Nieswoiste zapalenie jelit uznawane jest za jedno z największych wyzwań współczesnej gastroenterologii. Wszystko za sprawą ciągłego wzrostu zachorowalności na tę chorobę. Brakuje dokładnych danych dotyczących zachorowań na nieswoiste zapalenie jelit w Polsce, ale według szacunków dotyka ono ok. 50 000 osób. Choroba Leśniowskiego-Crohna występuje u 15-20 tys. osób, a wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest czterokrotnie częstsze. Co istotne, dysfunkcje te diagnozowane są głównie u młodych osób – blisko 70% pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna jest poniżej 35. roku życia. Nieswoiste zapalenie jelit to choroba o podłożu autoimmunologicznym, której cechą charakterystyczną jest wzmożona praca komórek układu odpornościowego i wytwarzanie zwiększonej ilości cytokin. Cytokiny prozapalne są substancjami odpowiedzialnymi za rozwój zapalenia jelita. Organizm nie jest w stanie zapewnić sobie właściwej ochrony i nieprawidłowo reaguje na różne czynniki zewnętrzne, w konsekwencji niszcząc własne komórki. Przyczyna nieswoistych chorób jelit nie jest poznana, uważa się jednak, że duże znaczenie w powstawaniu stanów zapalnych w obrębie przewodu pokarmowego mają czynniki genetyczne, zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego oraz czynniki środowiskowe (m.in. tzw. "zachodnia” dieta, wpływ substancji chemicznych zawartych w żywności, wzrost zanieczyszczenia środowiska, palenie papierosów, przewlekły stres).

Typowe objawy dla przewlekłego nieswoistego zapalenia jelit:

• bóle brzucha (ostre oraz pobolewanie),

• zmiana konsystencji stolca (rzadkie, czasami występuje krew, śluz w kale),

• brak apetytu,

• utrata wagi,

• zmiany okołoodbytowe (przetoki, ropnie, szczeliny).

W trakcie rozwoju NZJ mogą wystąpić groźne powikłania takie jak: perforacja jelita, choroby stawów, skóry, oczu, wątroby, a także zwiększa się ryzyko raka okrężnicy. U części pacjentów, zwłaszcza późno zdiagnozowanych lub źle leczonych, konieczne jest wycięcie fragmentu, a w skrajnych przypadkach nawet całego jelita.

Nadzieją dla chorych mogą być wyniki badań zaprezentowane w trakcie 256. Narodowego Spotkania i Wystawy Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego, które miało miejsce w dniach 19-23 sierpnia w Bostonie (Massachusetts, USA). Naukowcy do swego badania wybrali truskawki jako owoce powszechnie występujące i cieszące się dość dużą aprobatą. Ponadto, liczne badania naukowe wykazały istotny związek pomiędzy regularnym jedzeniem warzyw i owoców a niższym ryzykiem zachorowania na zapalne choroby jelit. Zespół badaczy z University of Massachusetts w Amherst w Stanach Zjednoczonych przeprowadził badania na myszach, u których nieswoiste zapalenie jelita grubego wywołano podaniem dekstranu siarczanu sodu. Analizowane zwierzęta podzielono następnie na 2 grupy doświadczalne. Część myszy hodowano na standardowej diecie, pozostała grupa otrzymywała dodatkowo sproszkowane truskawki w dwóch różnych dawkach. Jako punkt odniesienia stworzono także grupę kontrolną zwierząt, którą stanowiły zdrowe myszy na standardowej diecie. Wyniki przeprowadzonego doświadczenia były zaskakujące i bardzo pozytywne. Okazało się, że spożywanie sproszkowanych w całości truskawek (w ilości odpowiadającej 3/4 kubka dziennie) istotnie zmniejszało typowe objawy nieswoistego zapalenia jelit, takie jak chudnięcie czy krwiste biegunki. Zaobserwowano także znacznie mniejsze skracanie się jelita oraz zapobieganie powiększaniu się śledziony. Istotną obserwacją była też znacznie słabsza reakcja zapalna w jelicie grubym badanych zwierząt, związana ze spadkiem liczby komórek układu immunologicznego. Badacze udokumentowali bowiem zahamowanie produkcji kluczowych związków prozapalnych – interleukiny-1beta, interferonu-gamma oraz czynnika martwicy nowotworu TNF-alfa.

Istotnym wynikiem przeprowadzonego eksperymentu był także wpływ spożywania truskawek na poprawę mikrobioty jelitowej. Wykazano, że dodany do diety ekstrakt z truskawek częściowo odwracał niekorzystne zmiany w mikroflorze jelitowej, które są charakterystyczne dla nieswoistego zapalenia jelit. U osób dotkniętych NZJ obserwuje się znaczne zaburzenie równowagi mikroflory – wzrost liczby szkodliwych bakterii jelitowych, a spadek tych, które mają korzystny wpływ na zdrowie. Myszy karmione ekstraktem z truskawek charakteryzował jednak odwrotny obraz środowiska mikroustrojów, tj. wzrost liczebności dobrych bakterii z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium, a spadek bakterii szkodliwych z rodzaju Akkermansia i Dorea. Na dodatek truskawki przywracały prawidłową produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych we fragmencie jelita grubego, zwanym kątnicą. Wspomniane związki (do których należy np. kwas masłowy) wywierają korzystny wpływ na śluzówkę jelit. Działają przeciwzapalnie i wspierają regenerację komórek.

Lista leczniczych właściwości truskawek jest długa – m.in. zmniejszają ryzyko chorób serca, odkwaszają, wspomagają odchudzanie, i jak wskazują przytoczone badania, mogą znacznie wspomagać łagodzenie objawów nieswoistego zapalenia jelit, z którym zmaga się coraz większa liczba ludzi.

Niestety może trochę nie w porę, bo w Polsce sezon na truskawki mamy już za sobą, jednak warto przypomnieć, że owoce te to doskonałe źródło witaminy C (lepsze niż cytrusy). 100 gramów truskawek zawiera aż 60 mg kwasu askorbinowego (dla porównania: ta sama ilość miąższu pomarańczy zawiera 50 mg tego związku). W truskawkach znajdziemy również: witaminy B2, B3 (niacynę), A i E oraz szereg składników mineralnych, w tym fosfor i krzem (wzmacniają kości, korzystnie wpływają na skórę, włosy i paznokcie), magnez (odpowiada za prawidłowe działanie układu nerwowego), mangan (zapobiega zmęczeniu i poprawia pamięć), potas, wapń, żelazo i cynk. Truskawki zawierają także bromelinę (enzym, który ułatwia spalanie tłuszczu), fitocydy (mają działanie bakteriobójcze), antocyjany o właściwościach przeciwzapalnych (dzięki nim truskawki mają intensywną czerwoną barwę).

Znaczną część tych owoców stanowi woda (blisko 90%), oprócz niej owoce te zawierają sporo błonnika (2,2 g na 100 g owoców), węglowodanów i białka. Truskawki to owoce niskokaloryczne – 100 g porcja to ok. 30-35 kcal. Dzięki tak znacznej ilości witamin, minerałów i innych prozdrowotnych związków, owoce te bez wątpienia mają niebagatelny wpływ na nasze zdrowie.