Wirusolog podkreśla, że otyłość jest globalną pandemią, w dużej mierze napędzaną przez nierówności społeczno-ekonomiczne. – Otyłość stanowi niezależny czynnik ryzyka infekcji, ciężkich chorób i zgonów, także w przypadku COVID-19. Chociaż wyższy wiek jest skorelowany z nasileniem objawów COVID-19, otyłość jest czynnikiem ryzyka nawet u młodych dorosłych i dzieci, które nie mają innych chorób współistniejących – wyjaśnia prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska. Jej zdaniem, otyłość może przyczyniać się do poważniejszych objawów COVID-19. – Mam na myśli kilka mechanizmów związanych z otyłością, w tym zaburzoną mechanikę oddechową, środowisko metaboliczne charakteryzujące się ogólnoustrojowym zapaleniem i nadkrzepliwością, zaburzoną odpowiedź immunologiczną w odpowiedzi na wirusy lub bezpośrednie zakażenie tkanki tłuszczowej przez SARS-CoV-2 – wymienia.

Tłumaczy, że w tkance tłuszczowej znajdują się m.in. adipocyty (komórki tłuszczowe), preadipocyty (z których powstają komórki tłuszczowe), leukocyty, monocyty i makrofagi, fibroblasty, a nadmierna tkanka tłuszczowa sama w sobie jest terenem rozwoju przewlekłych reakcji zapalnych. – Wydzielane przez adipocyty cytokiny zapalne zwabiają tu komórki odpornościowe, np. makrofagi, stąd ich zawartość w tej tkance znacząco wzrasta. U szczupłych osób odsetek makrofagów w tkance tłuszczowej stanowi 10%, podczas gdy u otyłych nawet 40% – ostrzega. W ocenie prof. Szuster-Ciesielskiej, ważna jest także populacja makrofagów. – Są makrofagi M1 o aktywności prozapalnej i M2 o aktywności przeciwzapalnej i właśnie w tkance tłuszczowej osób otyłych, z powodu zbyt bogatej w tłuszcze diety, istnieje przewaga tych prozapalnych makrofagów, już pomijając większą ich liczbę. A zatem, jeszcze przed zakażeniem SARS-CoV-2, u otyłej osoby istnieje przewlekły niskiego stopnia stan zapalny tkanki tłuszczowej – stwierdza. 

Odnosi się również do wykrycia przez kilka grup badawczych RNA SARS-CoV-2 w tkance tłuszczowej. – Powstały pytania, które komórki tkanki tłuszczowej mogą być zakażane, czy mogą służyć jako rezerwuar dla ciągłej produkcji wirusa oraz jak infekcja zmienia profil zapalny i czynnościowy komórek tej tkanki? Okazało się, iż u ludzi SARS-CoV-2 nie infekuje makrofagów tkanki tłuszczowej, chociaż obecny jest w makrofagach płucnych, ale za to zakaża i namnaża się w adipocytach, prowadząc do indukcji szlaków zapalnych nawet w niezainfekowanych komórkach postronnych. Ponieważ adipocyty nie wyrażają białka ACE2, czyli receptora dla SARS-CoV-2, sugeruje to, że wnikanie wirusa odbywa się za pośrednictwem alternatywnego mechanizmu. Wykazano obecność takich receptorów wejścia SARS-CoV-2, jak: CD147, peptydaza dipeptydylowa 4 (DPP4) i neuropilina 1 (NRP1), a ich ekspresja na adipocytach jest dodatkowo zwiększona przez otyłość – wylicza. Zdaniem prof. Szuster-Ciesielskiej, ze względu na udowodnioną zdolność SARS-CoV-2 do zakażania i namnażania się wirusa w komórkach tłuszczowych, stają się one jego rezerwuarem, zaś stałe źródło replikacji SARS-CoV-2 może napędzać tzw. long-COVID, czyli długo utrzymujące się objawy.

Jak zaznacza ekspertka, zakażenie tkanki tłuszczowej SARS-CoV-2 może przyczynić się do nasilenia COVID-19 poprzez dwa mechanizmy, które mogą działać w pętli sprzężenia zwrotnego. – Jeden to namnażanie się wirusa w adipocytach, a drugi – miejscowe i ogólnoustrojowe zapalenie wywołane przede wszystkim przez reakcje zapalne spowodowane nieudaną infekcją makrofagów rezydujących w tkance tłuszczowej – przekazuje. Profesor zwraca uwagę na to, że ze względu na odkrycie, iż komórki tłuszczowe mogą stanowić rezerwuar SARS-CoV-2 u osób otyłych oraz nasilać objawy COVID-19, ważne jest, aby przyszłe badania dotyczyły zarówno sposobu blokowania infekcji adipocytów, jak i odpowiedzi na pytanie, czy hamowanie odpowiedzi zapalnych w tkance tłuszczowej może zmniejszyć nasilenie COVID-19? – Hamowanie zapalenia tkanki tłuszczowej jest już badane jako sposób leczenia choroby metabolicznej podczas otyłości, a rozszerzenie takich strategii na COVID-19 może być korzystne dla chorych. Na przykład salicylan, inhibitor cyklooksygenazy, zmniejsza stan zapalny tkanki tłuszczowej u osób otyłych i został zaproponowany jako strategia terapeutyczna u pacjentów z COVID-19 ze względu na jego właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe – podsumowuje prof. Szuster-Ciesielska. 

Autorka: Agnieszka Gorczyca, PAP – Nauka w Polsce