METAN

Metan wyróżnia się wśród wszystkich węglowodorów. Jest on wykorzystywany i utleniany przez bakterie, które nie degradują węglowodorów długołańcuchowych. Bakterie wykorzystujące metan należy uważać więc nie tyle za baterie wykorzystujące węglowodory, ile za szczególnie wyspecjalizowaną grupę organizmów zużywających związki jendowęglowe. Należą one zatem do grupy organizmów metylotroficznych, to jest bakteri (i drożdży) wykorzystujących metanol, metylowane aminy, eter dimetylowy, formaldehyd i mrówczan. Podłoża zawierające metan jako jedyne źródło węgla i energii podtrzymują wzrost bakterii należących do kilku rodzajów: Methylomonas, Methylococcus, Methylosinus. Niektóre z nich rosną jedynie w obecności metanu, metanolu lub eteru dimetylowego jako substratu i nie potrafią wykorzystywać cukrów, kwasów organicznych ani innych alkoholi.          

Enzymy szlaku katabolicznego metanu:

Monooksygenaza metanowa EC 1.14.13.25

enzym opisano wcześniej

Dehydrogenaza alkoholowa EC 1.1.1.1

Komentarz: cynkowe białko, działa na pierwszorzędowe alkohole i hemiacetale, enzym działa również na drugorzędowe cykliczne alkohole.

Dehydrogenaza aldehydowa EC 1.2.1.3

Komentarz: szeroka specyficzność, wliczając utlenienie D-glukurolaktonu do D‑glukuronianu). Dawniej  EC 1.1.1.70.

Dehydrogenaza formaldehydowa EC 1.2.1.46

Komentarz: w przeciwieństwie do EC 1.2.1.1 (dehydrogenaza formaldehydowa (glutation)), enzym ten nie potrzebuje zredukowanego glutationu. 

PROPAN

Propan jest gazem palnym, tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Wykazuje działanie narkotyczne. Przy ostrych zatruciach występują bóle głowy, nudności i wymioty, bóle w jamie brzusznej, zwężenie źrenic, ogólne osłabienie, zwolnienie tętna, upośledzenie słuchu. W ciężkich przypadkach może wystąpić zapalenie płuc oraz utrata przytomności. Kontakt z ciekłym propanem powoduje odmrożenia skóry. 

HEKSAN

Heksan ciecz łatwo zapalna, lotna o niskiej temperaturze zapłonu. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Gęstość par heksanu jest kilkakrotnie większa od gęstości powietrza, co powoduje gromadzenie par w dolnych partiach pomieszczeń i w zagłębieniach terenu.

Heksan działa na organizm narkotycznie. Wchłania się do ustroju przez drogi oddechowe i układ pokarmowy. Przy zatruciu doustnym występują bóle żołądka, mdłości i wymioty. W ciężkich przypadkach może wystąpić uszkodzenie wątroby. W lekkich zatruciach występuje podrażnienie błon śluzowych, spojówek i dróg oddechowych. W wyniku porażenia układu oddechowego lub krążenia może dojść do śmierci. Przy oblaniu skóry (na skutek rozpuszczania warstwy ochronnej tłuszczu) dochodzi do pękania.

OKTAN

Oktan działa drażniąco na skórę oraz błony śluzowe oczu i dróg oddechowych. Objawami zatrucia są mdłości, nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy, trudności z koordynacją, utrata przytomności, zaburzenia pracy organów wewnętrznych, obrzęk, zapalenie płuc.

 Wdychanie par i aerozoli wywołuje kaszel i skrócenie oddechu. Przedłużone narażenie może spowodować bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Ten objaw może pojawić się z opóźnieniem. Jako powikłanie powstaje zapalenie oskrzeli i płuc.

Po spożyciu  występują bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty. W ciężkich przypadkach następuje osłabienie, kurcze, omdlenie, hemoliza, zaburzenia pracy organów wewnętrznych, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc.

W wyniku kontaktu ze skórą może wystąpić zaczerwienienie i podrażnienie. Następuje odtłuszczenie skóry .

PROPEN

Propen jest gazem palnym, tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary gromadzą się w dolnych partiach pomieszczeń i w zagłębieniach terenu.

Propen w atmosferze zawierającej dużo tlenu nie jest toksyczny. Przy wysokich stężeniach wykazuje działanie narkotyczne. Kontakt z ciekłym propenem może powodować oparzenia (odmrożenia).

Objawy zatrucia: mdłości, osłabienie, utrata przytomności.

ACETYLEN

Czysty acetylen jest gazem praktycznie nieczynnym biologicznie. Wykazuje pewne działanie narkotyczne, mogące powodować zaburzenia ruchowe. Nie wykazuje żadnego działania chemicznego. Zaliczony został do gazów „duszących fizycznie”. Zanim osiągnie stężenie działające dusząco, staje się wcześniej przyczyną wybuchu. Przy zawartości acetylenu w atmosferze, przekraczające 20%, występują objawy będące wynikiem hipoksji, tj. przyśpieszenie akcji serca i oddychania, utrudnienie koncentracji, uwagi i precyzji ruchów. Przy większym stężeniu narasta duszność, pojawiają się zaburzenia świadomości, senność, nudności i wymioty. Przy stężeniach jeszcze większych – ponad 75% – spadek ciśnienia tętniczego krwi, utrata przytomności, drgawki i wreszcie zaburzenia oddychania poprzedzające śmierć. Na zatrucia, oprócz zanieczyszczeń znajdujących się w acetylenie (arsenowodór, fosforowodór, siarkowodór) duży wpływ może mieć tlenek węgla, który powstaje przy niepełnym spalaniu acetylenu. 

Graham Patrick Chemia organiczna. Krótkie wykłady Wtdawnictwo Naukowe PWN

Clayden Jonathan, Greeves Nick Chemia Cz.1 

Białecka-Florjańczyk Ewa, Włostowska Joanna Chemia organiczna PWN 2007

Janusz Książyk Znaczenie węglowodanów w żywieniu człowieka Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2001, 3, 1, 41-45 

red. Blanka Majda