Pytania i tajemnica

Co to jest anoreksja? Najkrótsza odpowiedź wskazywać będzie, że jest to poważne zaburzenie odżywiania związane z ustalonym i niewłaściwym obrazem własnego ciała. Osoba doświadczająca podobnego stanu podejmuje intensywne starania mające na celu dostosowanie wagi i wyglądu swojego ciała do spodziewanej wizji. Owa wizja ma w tym przypadku patologiczny charakter powodujący, iż pomimo obiektywnych racji wskazujących na np. stan wyniszczenia organizmu z powodu niedowagi, dana osoba twierdzi, że jest za grubą. Komplikując nieco zagadnienie warto zadać pytanie; Czy anoreksja jest chorobą, czy też zaburzeniem psychicznym?

Podobne rozróżnienie posiada kluczowe znaczenie z perspektyw możliwości leczenia, w tym leczenia bez zgody pacjentów w omawianym stanie. Czytając m.in. przez wiele lat obowiązujący na medycynie podręcznik Psychiatrii Adama Bilikiewicza dowiedzieć się można, iż anoreksja jest poważnym zaburzeniem psychicznym. Nie jest ona jednak uznana za chorobę psychiczną, choć czasem poważne zaburzenia odżywiania faktycznie występują zarówno w schizofrenii, jak i depresji. "Klasyczna" jednak anoreksja to stan, w którym nie dostrzegamy pojawienia się objawów wytwórczych charakterystycznych dla psychozy; np. omamy wzrokowe, urojenia owładnięcia. Część psychiatrów twierdzi, iż zagrażające życiu działania w postaci radykalnego głodzenia się powiązane są często z objawami psychotycznymi. W większości jednak wypadków taki stan nie jest obserwowany. Stwierdzenie to powoduje jednak pojawienie się dość istotnego problemu. Fakt, iż anoreksja nie jest uznana za chorobę psychiczną uniemożliwia przyjęcie do szpitala bez zgody osób, których stan zagrażać może życiu z racji na postępującą utratę masy ciała.

Psyche

W praktyce psychiatrycznej niejednokrotnie zdarzają się sytuację, w których to lekarz postawiony zostaje przed konkretnym dylematem; przyjąć pacjenta do szpitala bez zgody, jednocześnie ratując go przed destruktywnymi działaniami, czy też w pełni szanując autonomię zdecydować się na akceptację woli, w tym przypadku pacjentki z anoreksją. Częstokroć lekarze mając świadomość, iż omawiane zaburzenie nie jest chorobą i tak decydują się podjąć działanie przymusowe.  W podobnej sytuacji lekarze odwołują się do Art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (przymusowe przyjęcie do szpitala osoby chorej psychicznie zagrażające swojemu życiu lub życiu i zdrowiu innych osób). Do szpitala w ciągu kilku dni przybywa sędzia, który posiada obowiązek przeprowadzenia rozmowy z pacjentem. Następnie wyznacza biegłego. Finałem jest tutaj posiedzenie w sądzie, w trakcie którego sąd podejmuje decyzję, czy przyjęcie do szpitala było uzasadnione oraz, czy istnieje dalszą konieczność stosowania terapii. W podobnych sytuacjach lekarze ponadto powołują się na  Art. 33 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który umożliwia podjęcie interwencji diagnostycznej oraz leczniczej, w chwili gdy pacjent z racji na stan zdrowia lub wiek nie posiada rozeznani co do sytuacji, bądź też ma ograniczoną kompetencję w zakresie podejmowania decyzji (jest; pobudzony psychoruchowo, nieprzytomny, pod wpływem alkoholu, występują objawy otępienia itd.). Tego typu działanie odnosi się do zasady stanu wyższej konieczności. Wspominający o niej Art. 26 Kodeksu Karnego wskazuje, że nie jest przestępstwem działanie w postaci poświęcenia dobra (np wolności), w chwili, gdy przedstawia ono sobą niższą wartość niż inne, szczególnie chronione dobro. (np życie człowieka).

Ale jak leczyć?

Powyższe prawne refleksje z całą pewnością uświadamiają, iż aktualnie nie rozwiązana jest kwestia przymusowego leczenia bez zgody zagrażających swojemu życiu pacjentów, u których wykryto anoreksję. Zapewne jednak w większości przypadków podobna terapia posiada charakter dobrowolny. Świadoma i akceptowana przez pacjenta zgoda ma w tym miejscu kluczowe znaczenie. Terapia anoreksji odbywa się bowiem po przez wdrożenie procedur behawioralno - poznawczych. Pacjent/pacjenta podpisuje z personelem kontrakt terapeutyczny. Na jego podstawie wdrożona zostaje procedura, w ramach której ograniczane są pewne pacjenckie uprawnienia. Mowa w tym miejscu przede wszystkim o możliwości kontaktu osobistego oraz telefonicznego z bliskimi. Pacjent jest kontrolowany przez personel przez większość czasu. jaki przebywa w oddziale. Na początku ponadto nie może go opuszczać. Wspomniał ograniczenia nie są jednak bezterminowe. Pacjent z chwilą osiągania postępów w leczeniu otrzymuje na nowo pełnię praw. Samo ograniczenie owych uprawnień nie oznacza, iż pojawia się w tym przypadku zgoda na naruszenie dóbr osoby chorej. Personel zgodnie z ustaleniami może czasowo ograniczyć np kontakt pacjenta z rodziną. Nie ma on jednak prawa naruszać godności pacjenta, po przez np. mówienie do niego po imieniu. .Nie można również zapomnieć, że w trakcie leczenia kluczowy jest wskaźnik BMI- Wskaźnik masy ciała (ang. Body Mass Index. To on informuje, w jakim stanie klinicznym -w odniesieni do wagi-znajduje się pacjent. Jeśli wskaźnik ten znajduje się poniżej 16, wówczas mowa jest o wygłodzeniu. Wg. Dietetyków i lekarzy, jeśli u pacjenta wynik wynosi 13 wówczas mówimy o stanie zagrożenia życia. Osiągnięcie wyższej wagi gwarantuje pacjentowi przejście do kolejnej fazy terapii. W większości placówek ustalone są cztery fazy. Po ich osiągnięciu pacjent może opuścić szpital.

Lek w głowie

Anoreksja jest tajemnicą. Nie znamy bakterii lub wirusa, który ją wywołuje. Trudno nawet wskazać zachorowania np. wewnątrz rodziny, które u młodych osób powodują nagłą chęć do drastycznej zmiany masy ciała. Warto także pamiętać, że samo przybycie przez pacjenta za wadzę nie jest tutaj równoznaczne z wyleczeniem. Może pojawić się bowiem sytuacja, w które to pacjent w wagowej normie nadal "tęsknić" będzie za poprzednia sylwetką. Czasem to poprawa relacji z bliskimi jest tutaj najszerszym lekarstwem. Czy powstanie kiedyś lek na anoreksja? Pewnie przez długi jeszcze czas łatwiej nam będzie leczyć ciało niż psychikę.