Probiotyk, prebiotyk, synbiotyk. Co pomoże?

Na początek warto odróżnić pojęcie probiotyku, podobnego w brzmieniu prebiotyku oraz synbiotyku. Probiotyki to podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakterii lub drożdży. Ich zadanie polega na immunomodulacji oraz zachowaniu fizjologicznej, prawidłowej flory jelitowej. Do najbardziej znanych probiotyków należą bakterie Lactobacillus (casei, rhamnosus), którym przypisuje się właściwości skracania biegunek bakteryjnych wywołanych przez rotawirusy antybiotyki  oraz tych powodowanych przez Clostridium difficile. Najczęściej wykorzystywane w podobnych przypadkach drożdże to Saccharomyces boulardii, które dodatkowo hamują namnażanie wielu szkodliwych człowiekowi drobnoustrojów. Prebiotyki  mają zdolność stymulacji wzrostu oraz aktywności wyselekcjonowanych szczepów bakterii jelitowych, m.in. z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Można więc powiedzieć, że są to substancje wspomagające nasz fizjologiczny układ immunologiczny poprzez wspieranie rozwoju prawidłowej flory jelit. Można do nich zaliczyć  na przykład błonnik pokarmowy, laktulozę, czosnek, spirulinę, kwasy omega-3. Z kolei synbiotyk to preparat wieloskładnikowy będący połączeniem tych dwu wcześniejszych. Wygoda podania oraz synergizm działania powodują, że coraz częściej pacjenci decydują się na zakup właśnie takiego medykamentu. Czy potrzebnie?

Poszukiwanie prawdy

Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków nie jest niczym niezwykłym i dotyka około 30% pacjentów. Nierzadko antybiotyk stosuje się właśnie w związku z zakażeniem bakterią Clostridium difficile, która jest jedną z głównych przyczyn zgonów u pacjentów hospitalizowanych na oddziałach zakaźnych. Dosyć głośnie badania prowadzone przez JAMA (The Journal of the American Medical Association) w 2012 roku dowodziły, że dzięki uprzedniemu zażywaniu probiotyków nie tylko można zapobiec lub zmniejszyć nasilenie biegunki powodowanej przez wspomniany patogen, ale i w niektórych przypadkach zapobiec zakażeniu całkowicie. Badaniu zarzucono jednak to, że zostało przeprowadzone na zbyt małej liczbie pacjentów i nie wiadomo, czy założenia te byłyby słuszne dla całej populacji.

W związku z powyższym w Wielkiej Brytanii przeprowadzono kolejne badanie PLACIDE, w którym udział wzięło więcej probantów. Przebadano ponad 175 tysięcy pacjentów w wieku 65 lat lub starszych, którzy podczas hospitalizacji przyjmowali przepisany antybiotyk. Osoby zostały następnie losowo przypisane do grupy, która przyjmowała dodatkowo lub nie probiotyk. Czas obserwacji ustalono na 8 tygodni. Obawy okazały się być zasadne ponieważ te szerokozakresowe badania nie potwierdziły różnic w procencie zakażonych Clostridium w dwu grupach. Co ciekawe, pacjenci przyjmujący dobroczynne bakterie trzykrotnie częściej uskarżali się na uciążliwe wzdęcia. Wnioski nie są jednoznaczne. Czy podanie w założeniu „fizjologicznego” preparatu nie wyrządziło jednak szkody (dolegliwości pokarmowe)? Czy może zakłócanie flory bakteryjnej przez podaż w dużej ilości konkretnych szczepów nie jest do końca korzystne? Zachowanie bakterii czy drożdży probiotycznych w jelitach jest trudne do zbadania i przewidzenia. Ciężko stwierdzić, czy pewne szczepy, gdy się namnożą, nie zaczną zachowywać się patogennie. Faktem jest, że analizowano populację osób, które przyjmowały antybiotyk. Nie rozpatrywano wpływu probiotyków na trawienie, wzrost odporności czy też zwiększenie przyswajania pewnych witamin.

Powyżej film prezentujący wyniki pewnego interesującego eksperymentu. Nie każdemu uczestnikowi badania spożywanie probiotyków przez określony czas przyniosło wymierne korzyści. Wydaje się więc, że odpowiedź osobnicza na dostarczanie z założenia dobrych bakterii może być odmienna w populacji.