L – karnityna. Wszechstronny lek, czy przereklamowany suplement diety? - Artykuły - Biotechnologia.pl

Karnityna jest organicznym związkiem chemicznym (β-hydroksy-γ-trimetyloaminomaślan). W naszych organizmach syntetyzowana jest w nerkach, mózgu oraz wątrobie z aminokwasów lizyny i metioniny. Obficie występuje w mięśniach. Naturalna karnityna jest L - stereoizomerem i tylko w takiej postaci jest aktywna biologicznie.

Głównym źródłem karnityny w żywności są mięso i przetwory mleczne („pij mleko będziesz wielki”). Najbogatsze w karnitynę są baranina, wołowina wieprzowina i ryby. Mniej L-karnityny zawiera mięso z drobiu. Pokarmy pochodzenia roślinnego zawierają tylko śladowe ilości karnityny.

Karnityna nie podlega metabolizmowi. W nerkach ulega filtracji w kłębuszkach nerkowych, a następnie prawie w całości wchłaniana zwrotnie w kanalikach nerkowych. U osób zdrowych na ogół nie stwierdza się niedoboru karnityny, gdyż biosynteza i codzienna dieta zaspokaja potrzeby organizmu. Jednakże niedobory karnityny mogą pojawiać się u osób niedożywionych, przy nieprawidłowej, ubogiej diecie, u wegetarian, a także w schorzeniach nerek czy wątroby.

Dzienne zapotrzebowanie zdrowej, dorosłej osoby na karnitynę wynosi średnio 15 mg. Synteza wynosi 11–34 mg karnityny dziennie, a z dietą dostarczane jest codziennie średnio 20–200 mg. U wegetarian ilość spożywanej w pożywieniu karnityny jest dużo mniejsza i wynosi ok.1 mg/dzień.

Po raz pierwszy karnityna została wyizolowana w 1905 roku z mięśni (stąd nazwa łac. Caro, carnis – mięso). Jej działanie początkowo badano na larwach Tenebrio molitor. Ponieważ jej brak w pożywieniu którym karmiono larwy wywoływał odkładanie się tłuszczu, karnitynę nazywano wówczas witaminą BT. Karnityna Była nazywana również substancją witaminopodobną ( z racji tego że jest syntetyzowana w organizmie jak i dostarczana z pożywieniem).

L-karnityna spełnia funkcje transportowe wobec kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach, które przekazywane są do mitochondriów, gdzie ulegają przemianom, w wyniku których powstaje energia niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu.

Karnityna przenosi długie łańcuchy aktywowanych kwasów tłuszczowych do matriks mitochondrialnej. Kwasy tłuszczowe są aktywowane na zewnętrznej błonie mitochondrialnej, a utleniane w matriks mitochondriom. Aktywowane kwasy tłuszczowe o długich łańcuchach są przenoszone przez błonę mitochondrilaną dzięki przyłączeniu ich do obojnaczo zjonizowanego alkoholu którym jest właśnie karnityna. Grupa acylowa zostaje przeniesiona z atomu siarki koenzymu A (CoA) na grupę hydroksylową karnityny i powstaje acylokarnityna. Przedstawić to można w skrócie równaniem:

Acylo-CoA + karnityna ==> Acylokarnityna

Reakcję powstania acylokarnityny katalizuje acylotransferaza karnitynowa I (nazywana także palmitoilotransferazą karnitynową I), która związana jest z zewnętrzną błoną mitochondrialną. Acylokarnityna transportowana jest przez błonę przez odpowiednią translokazę. W błonie wewnętrznej, po stronie matriks mitochondrialnej, reszta acylowa jest ponownie przenoszona na CoA. Reakcję tę katalizuje acylotransferaza karnitynowa II (palmitoilotransferaza karnitynowa II). Schematycznie można przedstawić to w nastepujący sposób:

L - karnityna bierze również udział w usuwaniu z mitochondriów średnio- i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, mających w nadmiarze działanie toksyczne. Zdolność L - karnityny do przyłączania grup acylowych pozwala na wypełnianie roli w procesach detoksykacyjnych. L–karnityna odgrywa także rolę w transporcie produktów utleniania kwasów tłuszczowych o bardzo długich łańcuchach z peroksysomów do mitochondriów, utrzymaniu w komórkach odpowiedniego stosunku acetylo-CoA do CoA. Ponadto stanowić może donor grup acetylowych w biosyntezie neuroprzekaźnika – acetylocholiny.

Jakie są tego korzyści?

L – Karnityna wiąże kwasy tłuszczowe z tłuszczowych rezerw organizmu i transportuje do komórek które wytwarzają energię. Intensywnie pracujące mięśnie pozyskują energię głównie ze spalania kwasów tłuszczowych. Właśnie tu do akcji wkracza L –karnityna. Nie pozwala komórkom gromadzić zbędnych zapasów. Efektem jej działania jest redukcja podskórnej tkanki tłuszczowej. Hamując tworzenie się tkanki tłuszczowej zapobiega takim schorzeniom jak otyłość czy miażdżyca.

L – Karnityna z racji przyspieszania przemian metabolizmu tkanek tłuszczowych i zużywania ich zapasów w postaci energii znalazła zastosowanie w terapii antycellulitisowej. Cellulitis rozumiany jest tu jako zaburzenie w metabolizmie komórek związanych z tkanką tłuszczową.

Karnityna jest także przydatna jako preparat wspomagający w leczeniu suchej skóry, zmniejszając utratę wody przez naskórek.

Stosowana w stężeniu 1% L - karnityna powstrzymuje działanie enzymów powodujących rozpad kolagenu w skórze (efektywność na poziomie 80%). Chroni przed działaniem UV (w tym chroni przed rozpadem kolagenu na skutek działania UV i chroni komórki). W konsekwencji chroni przed powstawaniem zmarszczek, poprawia nawilżenie i ujędrnia skórę.

Badania wykazały, że L – Karnityna w połączeniu z witaminą C wykazuje działanie przedłużające żywotność komórek i poprawia zdolność ich regeneracji.

L – karnityna znajduje zastosowanie w : niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, kardiotoksycznym działaniu leków onkologicznych, miażdżyca naczyń obwodowych, uszkodzeniach mięśni, dializoterapii, pomocniczo w leczeniu otyłości, pomocniczo w leczeniu zaburzeń lipidowych, pomocniczo w chorobie Alzheimera, pomocniczo w AIDS.

Chociaż stosowanie L-karnityny w niektórych przypadkach może spowodować dolegliwości układu pokarmowego (nudności, bóle brzucha, biegunka), to na podstawie badań klinicznych można stwierdzić, że karnityna jest substancją dobrze tolerowaną i bezpieczną. Nie jest mutagenna ani kancerogenna. Nie stwierdzono negatywnego wpływu dużych dawek karnityny na rozwijający się płód u zwierząt i brak dowodów na jej szkodliwe działanie na rozwój płodu u ludzi. Brak dotąd ostatecznej oceny toksyczności L-karnityny w długoterminowym stosowaniu.

Skutkiem niedoboru L karnityny w organizmie ludzkim może być osłabienie lub zanik mięśni szkieletowych (miopatia), bądź niewydolność mięśnia sercowego (kardiomiopatia).

Podsumowując te wszystkie informacje można śmiało stwierdzić, że L – karnityna to nie komercyjny specyfik o słabym działaniu, a związek o całkiem szerokim spektrum działania i wysokim potencjale zastosowania w różnych gałęziach zarówno medycyny, jak i dietetyki.