Czym jest IBS?
Zespół jelita nadwrażliwego (Irritable bowel syndrome (IBS)) należy do chorób przewlekłych, gdzie jelita nie spełniają prawidłowo swoich funkcji. Inną, mniej powszechną nazwą schorzenia jest choroba funkcjonalna lub spastyczność jelita grubego. IBS przyjmuje albo postać z przewagą zaparć, albo z dominująca biegunką. Podłoże patofizjologiczne nie jest do końca wyjaśnione, jednak uważa się, że stan taki jest powodowany nieprawidłową funkcją mięśni jelit i/lub nerwów je kontrolujących.
Pierwsze symptomy IBS pojawiają się zwykle pomiędzy 20 a 30 rokiem życia, przy czym mają one tendencje do remisji i zaostrzeń. manifestacja schorzenia następuje zwykle w odpowiedzi na czynnik drażniący, którym może być konkretny pokarm, zapalenie bakteryjne lub wirusowe toczące się w przewodzie pokarmowym, zmiany hormonalne, bodźce stresowe a nawet niektóre leki. Objawy różnią się osobniczo i mogą w ekstremalnych przypadkach istotnie obniżać jakość życia pacjenta. Oprócz biegunki lub zaparcia może występować dodatkowo ból brzucha, wzdęcia, gorączka, obecność krwi lub/i śluzu w stolcu, utrata masy ciała.
Diagnoza
Wyżej wspomniane objawy są dosyć mało specyficzne, stąd zanim rozpocznie się leczenie IBS należy wykluczyć inne schorzenia organiczne jak nowotwory czy choroby zapalne układu pokarmowego. Jeżeli u pacjenta ze stwierdzonym IBS dodatkowo da się obserwować krwawienie, szybki spadek masy ciała, podwyższoną temperaturę ciała czy ogólne pogorszenie stanu zdrowia należy czym prędzej zgłosić się do gastroenterologa celem wykluczenia poważniejszego schorzenia. Nie istnieją bowiem specyficzne testy pozwalające w 100% zdiagnozować IBS. Obecnie obowiązującymi są tzw. Kryteria Rzymskie III z 2006 roku. Według nich zespół jelita drażliwego można rozpoznać, gdy występuje ból lub dyskomfort w jamie brzusznej, trwający co najmniej trzy dni w miesiącu, przez ostatnie trzy miesiące, i towarzyszą mu co najmniej dwa z trzech objawów: zmniejszenie/ ustąpienie dolegliwości po wypróżnieniu; początek objawów związany ze zmianą częstości wypróżnień; początek dolegliwości wiążący się ze zmianą wyglądu stolca.
Leczenie
- Zmiana diety – niektóre produkty żywnościowe nasilają i zwiększają częstotliwość występowania objawów IBS, ponieważ mogą one zmieniać funkcjonowanie mięśniówki jelit. Działanie stymulujące ma na przykład kofeina zawarta w kawie, natomiast pokarmy o dużej zawartości tłuszczu będą działać odwrotnie. Czasami u osób cierpiących na nietolerancje laktozy czy fruktozy, właśnie te składniki pokarmowe predysponują do nawrotu choroby. Chociaż same w sobie składniki pokarmowe nie stanowią przyczyny IBS, to prowadzenie dzienniczka żywnościowo-dietetycznego pozwoli wyeliminować szkodzące nam substancje. Spożywanie produktów zawierających błonnik poprzez wypełnienie jelit zmniejsza częstość występowania uciążliwych skurczów oraz wspomaga prawidłowe formowanie stolca. Zaleca się również przygotowywanie niewielkich objętościowo posiłków spożywanych w 3-4 godzinnych odstępach czasowych.
- Probiotyki – są stosunkowo często stosowane w terapii IBS. Odtworzenie lub wspomożenie fizjologicznej flory bakteryjnej wpływa na prawidłowe funkcjonowanie jelit. Dodatkowo jest to metoda w 100% bezpieczna. Najczęściej stosowane mikroorganizmy probiotyczne to przede wszystkim bakterie produkujące kwas mlekowy: Lactobacillus i Bifidobacterium.
- Leczenie farmakologiczne – polega na radzeniu sobie z objawami. Polecane leki zależą od dominującej postaci choroby. Stosuje się więć leki przeciwbiegunkowe (loperamid, difenoksylat, węgiel leczniczy) lub leki przeciw zaparciom które regulują częstość wypróżnień oraz ruchową czynność jelit (laktuloza, antrazwiązki, bisakodyl). Dodatkowo w łagodzeniu dolegliwości bólowych zastosowanie znajdują analgetyki i leki rozkurczające (syntetyczne jak np. papaweryna, drotaweryna, oksyfenonium, trimebutyna i naturalne jak olejek z mięty pieprzowej). Często widoczną poprawę uzyskuje się u pacjentów zażywających preparaty prokinetyczne (chlorowodorek itoprydu). Tu gdzie podłoża choroby należy upatrywać w stresie ulgę mogą przynieść preparaty uspokajające i przeciwdepresyjne (głównie amitryptylina).
- Leczenie alternatywne – ponieważ dowiedziono, że stres stanowi jeden z głównych bodźców wyzwalających czy zaostrzających objawy IBS coraz częściej wykorzystuje się w terapii elementy psychoterapii, hipnozy, biofeedbacku czy technik relaksacyjnych (np. medytacja, yoga).
- Ćwiczenia fizyczne – mogą być przydatne przy małym nasileniu objawów choroby. Wiadomym jest, że aktywność fizyczna pomaga radzić sobie ze stresem, wpływa korzystnie na motorykę jelit i gospodarkę hormonalną.
- Nowe substancje lecznicze – obecnie zatwierdzono dwa leki w terapii IBS. Są to alosetron (Lotronex), który działa rozkurcza mięśnie okrężnicy i jest zarezerwowany jedynie do ciężkich przypadków schorzenia oraz lubiproston (Amitiza), który zwiększa sekrecje jelitową wspomagając proces defekacji i znajduje zastosowanie w zaparciowej postaci IBS u kobiet.
KOMENTARZE