest opracować taki model który jest w stanie, przynajmniej w pewnym obszarze zastąpić żywy organizm.

Jakie testy na zwierzętach wykonuje przemysł kosmetyczny?

Już od roku 2004 na terenie Unii Europejskiej obowiązuje całkowity zakaz badania produktów kosmetycznych na zwierzętach.  Oznacza to, że od wielu lat producenci kosmetyków nie testują kosmetyków na zwierzętach. Proszę zwrócić uwagę na fakt, jak często w mediach pojawiały się publikacje o testowaniu kosmetyków na zwierzętach, a to jest od dawna zabronione, nikt takich badań w UE nie wykonuje.

Warto również wiedzieć, że w roku 2009 wszedł w życie zakaz wprowadzania do obrotu produktów kosmetycznych zawierających składniki testowane na zwierzętach. Dla wybranych testów, w przypadku których nauka wciąż nie mogła (i nadal nie może) sprostać opracowaniu metod alternatywnych termin ten wydłużono do 11 marca 2013 roku.

Ale 11 marca już minął…

Tak - tego dnia wszedł w życie pełen zakaz wprowadzania do obrotu kosmetyków zawierających składniki testowane na zwierzętach w celu spełnienia wymagań prawnych nakładanych przez Dyrektywę Kosmetyczną 76/768 lub Rozporządzenie Kosmetyczne 1223/2009. Zakaz ten musi być respektowany bez względu na to, czy dla danego badania została opracowana metoda alternatywna, czy też nie.

Na opracowanie jakich metod nadal czekamy?

Są takie obszary toksykologii, dla których opracowanie metod alternatywnych jest ogromnie trudne, w chwili obecnej bardzo często po prostu niemożliwe – jest to toksyczność dawki powtarzanej, reprotoksyczność i toksykokinetyka. Proszę sobie wyobrazić, że badania reprotoksyczności są prowadzone na trzech pokoleniach zwierząt. Jak tu wymyślić model, który zastąpiłby tak skomplikowany układ testów?

Ile czasu potrzeba, żeby opracować pozostałe metody alternatywne?

Myślę, że w przypadku części metod nie wie tego w chwili obecnej nikt. To tak, jakby pytać ile czasu potrzeba, żeby opracować lekarstwo na raka. Nie jesteśmy nawet pewni, czy to się w ogóle uda zrobić, a co dopiero mówić tu o czasie. Jedno jest wiadome – trzeba za wszelką cenę dążyć do wynalezienia lekarstw, które pozwolą pomóc chorym ludziom. W przypadku metod alternatywnych analogicznie – trzeba nadal pracować nad wynalezieniem odpowiednich testów.

Warto pamiętać, że opracowanie metod alternatywnych, które pozwoliłyby w sposób wiarygodny zastąpić badania wykonywane z udziałem żywych organizmów, to procedura długa i skomplikowana. Wystarczy przypomnieć, że proces walidacji metody zajmuje średnio 6- 8 lat. Jak już wspomniałam często wąskim gardłem przy powstawaniu metody alternatywnej jest brak dostatecznej wiedzy, w jaki sposób stworzyć tak doskonały model.

Czy przemysł kosmetyczny angażował się aktywnie w opracowywanie metod alternatywnych?

Przemysł kosmetyczny od bardzo wielu lat bierze czynny udział w opracowywaniu metod alternatywnych do badań na zwierzętach. Badania uruchomione z inicjatywy przemysłu, prowadzone w wielu ośrodkach naukowych na świecie, pozwalają często na opracowywanie kolejnych metod umożliwiających zastąpienie organizmu żywego przy pomocy modelu. Badania te finansowane są głównie przez Komisję Europejską i przemysł kosmetyczny, a z gotowych rozwiązań korzysta cały przemysł chemiczny.

Jakie będą konsekwencje zakazu z 11 marca 2013 roku dla przemysłu kosmetycznego?

To pokaże czas. W chwili obecnej wydaje się, że wprowadzenie tego zakazu zahamuje przede wszystkim innowacyjność na terenie Unii Europejskiej – nie będzie można przecież zbadać nowych substancji. Jako, że w innych obszarach świata takie testy są nadal dozwolone obawiam się, że świat zacznie nas wyprzedzać.

Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystości działa od 1992 roku. Jest jedyną organizacją w Polsce działającą w oparciu o synergię przemysłu kosmetycznego i detergentowego, w tym także biocydowego. Członkowie Stowarzyszenia to uznani producenci i dystrybutorzy aktywni w sektorze konsumenckim,  przemysłowo-instytucjonalnym oraz private labels. W zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju promujemy postęp naukowy, ekonomiczny i społeczny, przyczyniając się do poprawy warunków zdrowotnych i bytowych społeczeństwa.

Portal Biotechnologa.pl serdecznie dziękuje za udzielenie odpowiedzi.

Rozmawiała Agata Lebiedowska