Glukozamina stosowana jest jako suplement diety w przypadku zapalenia kości i stawów. Kwestia trafności użycia takiej substancji pozostaje sporna. Część naukowców oraz lekarzy, w oparciu o dostępne w literaturze wyniki badań, przekonuje swoich pacjentów do stosowania glukozaminy. Z drugiej strony, inni specjaliści podważają skuteczność jej działania. Osteoarthritis Research Society International (OARSI) oraz European League Against Rheumatism (EULAR), dopuściły do użycia pochodne glukozaminy w leczeniu zapalenia kości oraz stawów biodrowych. Takiej akredytacji nie uznały the American College of Rheumathology (ACR) oraz UK National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE). Obie strony tego sporu posiadają swoje racje podparte wynikami niezależnych badań. Dopóki nie będzie niepodważalnych wyników o braku skuteczności bądź efekcie działania, ich kwestia pozostanie nierozwiązana.

Czy stosowanie glukozaminy jest bezpieczne?

Przeprowadzone przez producenta testy wykazują, iż stosowanie preparatów zawierających glukozaminę jest z reguły bezpieczne i niepowiązane z ciężkimi skutkami ubocznymi, które jeśli pojawiają się, to bardzo rzadko. Istnieje jednak kilka kwestii, które należy rozważyć. Po pierwsze, substancja jest izolowana z chitynowych pancerzyków mięczaków. Z tego powodu osoby z alergią w stosunku do tego rodzaju pokarmu, ze względów bezpieczeństwa nie powinni przyjmować glukozaminy. Następnie, produkt w większości przypadków podawany jest z solą, co nawet o 30% może zaburzyć dobową gospodarkę jonów sodowych oraz chlorowych. W konsekwencji może to niekorzystnie wpływać na ciśnienie tętnicze czy funkcje nerek. Ponadto, przeprowadzone badania na modelu zwierzęcym oraz z udziałem zdrowych ochotników, zasugerowały wpływ glukozaminy na metabolizm glukozy oraz oporność insulinową. Inne analizy oraz te, przeprowadzone przez samych producentów, odrzuciły takie zarzuty. Jednak, badania wykonywane w trakcie produkcji preparatu trwają krótki okres czasu, co dla diabetyków przy długotrwałym stosowaniu glukozaminy stawia jednak możliwość pojawienia się efektów niepożądanych. Z tego powodu, część ekspertów zaleca stałe monitorowanie poziomu glukozy oraz ciśnienia krwionośnego.

Skuteczność glukozaminy w leczeniu stawów – głosy za i przeciw

Przeprowadzone testy in vitro oraz in vivo, odkryły mechanizm działania glukozaminy na tkanki stawowe. Naukowcy pokazali, iż wysokie stężenia tej substancji, efektywnie wpływają na odbudowę struktury oraz wykazują właściwości przeciwzapalne. Pierwotnym efektem glukozaminy, jaki został opisany w przypadku badań in vitro, było działanie anaboliczne. Kolejne testy odkryły jego właściwości przeciwzapalne – poprzez hamowanie ekspresji lub aktywności fosfolipazy A2 czy metaloprotein. Pro-anaboliczne działanie opisano w szczególności dla chondrocytów oraz komórek błony maziowej. Opiera się ono na stymulacji syntezy kwasu hialuronowego. Badania przeprowadzone na zwierzętach, również przyniosły wiele odpowiedzi o skuteczność preparatów zawierających glukozaminę. Wykazano, iż podawanie takich produktów, obniża degradacje chrząstki stawowej. Wykazano również wpływ na nocycepcję oraz aktywację chondrocytarnej ścieżki sygnalizacyjnej powiązanej z mitogenami.

Z drugiej strony, wyniki badań klinicznych wzbudziły wiele wątpliwości. Po pierwsze, substancja ta jest dobrze absorbowana przez organizm, jednak trudno osiągnąć odpowiednie stężenie terapeutyczne we krwi oraz docelowych tkankach. Ponadto, efekt działania zależy od formulacji preparatu. Wandel, przeprowadził analizę najważniejszych badań przeprowadzonych przez naukowców, która wykazała brak istotnego klinicznie efektu działania glukozaminy w stosunku do uśmierzania bólu czy modyfikacji struktury stawowej. Inna meta-analiza wykazała, iż siarczan glukozaminy nie wpływa w wyraźny sposób na odbudowę struktury w czasie rocznej terapii. Jednakże w okresie trzyletnim, możliwe są niewielkie efekty ochronne dla powierzchni stawowej. Przeprowadza analiza w przypadku randomizacyjnych badań klinicznych, również potwierdziła spadek wielkości efektu w stosunku do uśmierzania bólu. Osiągnięto jednak niewielką poprawę w przypadku odbudowy powierzchni stawowej. Dwa inne przeprowadzone badania, wykazują sprzeczność używania oraz działania takich preparatów. Analiza Sawitzke’a wykazała brak konkretnych różnic pomiędzy placebo a preparatami z glukozaminą dla indeksu określającego ból – WOMAC (Western Ontalio and McMaster Universities Ostheoarthitis Index). Badanie Petersena – udowodniło, iż stosowanie siarczanu glukozaminy wraz z ćwiczeniami fizycznymi, redukuje poziom specyficznego wyznacznika niszczenia chrząstki stawowej.

Co dalej z glukozaminą?

W literaturze dostępnych jest wiele sprzecznych wyników badań klinicznych określających korzyści oraz zasadność stosowania preparatów zawierających glukozaminę. Z tego powody pytanie o konieczności stosowania takich substancji w leczeniu zapalenia oraz bólu stawów pozostaje nadal nierozwiązane. Z jednej strony, w porównaniu do niefarmakologicznych metod, takich jak regularne ćwiczenia fizyczne czy utrzymanie odpowiedniej wagi, glukozamina nie uzyskuje znacznego efektu w stosunku do redukcji bólu czy poprawy funkcjonalności stawów. Z drugiej jednak strony formy siarczanowe tej substancji, w porównaniu do innych leków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych, charakteryzują się brakiem bądź bardzo rzadkim występowaniem skutków ubocznych. Z tego właśnie powodu, preparaty zawierające glukozaminę są używane jako dla leczenia pacjentów z bólem i zapaleniem stawów. Jednak w przypadku braku widocznych efektów czy pojawienia się innych dolegliwości, terapia nie powinna być kontynuowana.