Każdy lek ma swój termin ważności, po którym nie tylko może stracić swoje właściwości, ale nawet stać się szkodliwy dla zdrowia pacjenta. Dlatego wszystkie podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw leków biorą na siebie olbrzymią odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa i jakości tych produktów. Szczególnie ważne jest, aby wszystkie procedury i standardy dotyczące przechowywania i transportu były ściśle przestrzegane.

Konsekwencje dostarczenia niepełnowartościowego leku

Czarnym scenariuszem w przypadku przyjęcia i dalszego obrotu niepełnowartościowym lekiem przez aptekę jest zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjentów. Bardzo kosztowna pomyłka w postaci dystrybucji przeterminowanych leków oznacza również straty finansowe – produkty muszą być wycofane ze sprzedaży i zutylizowane. W momencie, gdy apteka przez nieuwagę przyjmie niepełnowartościowy lek, ma obowiązek zgłosić to do Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego, który podejmie odpowiednie działania. Taki lek musi zostać zabezpieczony w trwale zamkniętym opakowaniu z napisem „produkt leczniczy zabezpieczony – podejrzenie braku spełnienia wymagań jakościowych”. Nie może być sprzedawany ani zwrócony do hurtowni. W przeciwnym wypadku aptece grozi odpowiedzialność prawna i finansowa za naruszenie przepisów dot. jakości i bezpieczeństwa leków. Jaka? Placówka może zostać ukarana grzywną, a nawet pozbawiona koncesji na prowadzenie działalności.

Logistyka a dostarczanie leków – co jest obowiązkiem po stronie firm logistycznych?

Za zapewnienie bezpieczeństwa i jakości leków w łańcuchu dostaw odpowiada wiele podmiotów: hurtownie farmaceutyczne, apteki, producenci leków oraz firmy logistyczne. Te ostatnie dbają o to, aby leki były odpowiednio transportowane, magazynowane, dystrybuowane, a do tego dostarczane w ściśle określonym terminie. Firmy logistyczne muszą też dokumentować każdy etap transportu i współpracować z organami nadzoru farmaceutycznego. Podczas transportu leki mają być przechowywane w odpowiednich warunkach higieniczno-sanitarnych, temperatury i wilgotności. – Każdy etap łańcucha dostaw farmaceutycznych wymaga spełnienia określonych norm i procedur, które mają na celu zapobieganie uszkodzeniu, zanieczyszczeniu, fałszowaniu, kradzieży leków. W tym procesie kluczową rolę odgrywają firmy logistyczne, które specjalizują się w obsłudze produktów leczniczych. Muszą zadbać o to, aby transport leków z magazynów producentów do hurtowni i aptek przebiegał szybko i sprawnie, a także być przygotowane na różne sytuacje awaryjne. Dzięki opracowaniu planów działania na wypadek niepożądanych sytuacji i przeszkoleniu z nich pracowników firmy logistyczne doskonale radzą sobie w każdych warunkach – mówi Sylwia Baranowska-Skoneczna, kierownik hurtowni farmaceutycznej Pharmalink.

Co sprawia, że leki mogą mieć pogorszoną jakość?

Termin ważności leku to jedno. Niewłaściwe przechowywanie, transport bez przestrzegania odpowiednich procedur i narażenie na zanieczyszczenie przyczyniają się do szybszego pogorszenia jakości leków. Jak tego uniknąć? Po pierwsze, przechowywać je w suchym i chłodnym miejscu, z dala od ciepła, światła i wilgoci. Należy sprawdzać etykiety i ulotki leków i stosować się do zaleceń producenta (np. niektóre leki trzeba trzymać w lodówce). Po drugie, bezwzględnie należy zadbać o spełnienie wymagań jakości i bezpieczeństwa w trakcie transportu. Leków nie można narażać na duże zmiany temperatury, wilgotności, ciśnienia, promieniowania, należy zabezpieczać produkty przed uszkodzeniami mechanicznymi. Po trzecie, szczególnie ważne jest, aby nie dopuścić do zanieczyszczenia leków przez różne substancje, np. pył, mikroorganizmy, chemikalia. Warto wiedzieć, że zanieczyszczenie może zmienić skład i działanie leku, a także wywoływać reakcje alergiczne, zatrucia i zakażenia. 

Przeterminowane leki to przede wszystkim ryzyko dla zdrowia. Aby zapewnić ich właściwą jakość, a tym samym bezpieczeństwo terapii, należy dbać o prawidłowe przechowywanie, transport i utylizację. Wszystkie podmioty w łańcuchu dostaw leków – od producentów, po apteki – muszą przestrzegać odpowiednich procedur i standardów. Firmy logistyczne odgrywają kluczową rolę w tym procesie, oferując specjalistyczne usługi dostosowane do specyfiki transportu leków, w tym także tych o krótkim terminie ważności.