Ministerstwo Zdrowia opublikowało projekt rozporządzenia z dnia 26 października 2012 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienia ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Rozporządzenie ma wejść w życie 11 maja 2013 r. ). W dokumencie zostały określone warunki stosowania wyrobów medycznych, stosowanych  podczas wykonywania procedur medycznych, służących do cięcia, kłucia, które mogą spowodować zranienie lub zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym. Jednym z zamierzeń resortu zdrowia jest implementacja Dyrektywy Rady 2010/32/UE z dnia 10 maja 2010 r. w sprawie wykonania umowy ramowej dotyczącej zapobiegania zranieniom ostrymi narzędziami w sektorze szpitali i opieki zdrowotnej zawartej między HOSPEEM a EPSU (Dz. Urz. UE L 134 z 1.06.2010, s. 66). Należy zaznaczyć, iż Rozporządzenie nie dotyczy osób wykonujących zawód medyczny w formie praktyki zawodowej chyba, że osoby te wykonują zawód w ramach działalności gospodarczej pod nadzorem pracodawcy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.[1]

Przeczytaj również:

Nowy zapis Rozporządzenia w sprawie leków, traktowanych jako surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych. Będą kolejne zmiany?

W uzasadnieniu do Rozporządzenia Ministerstwo podaje, iż w Polsce szacuje się około 37 000 zdarzeń rocznie, a do najczęstszych zakażeń zalicza się wirusy hepatotropowe (HBV, HCV, HIV) oraz zakażenia bakteryjne. Ponadto dane, udostępnione przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, alarmują, iż najczęstszymi chorobami zawodowymi personelu medycznego są zakażenia oraz ich następstwa. Wzrostowi zjawiska ekspozycji zawodowej lekarzy oraz innych pracowników sektora ochrony zdrowia, sprzyjają trudne techniczne warunki wykonywania danego zabiegu, szczególny pośpiech przy jego wykonaniu, zachowanie pacjenta.[2]  Profesor Andrzej Gładysz[3] podkreśla, żestosowanie tzw. bezpiecznych narzędzi, np. systemów zamkniętych do pobierania krwi jest już standardem w wielu krajach. W Polsce niestety jeszcze nie – co może tylko dziwić.  Ich użycie w połączeniu z odpowiednimi procedurami medycznymi i systemem szkoleniowym znacznie minimalizuje wystąpienie zakłucia. W tym zakresie niestety przepisy proponowanego rozporządzenia rozczarowują.

W Rozporządzeniu określone zostały obowiązki pracodawcy w związku z zapewnieniem pracownikom podmiotów leczniczych właściwej higieny pracy oraz przedstawione działania, jakie  powinny być podjęte w celu eliminowania i ograniczenia ryzyka zranienia lub/i zakażenia pracownika w wyniku stosowania ostrych narzędzi podczas wykonywania świadczeń medycznych. Pracodawca powinien nie tylko opracować i wprowadzić procedury bezpiecznego postępowania (zapis dotyczy również postępowania związanego z bezpiecznym zbieraniem, przechowywaniem i usuwaniem odpadów medycznych) z wyrobami medycznymi, ale iw miarę możliwości udostępnić narzędzia, które będą bezpieczne lub mniej niebezpieczne lub narzędzia wyposażone w mechanizmy chroniące przez zranieniem.[4] Jednocześnie pracownicy są zobligowani do informowania pracodawcy o każdym przypadku zranienia ostrym narzędziem, każde zdarzenie zostanie szczegółowo opisane i odnotowane we właściwym wykazie zranień. Takie informacje mają być przechowywane przez podmiot leczniczy nie krócej niż 40 lat. Ponadto pracodawca ma obowiązek wdrażać działania profilaktyczne związane z właściwą higieną i bezpieczeństwem pracy oraz przeprowadzać systematyczne (częstotliwość przeprowadzania szkoleń nie została jednak określona) szkolenia dla personelu. Niestety w Rozporządzeniu nie zostały opisane sankcje z tytułu niedostosowania się pracodawcy do wymogów, co może spowodować nieprzestrzeganie wytycznych zawartych w Rozporządzeniu. Jedną z przyczyn takiego postępowania mogą okazać się względy finansowe – brak środków na zakup bardziej bezpiecznego sprzętu medycznego, czy przeprowadzanie szkoleń  zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy pamiętać, że bezpieczeństwo personelu medycznego przy wykonywaniu przez nich procedur zabiegowych wpływa na komfort ich pracy. Ma także ogromne znaczenie dla zdrowia pacjentów. Bezpieczne środowisko pracy ma również wpływ na obniżenie poziomu absencji personelu, jak również decyduje o postrzeganiu całego sektora medycznego jako wiarygodnego i rzetelnego pracodawcy.  – podsumowuje Profesor Andrzej Gładysz.

Anna Staszewska