Komu możemy pomóc przekazując swoje komórki macierzyste?

Pomagamy naszemu bliźniakowi genetycznemu, który ma identyczny jak nasz układ antygenów HLA, odpowiedzialny za naszą odporność. Dzieje się tak, gdy dawcą, a biorcą istnieje zgodność tkankowa. W 75% przypadków taka zgodność nie wynika z pokrewieństwa i bliźniacy genetyczni okazują się zupełnie obcymi ludźmi. Prawdopodobieństwo dopasowania dwóch takich bliźniaków tj. dawcy z biorcą jest nieduże, w najlepszym wypadku jak 1;20 tysięcy, a bywa, że spada do kilku milionów. Choć we wszystkich bazach na świecie jest aktualnie zarejestrowanych ponad 25 milionów niespokrewnionych dawców, nadal co 5 pacjent potrzebujący przeszczepienia pozostaje bez swojego dawcy.

Kto może zostać dawcą komórek macierzystych?

Osoba, która jest zarejestrowana w jednej z baz dawców. Należy jednak pamiętać, że o ile łatwe jest zarejestrowanie się, jako potencjalny dawca ( należy mieć nie mniej niż 18 i nie więcej niż 55 lat, ważyć min 50 kg i nie być wyraźnie otyłym, oraz nie chorować na żadną z chorób przewlekłych) o tyle nie jest łatwe nim zostać faktycznie. Jedynie 1% zarejestrowanych dawców ma szanse zostać dawca faktycznym.

Jak przebiega procedura rejestracyjna?

Jest to bardzo nieskomplikowany proces zajmujący maximum 15 minut. Przede wszystkim należy zapoznać się z ideą dawstwa, metodami pobrań i czynnikami wykluczającymi zostanie dawcą. Jeśli rejestrujemy się do bazy prowadzonej przez Fundację DKMS Polska wypełniamy specjalny formularz rejestracyjny, pobieramy samodzielnie wymaz z wewnętrznej strony policzka (specjalnymi pałeczkami) i całość albo przekazujemy koordynatorowi na akcji w terenie tzw. Dzień Dawcy, albo jeśli dokonaliśmy rejestracji przez Internet na www.dkms.pl odsyłamy zestaw rejestracyjny do Fundacji DKMS Polska.

Jakimi metodami pobierane są komórki macierzyste?

Są dwie metody pobrań krwiotwórczych komórek macierzystych. Pierwsza, bo stosowana w 80% przypadków to metoda pobrania ich z krwi obwodowej, co mniej więcej przypomina autotransfuzję krwi. Dawca ma zrobione na dwóch rękach podłączenia dożylne. Z jednego krew wypływa, a do drugiego powraca. Nim jednak powróci przepływa przez specjalną maszynę, która odseparowuje komórki macierzyste. Ta metoda jest całkiem bezbolesna, odbywa się w stanie pełnej świadomości. Po 4 godzinach dawca o własnych siłach powraca do domu do swoich codziennych czynności.

Druga metoda, stosowana dużo rzadziej (w 20% przypadków) to pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych z talerza kości biodrowej skąd pobierane są wraz ze szpikiem kostnym. Ten zabieg wykonuje się w pełnej narkozie, trwa do 60 minut i następnego dnia dawca powraca do domu.

Niezależnie od metod pobrania krwiotwórczych komórek macierzystych, sprawnie funkcjonujący szpik kostny, a taki posiada każdy dawca, regeneruje się do dwóch tygodni.  Nie są znane żadne odległe w czasie skutki uboczne każdej z metod.

Czego obawiają się potencjalni dawcy?

Potencjalni, czyli zarejestrowani dawcy nie obawiają niczego się, bo nim się zarejestrują poznają proces stawania się dawcą faktycznym i wszystkie wątpliwości, jakie ewentualnie mieli, zostają rozwiane. Obawy ma przeciętny człowiek, który z ideę dawstwa nie spotkał się wcale, a jedynie słyszał jakieś mity, które niestety są powszechne na całym świecie i wynikają z braku wiedzy.  Ludzie obawiają się samego pobrania szpiku, wyobrażając to sobie jak punkcję z kręgosłupa. Boją się bólu i skutków ubocznych. Z chwilą poznania i zrozumienia na czym polega pobranie i cała idea dawstwa szpiku, a właściwie krwiotwórczych komórek macierzystych, obawy mijają i zainteresowani rejestrują się z nadzieją, że będą mogli komuś pomóc zostając dawcą.  

Czy dawcy komórek macierzystych ponoszą jakieś ryzyko?

Pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych , niezależnie od metody pobrania , stosuje się od wielu, wielu lat na całym świecie i jak dotąd nie są znane odległe w czasie skutki uboczne. Każdy faktyczny dawca z bazy Fundacji DKMS Polska jest ubezpieczony od następstw nieszczęśliwych wypadków na sumę 150 tys. euro i jak dotąd nigdy takie ubezpieczenie nie zostało wykorzystane. Ponadto Fundacja DKMS otacza opieką dawców faktycznych, kontrolując stan ich zdrowia przez 10 lat od pobrania. 

Ilu dawców zostało zarejestrowanych za pośrednictwem DKMS Polska?

Działając w Polsce od ponad 6 lat udało na się zarejestrować już ponad 757 tysięcy dawców. Dzięki temu polski rejestr prowadzony przez Poltransplant wzrósł z 40 tysięcy potencjalnych niespokrewnionych dawców do ponad 870 tysięcy, stając się 3 w Europie i 7 na świecie pod względem liczebności.

Ilu z nich oddało już swoje komórki macierzyste?

Swoje krwiotwórcze komórki macierzyste z bazy DKMS oddało już ponad 2400 osób. Ta liczba w stosunku do 757 tysięcy dawców zarejestrowanych, czyli tylko potencjalnych, pokazuje jak trudno jest znaleźć bliźniaka genetycznego wśród zarejestrowanych i jak rzadko możemy zostać dawcą faktycznym.

Czy zdarzyło się, że dla jednego dawcy znaleziono więcej niż jednego „genetycznego bliźniaka”?

Tak, zdarzają się również takie przypadki, ale zdecydowanie częściej nie można znaleźć nawet jednego dawcy wśród zarejestrowanych na całym świecie ponad 25 milionów.

W jaki inny sposób można pomóc ratować życie chorym?

Pomóc można w zależności od naszych możliwości i potrzeb: albo wyrażając wolę bycia dawcą, czyli rejestrując się do bazy dawców, albo wspomagając Fundację DKMS Polska jako wolontariusz lub darczyńca.

Dziękuję za wywiad pani Dorocie Wójtowicz-Wielgopolan.