Międzynarodowy Współczynnik Znormalizowany (ang. International Normalised Ratio – INR) stanowi jeden z testów laboratoryjnych mierzących jak duży odcinek czasu jest potrzebny do stworzenia skrzepu po uszkodzeniu tkanki bądź przerwaniu ciągłości naczynia krwionośnego. Od 1983 r. jest standardem służącym do określania efektu stosowanych koagulantów w procesie krzepnięcia krwi. W porównaniu do czasu protrombinowego, umożliwia porównywanie wyników pochodzących z różnych jednostek laboratoryjnych, w których oznaczenie to zostało wykonane przy pomocy innej metody. Umożliwia to wprowadzony w 1983r. międzynarodowy wskaźnik czułości (ang. International Sensitivity Index – ISI).

Protrombina – miejsce w kaskadzie krzepnięcia krwi

Protrombina (II czynnik krzepnięcia krwi), to  białko znajdujące się w osoczu krwi. Wytwarzane jest w obecności witaminy K w wątrobie. Stanowi cząsteczkę rozpuszczalną w surowicy krwi. Pod wpływem trombokinazy przekształcana jest w nierozpuszczalną trombinę. Aktywowana forma umożliwia transformację fibrynogeny w nierozpuszczalne białko fibrynę, umożliwiając krzepnięcie. W normalnych warunkach, protrombina przekształcana jest w trombinę w przypadku uszkodzenia tkanek lub układu krążenia.

Dlaczego oznacza się INR?

Badanie czasu protrombinowego (PT) oraz wskaźnika INR wykorzystuje się najczęściej w celu monitorowania skuteczności działania leków przeciwzakrzepowych, takich jak worfaryna czy acenokumarol. Test ten wykorzystywany jest również w przypadku podejrzeń o nieprawidłowe funkcjonowanie układu krzepnięcia (ocena zdolności krwi do krzepnięcia). Możemy go przeprowadzić w przypadku oceny funkcji wątroby, jednakże zaleca się wykonanie dodatkowych prób oznaczenia enzymów wątrobowych. INR oznacza się również przed zabiegami operacyjnymi, by oszacować ryzyko wystąpienia zakrzepicy lub krwawienia.

Jak wyliczyć INR oraz zinterpretować wynik?

INR liczony jest jako różnica czasu protrombinowego pacjenta poddanego badaniu oraz kontroli. W obliczeniach uwzględniany jest ISI, umożliwiający późniejsze porównanie wyników pomiędzy laboratoriami.

INR= (protrombina _test – protrombina _kontrola)^ISI

ISI  stanowi numeryczną wartość reprezentującą wartość danego systemu komercyjnego w stosunku do międzynarodowego standardu. Bierze pod uwagę zmienność wyników uzyskanych przy pomocy odmiennych systemów służących obliczaniu wyników. Umożliwia to porównanie danych uzyskanych w różnych krajach oraz różnych laboratoriach.

Dla osób zdrowych, nieleczonych preparatami przeciwzakrzepowymi, norma INR wynosi 0,8 – 1,2. W przypadku pacjentów przyjmujących takie leki, ten zakres wynosi 2 – 3, a w przypadku osób z wysokim ryzykiem zakrzepicy 2,5 – 3,5.

U osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, monitorowanie czasu protrombinowego oraz wskaźnika  INR, pozwala kontrolować czas krzepnięcia krwi oraz weryfikować dawkę leku jaka efektywnie działa. W przypadku gdy wartość INR mniejsza niż 2, wskazuje na nieprawidłowe przyjmowanie leku lub jego zbyt małą dawkę. Analogicznie, wynik powyżej 5 informuje o zwiększonym ryzyku krwotoków spowodowanych zbyt częstym lub wysokim dawkowaniem danego produktu przeciwzakrzepowego.

Przyczyny zaburzenia wartości współczynnika INR

W niektórych sytuacjach wartość współczynnika INR może odbiegać od normy. Przyczynami takiego stanu rzeczy może być zażywanie określonych leków, niedobory witaminowe czy współistnienie stanów chorobowych.

W przypadku wydłużonego czasu krzepnięcia krwi, współczynnik INR jest podwyższony. W tej sytuacji krew krzepnie wolniej, co zwiększa ryzyko wystąpienia masywnego krwawienia. Do czynników wywołujących przedłużony czas krzepnięcia zaliczamy:

• przyjmowanie leków, m.in.: przeciwzakrzepowych, statyn, NLPZ, leków na nadkwasotę czy niektórych antybiotyków oraz chemioterapii
• niedobów witaminy K
• współistnienie choroby wątroby, białaczki, mocznicy, niedokrwistości złośliwej
•  niektóre substancje, m.in. anyż, imbir, miłorząb japoński, czosnek, rumianek

Analogicznie, skrócony czas krzepnięcia powiązany jest z obniżoną wartością INR. Objawia się on szybszym krzepnięciem krwi, co podnosi ryzyko powstania zakrzepu. Do czynników wspomagających tworzenie skróconego czasu krzepnięcia krwi można zaliczyć:

• stosowanie suplementów zawierających witaminę K, a także przyjmowanie w dużych ilościach pokarmów w nią bogatych (wątróbka, groch, kapusta, kalafior, szpinak, zielona herbata)
• przyjmowane leki, np. estrogeny
• współistniejące choroby: trombofilia, zapalenie żył czy okres okołoporodowy
• niektóre substancje: koenzym Q10, żeń-szeń