Cebula z łac. Allium cepa L to nazwa zwyczajowa warzywa należącego do rodziny amarylkowatych.
Prawidłową nazwą botaniczną cebuli jest jednak czosnek cebula, ponieważ warzywo to jest rodzajem czosnku. Inne popularne nazwy na cebulę to: cebula ogrodowa, cebula zwyczajna, dymka czy skulibaba.
Morfologia cebuli zwyczajnej
Łodyga, zwana inaczej piętką, jest bardzo skrócona. Kwiatostany wynoszone są w górę na dętych głąbikach, które następnie nad cebulą przechodzą w tzw. łodygę pozorną. Łodyga pozorna to rurka wytworzona przez zwinięte i skrócone liście asymilacyjne.
Częścią jadalną cebuli są mięsiste pochwy liściowe. Mogą być one białe, żółte i fioletowe. Tworzą w dolnej części rośliny organ spichrzowy - cebulę. Z cebuli wyrastają także liście asymilacyjne, które są zielone, obłe i dęte. Są one rzadziej spożywane.
Kwiaty pojawiają się w drugim roku uprawy. Pędy kwiatostanowe są wysokości 90-190 cm i zakończone kulistymi baldachami zawierającymi 50-1000 kwiatów.
Cebula wytwarza wiązkowy system korzeniowy, który sięga nawet 40 cm.
Uprawa i wymagania
Cebula rośnie w klimacie umiarkowanym. Jej optymalna temperatura kiełkowania to 20°C. Jest wrażliwa na niedobór wody. Powinna być uprawiana w drugim roku po nawożeniu obornikiem, jednak nie częściej niż 3-4 lata na tym samym stanowisku. Roślina ta jest bardzo czuła na brak w glebie składników pokarmowych takich jak azot, fosfor i potas, dlatego też najlepsze plony zbiera się na glebach próchniczych, lessach, madach. Optymalne pH gleby to 6,5-7,0.
Substancje chemiczne zawarte w cebuli
W cebuli zawarte są olejki lotne m.in. disiarczek alilo-propylowy o charakterystycznym zapachu, a także inne związki siarki i związki alkilowe. Cebula jest przede wszystkim źródłem witaminy C (ok. 15%). W roślinie tej obecne są także: kwercetyna, enzymy np. fermenty, witaminy B1, B2, B3 (PP), E, K, prowitamina A; saponiny, flawonoidy, fruktany, pektyna, sole wapnia, fosforu, krzemu, magnezu, żelaza, cynku i selenu.
Cebula jest bardzo niskokaloryczna. W 100 g tego warzywa jest ok. 40 kcal.
Zastosowanie cebuli
Cebula mimo swojego charakterystycznego silnego smaku i zapachu jest jednym z podstawowych elementów diety śródziemnomorskiej, ale także innych rejonów świata, w tym polskiej. Cebulę można jeść surową, gotowaną i smażoną. W postaci granulowanej stosowana jest jako dodatek do sosów, zup, potraw z mięs, twarogu i sałatek. Smażona cebula jest też dodatkiem do mięs, krokietów czy pierogów. Cebula gotowana jest najgorzej tolerowana i najmniej skuteczna. Największy potencjał leczniczy ma cebula surowa stosowana w postaci kompresów na skórę, ale także wewnętrznie po zjedzeniu. Innym sposobem jest przygotowanie z niej soków bądź syropów.
Właściwości lecznicze cebuli
W leczeniu wykorzystuje się całe świeże cebule, jej liście oraz sok. Cebula nadaje się do celów leczniczych przez cały swój okres wegetacyjny.
Cebula:
- ma działanie dezynfekujące, przeciwbakteryjne, antyseptyczne;
- obniża ciśnienie tętnicze krwi;
- działa moczopędnie;
- obniża poziom cukru we krwi;
- poprawia przemianę materii;
- działa przeciwastmatycznie;
- działa wykrztuśnie.
Cebulę w postaci syropu poleca się stosować w chorobach układu oddechowego, takich jak: zapalenie gardła, zapalenie zatok przynosowych, zapalenie krtani, migdałków czy oskrzeli. Bulion z cebuli odblokowuje gardło i jest skuteczny w leczeniu anginy i zapalenia migdałków. W przypadku dolegliwości górnych dróg oddechowych można zażywać syrop z cebuli z dodatkiem miodu i cytryny.
Roślina ta używana jest także w leczeniu zapalenia stawów i reumatyzmie. Ma działanie przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe.
Działanie antybiotyczne i antyseptyczne soku z cebuli wykorzystywane jest do niszczenia bakterii powodujących infekcje skóry, w tym gronkowca złocistego. Cebula leczy rany, czyraki, ropnie, oparzenia skóry, ale także trądzik.
Działanie przeciwcukrzycowe cebula zawdzięcza hormonowi roślinnemu - glukokininie. Spożywanie surowej cebuli pozwala obniżyć poziom cukru we krwi, ale także zmniejszyć dawkę przyjmowanej insuliny.
Uwaga! Przeciwwskazaniem do spożywania cebuli są m.in. ciężkie choroby wątroby, nerek, zapalenie jelit i niewydolność serca.
Ciekawostki
KOMENTARZE