Nowotwory jelita grubego i odbytu są trzecim najczęściej występującym na świecie nowotworem u mężczyzn (10%) i drugim u kobiet (9%). Większość przypadków jest rozpoznawana u pacjentów powyżej 50. roku życia (94%). Nowotwory jelita grubego są odpowiedzialne na świecie za 8% zgonów nowotworowych, co stanowi czwartą najczęstszą nowotworową przyczynę zgonu na świecie.

Kolonoskopia to badanie endoskopowe, które umożliwia obejrzenie błony śluzowej jelita grubego. W trakcie badania można również pobrać wycinki do badania histopatologicznego oraz usunąć niektóre zmiany patologiczne jelita. Metoda polega na wprowadzeniu przez odbyt specjalnego wziernika zakończonego kamerą i przesłaniu obrazu na zewnątrz. Do tego celu służy giętki instrument zwany kolonoskopem.

Jak należy przygotować się do badania?

Należy pamiętać o tym, że bez dokładnego zastosowania się do zaleceń lekarza przed kolonoskopią nie uda się jej przeprowadzić, co poskutkuje przesunięciem terminu jej wykonania. Przed badaniem jelito grube musi być bezwzględnie oczyszczone ze stolca. W tym celu stosuje się odpowiednio wcześniej dietę płynną, zażywa środki przeczyszczające, preparaty rozpuszczalne w wodzie oczyszczające jelito (np. Fortrans, Eziclen), stosuje lewatywy. 

Kolonoskopię wykonuje się zwykle po podaniu dożylnych środków uspokajających i przeciwbólowych. Stąd też ważna pomoc kogoś bliskiego przy odbiorze ze szpitala. Sama w sobie nie jest bolesna, choć na pewno krępująca. W czasie badania pacjent leży na boku w specjalnym ubraniu. Badanie kolonoskopii z reguły trwa od 15 do 40 minut.

Kiedy zgłosić się do specjalisty?

Pierwsze objawy raka jelita grubego często umykają uwadze pacjenta, ponieważ są bardzo niespecyficzne i w większości przypadków przypominają powszechne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Jest jednak szereg objawów, które powinny wzbudzić niepokój. Do wizyty u lekarza powinny skłonić szybka utrata masy ciała, krew w stolcu lub obecność krwi utajonej w kale, brak apetytu, bóle w dolnej części brzucha, problemy z wypróżnianiem, przewlekłe zaparcia lub biegunki.

Kolonoskopia to nie tylko zabieg diagnostyczny, umożliwia ona również wykonanie konkretnych zabiegów np. usuwanie ciał obcych, poszerzenie zwężeń, usunięcie polipów czy hamowanie krwawienia z owrzodzeń i guzów.

Niebagatelna rola kolonoskopii leży w profilaktyce, rozpoznaniu i kontroli postępów leczenia raka jelita grubego. Na badania profilaktyczne zapraszane są wszystkie osoby nie wykazujące powyższych objawów. Szybkie wykrycie nieprawidłowości znacznie ogranicza umieralność z powodu nowotworu.

Każdego roku chorobę rozpoznaje się u 16 tys. Polaków (11 tys. co roku umiera z tego powodu). Od 2012 roku wysyłane są zaproszenia na bezpłatne badanie. Zaproszenie jest imienne i nie może być przekazane innej osobie. Zawiera proponowaną datę badania, ale zawsze istnieje możliwość zmiany terminu. Kolonoskopia powinna być wykonana pomiędzy 54. a 64. rokiem życia.