W pierwszym tego rodzaju badaniu naukowcy odkryli, że ibuprofen i paracetamol nie tylko sprzyjają powstawaniu oporności bakterii, gdy są stosowane samodzielnie, ale w połączeniu z antybiotykami mogą ją znacząco nasilać. Badanie objęło interakcję między lekami niebędącymi antybiotykami, antybiotykiem o szerokim spektrum działania – cyprofloksacyną – oraz bakterią Escherichia coli powszechnie wywołującą infekcje jelit i dróg moczowych. Naukowcy wykazali, że obecność ibuprofenu i paracetamolu znacząco zwiększała liczbę mutacji w bakteriach, czyniąc E. coli wysoce oporną na antybiotyki. 

To odkrycie ma szczególne znaczenie w kontekście opieki nad osobami starszymi. Domy opieki, w których seniorzy często przyjmują wiele leków jednocześnie, tworzą idealne warunki do rozwoju bakterii wielolekoopornych. Prof. nadzw. Rietie Venter z UniSA podkreśla, że wyniki badań rodzą ważne pytania dotyczące ryzyka związanego ze stosowaniem wielu leków w opiece nad osobami starszymi. – Antybiotyki od dawna odgrywają kluczową rolę w leczeniu chorób zakaźnych, ale ich powszechne nadużywanie i niewłaściwe stosowanie spowodowało globalny wzrost liczby bakterii opornych na antybiotyki. W domach opieki dla osób starszych seniorom często przepisuje się wiele leków – nie tylko antybiotyki, ale także leki przeciwbólowe, nasenne czy na nadciśnienie, co sprzyja rozwojowi bakterii opornych na antybiotyki – uważa Venter. 

W ramach badania naukowcy przeanalizowali wpływ leków niebędących antybiotykami w połączeniu z cyprofloksacyną. Okazało się, że u bakterii podatnych na działanie cyprofloksacyny, w połączeniu z ibuprofenem lub paracetamolem, dochodziło do powstawania większej ilości mutacji genetycznych niż w przypadku samego antybiotyku. Dzięki temu te namnażały się szybciej i stawały się wysoce oporne. Co więcej, oporność dotyczyła nie tylko cyprofloksacyny, ale także innych antybiotyków z różnych klas. Mechanizm tego zjawiska został również częściowo wyjaśniony. Zarówno ibuprofen, jak i paracetamol aktywowały mechanizmy obronne bakterii, które usuwały antybiotyki z ich komórek, tym samym zmniejszając skuteczność leczenia.

W badaniu oceniono dziewięć leków powszechnie stosowanych w domach opieki dla osób starszych. Są nimi: ibuprofen (przeciwbólowy i przeciwzapalny), diklofenak (przeciwzapalny lek stosowany w zapaleniu stawów), paracetamol (przeciwbólowy i przeciwgorączkowy), furosemid (na nadciśnienie), metformina (na cukrzycę typu 2), atorwastatyna (obniżająca poziom cholesterolu), tramadol (silny lek przeciwbólowy stosowany po operacjach), temazepam (na zaburzenia snu), pseudoefedryna (zmniejszająca przekrwienie błony śluzowej). Prof. Venter zaznacza, że badanie pokazuje, iż oporność na antybiotyki jest problemem bardziej złożonym niż dotąd sądzono, a pewną rolę odgrywają w nim również popularne leki niebędące antybiotykami. – Oporność na antybiotyki nie dotyczy już wyłącznie samych antybiotyków. Wyniki badań przypominają nam, że musimy dokładnie rozważać ryzyko wynikające ze stosowania wielu leków – szczególnie u osób starszych, którym często przepisuje się kombinacje leków długoterminowych. Nie oznacza to, że powinniśmy przestać je stosować, ale należy zwracać większą uwagę na ich interakcje z antybiotykami – radzi. 

Naukowcy apelują o dalsze badania nad interakcjami między lekami u osób stosujących długotrwałe terapie farmakologiczne, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób popularne leki mogą wpływać na skuteczność antybiotyków. Według Światowej Organizacji Zdrowia oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanowi globalne zagrożenie dla zdrowia publicznego. W 2019 r. bakterie oporne na antybiotyki były bezpośrednio odpowiedzialne za 1,27 mln zgonów na całym świecie.