Jak dotąd nie wynaleziono leków, które usuwałyby samą przyczynę choroby. Terapia farmakologiczna daje wyraźne efekty na początku, jednakże z upływem czasu jest coraz mniej efektywna.  W późniejszym stadium Choroby Alzheimera najbardziej uciążliwym objawem jest pobudzenie, które próbuje tłumić się przy pomocy neuroleptyków (Haloperidol, Promazyna), anksjolityków (Oxazepam) czy normotymików (węglan litu). Nową substancją opracowaną przez naukowców z Kalifornii jest Nitromemantyna. Substancja ta będąc antagonistą receptora NMDA hamuje zanik neuronów mózgu powodowany zbyt wysokim stężeniem kwasu glutaminowego w OUN oraz przywraca połączenia między komórkami nerwowymi (synaptogeneza). Jeżeli testy przeprowadzone na zwierzętach potwierdzą skuteczność także u ludzi nowy lek może trafić do sprzedaży już za 5 lat.

Duże nadzieje niesie ze sobą także szczepionka CAD106, która przeszła już drugą fazę testów klinicznych. U osób cierpiących na AD w obrazie mikroskopowym stwierdza się obecność blaszek zbudowanych z Beta-amyloidu, które odkładają się w ścianach naczyń. Peptydy amyloidowe pochodzą z białka prekursorowego amyloidu (APP) i są odpowiedzialne za postępującą neurodegenerację. Szczepionka podawana pacjentom w 80% przypadków powodowała powstanie przeciwciał przeciw Beta-amyloidom bez żadnych efektów ubocznych.

Obecnie obok leków pochodzenia syntetycznego badanych jest około 200 związków występujących naturalnie w przyrodzie pod kątem wprowadzania ich jako potencjalnych leków. Większość z nich wykazuje zdolność do hamowania mózgowej acetylocholinesterazy.

Duże nadzieje wiąże się ze związkami pochodzenia roślinnego należącymi do grupy polifenoli (takich jak np. Kwercetyna, Kurkumina czy Resweratrol). Związki te jako silne antyoksydanty działają przeciwnowotworowo, przeciwmiażdżycowo  i przeciwzapalne. Kurkumina, prócz wspomnianych właściwości antyrodnikowych, wykazuje zdolność do regulacji czynników transkrypcyjnych (wpływ na tworzenie Beta-Amyloidu) oraz enzymów związanych z regulacją NFκB. Trwają próby nad włączeniem jej do terapii plejotropowej takich schorzeń jak Alzheimer czy Parkinson. Działanie takie daje znacznie lepsze rezultaty niż terapia jednym farmaceutykiem. Kwercetynę możemy znaleźć w wielu produktach żywieniowych pochodzenia naturalnego. Uwagę zwracają jej właściwości przeciwwirusowe, przeciwzapalne i antyamyloidogenne. Nie wykazano przy tym negatywnego wpływu na parametry krwi czy nerek. Obecnie trwają prace nad stworzeniem jej nanocząsteczek lipidowych w celu ułatwienia przechodzenia przez barierę krew-mózg (BBB). Kolejnym związkiem należącym do polifenoli jest zawarty w czerwonym winie Resweratrol. W wielu publikacjach udowodniono jego działanie przeciwzapalne, antycholesterolowe oraz neuroprotekcyjne. Po dotarciu do OUN wykazuje zdolność hamowania komórkowej AchE. Resweratrol posiada niestety niską dostępność biologiczną. Dodatkowo jest bardzo szybko metabolizowany i wydalany z organizmu. Stąd ponownie wykorzystuje się technologię nanokapsułkowania celem uzyskania większego jego stężenia z tkance mózgowej. 

Kolejną interesującą substancją jest należący do terpenów Bilobalid pozyskiwany z Miłorzębu Japońskiego. Postępujący zanik komórek nerwowych i połączeń między nimi jest jednoznacznie związany z występującą demencją i rozwojem AD. Bilobalid znacznie ogranicza apoptozę komórek nerwowych we wczesnych etapach choroby oraz stymuluje neurogenezę i synaptogenezę w komórkach hipokampa spowalniając rozwój choroby.

Sylimaryna izolowana z Ostropestu Plamistego w pewnym stopniu przyczynia się do hamowania tworzenia amyloidu, jednakże jak dotąd nie oceniono jej wpływu na ekspresję APP. Testy przeprowadzono jak dotąd na szczurach wstrzykując im wewnątrzkomorowo peptyd AP. Następnie szczury traktowano 70 i 140 mg/kg ekstraktu Sylimaryny przez 4 tygodnie. Za kontynuacją badań przemawia również fakt, że Sylimaryna w porównaniu z obecnie stosowanymi lekami daje niewiele efektów ubocznych.

Huperzia serrata – to roślina naturalnie występująca na obszarze Indii i południowo-wschodniej Azji. Najważniejszym związkiem w niej występującym jest alkaloid seskwiterpenowy Huperycyna. Huperycyna przenika barierę krew-mózg, gdzie wykazuje zdolność hamowania AchE. Zwiększając poziom Acetylocysteiny pozytywnie wpływa na procesy pamięciowe i poznawcze. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym działa także neuroprotekcyjnie. Huperycynę cechuje lepsza absorpcja z przewodu pokarmowego i wolniejsza eliminacja. Jak dotąd badania były przeprowadzone na modelu zwierzęcym.

Polisacharyd – Chitozan wytwarza się obecnie w procesie deacetylacji chityny pancerzy skorupianków. Związek ten służy jako składnik komercyjnych środków wspomagających odchudzanie. W przemyśle farmaceutycznym jest także wykorzystywany jako nośnik dla innych leków np. Rywastygminy czy Takryny w leczeniu AD. Ostatnie doniesienia mówią, że Chitozan może także sam w sobie chronić neurony przed apoptozą indukowaną nadtlenkiem wodoru.

Naukowcy wciąż poszukują nowych źródeł związków mogących wspomóc terapię choroby Alzheimera. Za potencjalnymi lekami pochodzenia roślinnego przemawia mała ilość działań ubocznych nawet przy długotrwałym stosowaniu. Minusem natomiast jest niewątpliwie ich mała biodostepność. Nowoczesne technologie farmaceutyczne jak np. nanokapsułkowanie pozwalają dać jednak nadzieję osobom cierpiącym na AD jak i ich rodzinom.

red. Magdalena Habuz