Sprawozdanie zatytułowane "Vaccines: innovation and health" ("Szczepionki: innowacje i zdrowie") jest poświęcone najnowszym osiągnięciom nauki i ich konsekwencjom dla zdrowia publicznego oraz określa szereg zagadnień wymagających działań na szczeblu europejskim w celu pełnego wykorzystania możliwości zastosowania szczepionek przeciwko chorobom zakaźnym. Zaledwie 50 lat temu, dzięki poprawie stanu zdrowia publicznego i wprowadzeniu szczepionek, antybiotyków i środków owadobójczych, liczba przypadków chorób zakaźnych powszechnie występujących w Europie zaczęła spadać. Sukcesy odniesione w zapobieganiu i leczeniu infekcji doprowadziły do wyciągnięcia wniosku o rozwiązaniu poważniejszych problemów na tym polu. Ale zgodnie z opinią przedstawioną w sprawozdaniu, przekonanie to było przedwczesne, gdyż podobnie jak w ubiegłym stuleciu choroby zakaźne stawiają przed Europą znacznie większe wyzwania społeczne. Jest to wynikiem zmian ekologicznych oraz zwiększenia czynników ryzyka związanych z urbanizacją i mobilnością, zakłóceniami struktury społecznej, niewłaściwym wykorzystywaniem techniki w medycynie oraz zmianą środowiska naturalnego. Również w skali globalnej wzrasta liczba przypadków takich chorób zakaźnych, jak HIV/AIDS i gruźlica; szacuje się, że w 2003 r. przyczyniły się one do jednej czwartej łącznej liczby zgonów. W sprawozdaniu stwierdzono, że pomimo wzrostu liczby nowych problemów i patogenów, szczepionki są środkiem zapobiegającym wielu chorobom zakaźnym będącym główną przyczyną przypadków śmiertelnych i zachorowań. Podano przykład programów szczepień w Stanach Zjednoczonych, które doprowadziły do ogromnego spadku, nawet o 99 procent, liczby przypadków takich wcześniej powszechnych chorób, jak odra, świnka i choroba Heinego-Medina. Pomimo pewnego postępu dokonanego na szczeblu UE w celu przyjęcia zintegrowanego programu z zakresu zdrowia publicznego, popierającego wdrożenie strategii szczepień, w sprawozdaniu stwierdzono, że możliwe jest dalsze zwiększenie roli i odpowiedzialności Komisji Europejskiej w tej dziedzinie. Ściślej mówiąc, wezwano do przyznania DG ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów Komisji Europejskiej większych uprawnień wykonawczych i skutecznych instrumentów, w celu podjęcia działań wspierających stan gotowości, elastyczność i w razie potrzeby zarządzanie kryzysowe w odniesieniu do zdrowia publicznego. Jednocześnie sprawozdanie wskazuje na potrzebę poprawy koordynacji strategicznej pomiędzy poszczególnymi DG oraz z państwami członkowskimi. W szczególności należy: zapewnić finansowanie ze źródeł publicznych wstępnego etapu opracowywania szczepionek, wytyczyć i uzgodnić wspólne strategie w odniesieniu do szczepionek, przełożyć wyniki badań naukowych uzyskane w uczelniach na produkty oraz porównać alternatywne sposoby podejścia do zagadnienia innowacji w dziedzinie szczepionek. Obok zwiększenia roli Komisji Europejskiej w zakresie zdrowia publicznego, w sprawozdaniu podkreślono ponadto potrzebę zwiększenia aktywności niedawno ustanowionego Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) w zakresie monitorowania obecnych i nowych zakażeń w UE oraz koordynacji i wymiany najlepszej praktyki zapewniającej otrzymywanie od władz państw członkowskich znormalizowanych i szczegółowych danych statystycznych dotyczących monitoringu. ECDC jest agencją UE dążącą do wzmocnienia europejskich systemów ochrony przed nowymi zagrożeniami ze strony takich chorób, jak SARS, HIV/AIDS i grypa. W sprawozdaniu stwierdzono ponadto, że ECDC powinno wyznaczyć cele długoterminowe i działać na rzecz usuwania niepotrzebnych barier w mechanizmach monitorowania chorób zakaźnych ludzi i zwierząt. W odniesieniu do działalności badawczo-rozwojowej (B+R) w sprawozdaniu uznano wysiłki podejmowane dotychczas przez UE w celu wspierania badań naukowych nad chorobami wiążącymi się z biedą, prowadzonych w szóstym programie ramowym (6. PR) i w ramach inicjatywy "Partnerstwo między Europą a krajami rozwijającymi się w zakresie badań klinicznych" (EDCTP). Sformułowano jednak kilka zaleceń w celu pomocy Komisji w zajmowaniu się zagadnieniami określanymi przez nią mianem "aktualnych słabości strategicznych" w tej dziedzinie, szczególnie wobec niemożności przeprowadzenia wystarczającej liczby badań klinicznych finansowanych przez sektor publiczny. Wskazówki dotyczące poprawy działania obejmują włączenie kolejnych badań i technologii z zakresu oceny skuteczności i bezpieczeństwa szczepionek do siódmego programu ramowego (7. PR); rozszerzenie współpracy badawczej z krajami rozwijającymi się, wykraczającej poza "ograniczony" zakres działania EDCTP; zwiększenie wsparcia dla wielodyscyplinarnych ośrodków badawczych; ułatwienia we wprowadzaniu partnerstwa sektora publicznego i prywatnego w działalności badawczo-rozwojowej w odniesieniu do szczepionek; oraz wspieranie szkolenia i rozwoju umiejętności pracowników zatrudnionych w tej branży. Pozostałe zalecenia obejmują udoskonalenie ram regulacyjnych i procesów decyzyjnych oraz znalezienie sposobów wyeliminowania obecnych czynników zniechęcających do wytwarzania szczepionek, np. przez obniżenie stopnia narażenia producentów na pozwy sądowe i skuteczne promowanie praw własności intelektualnej. Pełny tekst sprawozdania znajduje się na stronie internetowej: www.easac.org/vaccines_report.pdf

Źródło: CORDIS