Każdego roku na choroby onkologiczne zapada ok. 160 tysięcy Polaków. Prognozy dotyczące przyszłości są nieubłagane – w ciągu zaledwie 20 lat liczba ta wzrośnie nawet do 250 tysięcy, a nowotwory staną się pierwszą przyczyną zgonów, wyprzedzając choroby układu naczyniowego. Biorąc pod uwagę fakt, że około 80% wszystkich pacjentów z nowotworami jest na którymś etapie choroby kwalifikowanym do leczenia chirurgicznego, chirurgia onkologiczna odgrywa i będzie nadal odgrywać kluczową rolę w skutecznej walce o zdrowie pacjentów onkologicznych.

Podczas konferencji z okazji jubileuszu PTChO Minister Zdrowia Łukasz Szumowski podkreślał, że chirurgia onkologiczna powinna skupiać się w ośrodkach wysokospecjalistycznych, tworząc w ten sposób narodową sieć onkologiczną. – Sam jako zabiegowiec wiem, że ktoś, kto ma "nabitą rękę", ma mniej powikłań, lepsze wyniki i pacjenci mogą być lepiej zaopiekowani – mówi Minister Zdrowia, Łukasz Szumowski. – Natomiast są takie elementy leczenia pacjenta onkologicznego, czyli chemioterapia, radioterapia, gdzie to powinno być blisko pacjenta, aby na etapie leczenia uzupełniającego nie musiał już nigdzie jeździć. Natomiast chirurgia onkologiczna powinna skupiać się wokół dużych ośrodków, ponieważ to tam można zastosować nowoczesne techniki, innowacyjne technologie. Liczba zachorowań na nowotwory rośnie, dlatego też onkologia i chirurgia onkologiczna są niezwykle istotne.

Rola Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej w tworzeniu i organizacji efektywnej opieki onkologicznej

Nadrzędnym celem działań Towarzystwa jest maksymalizacja efektów leczenia oraz organizacja opieki onkologicznej wokół pacjenta, tak aby wszelkie rozwiązania systemowe i organizacyjne przynosiły realną korzyść polskim pacjentom onkologicznym w postaci wydłużenia życia w zdrowiu. Cel ten jest realizowany poprzez działania Towarzystwa w trzech głównych obszarach:

* upowszechniania wiedzy z zakresu opieki onkologicznej oraz wdrażanie zasad optymalnego leczenia chirurgicznego w onkologii;

* wprowadzanie interdyscyplinarnego podejścia do opieki nad chorymi na nowotwory;

* określanie mierników oraz monitorowanie jakości udzielanych świadczeń, jako podstawy efektywności leczenia chirurgicznego w onkologii.

Interdyscyplinarność jako oś nowoczesnej opieki onkologicznej

Jednym z głównych zadań Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej jest tworzenie wielodyscyplinarnego podejścia do opieki nad polskimi pacjentami onkologicznymi. – Głównym zadaniem stojącym przed współczesną onkologią będzie usystematyzowanie i pogłębienie współpracy między wszystkimi kluczowymi specjalistami zaangażowanymi w proces terapeutyczny, co pozwali na leczenie pacjentów onkologicznych w sposób wielodyscyplinarny i jest jedyną szansą na jego optymalizację oraz podniesienie szans chorych na wieloletnie przeżycia, a nawet wyleczenie – mówi prof. Wojciech Wysocki, Prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej, Centrum Onkologii – Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie w Krakowie i dodaje – W przypadku wielu nowotworów chirurgia jest jedyną metodą, która może doprowadzić do trwałego wyleczenia pacjenta. Dlatego tak ważna jest dla wszystkich jakość opieki chirurgicznej, a co za tym idzie – kształcenie specjalistów w chirurgii onkologicznej. W ten sposób tworzymy armię wysoko wyspecjalizowanych i doświadczonych lekarzy, którzy będą głównym narzędziem do skutecznej walki o zdrowie Polaków.

Specjaliści z zakresu chirurgii onkologicznej posiadają zarówno wiedzę chirurgiczną pozwalającą na przeprowadzenie operacji dotyczącej danego narządu, jak i wiedzę obejmującą wszystkie aspekty choroby nowotworowej, w tym profilaktykę, diagnostykę, leczenie, rehabilitację i nadzór nad procesem terapeutycznym.

Wielodyscyplinarny aspekt terapii onkologicznej uwzględnia specjalizacja z chirurgii onkologicznej. W programie szkolenia specjalizacyjnego, obok wieloletniego cyklu szkoleń dot. chirurgii nowotworów, znajdują się bloki poświęcone onkologii klinicznej oraz radiologii. Specjalizujący się poznają charakter i dynamikę choroby związane z jej wieloletnim przebiegiem oraz rozprzestrzenianiem się w organizmie, a także najnowsze metody leczenia. – Prowadzona w trakcie szkolenia specjalistycznego nauka mobilizuje lekarzy do pogłębienia wiedzy oraz uczy umiejętności krytycznej oceny danych z publikacji naukowych. Umiejętność czytania i rozumienia wyników badań klinicznych w onkologii jest niezbędna, aby lekarz przez całe życie zawodowe pozostawał na bieżąco z aktualną wiedzą medyczną – podkreśla prof. Wysocki.

– Chirurdzy onkolodzy już dziś posiadają niezbędną wiedzę dotyczącą leczenia systemowego oraz umiejętności koordynowania opieki nad chorymi. Dlatego też w najbliższych latach chirurgia onkologiczna będzie umacniać pozycję kluczowej dyscypliny, wpływającej na jakość i skuteczność leczenia pacjentów onkologicznych w Polsce. Specjalistyczna wiedza obejmującą wszystkie aspekty choroby nowotworowej pozwoli na tworzenie skutecznych strategii walki z nowotworami wykorzystujących wszelkie dostępne terapie – zapewnia prof. Piotr Rutkowski, Sekretarz Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie.

Ustanowienie standardów oraz monitorowanie jakości i efektywności leczenia

Bezpieczeństwo pacjenta oraz sukces terapeutyczny w wielu przypadkach zależy od wiedzy, sprawności i umiejętności chirurgów operujących. Doceniając wagę chirurgii w onkologii Ministerstwo Zdrowia uznało, iż chirurgia onkologiczna jest leczeniem wysokospecjalistycznym, wymagającym wysokich kwalifikacji i podjęło kroki na rzecz scentralizowania chirurgii onkologicznej do ośrodków o najwyższej referencyjności.

Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej postuluje stworzenie systemu monitorowania jakości i szczebli referencyjności ośrodków leczniczych w oparciu o ustalone kryteria obowiązujące wszystkie jednostki, które realizują świadczenia onkologiczne ze środków publicznych. Konieczne jest wdrożenie w życie jednolitych zasad postępowania diagnostyczno-leczniczego oraz postępowania terapeutycznego, które powinny stać się podstawą opracowania wskaźników monitorowania jakości. – Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej we współpracy z organizacjami pacjenckimi od wielu lat wnosi o ocenę jakości i referencyjność ośrodków leczenia nowotworów, tak samo czynią chirurdzy onkolodzy w innych krajach, np. w Holandii czy USA. Należy niezwłocznie wprowadzić w życie zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie chirurgii onkologicznej i Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej oraz wpisać je do Biuletynu Ministra Zdrowia jako obowiązujące kanony w diagnostyce i leczeniu chorych na nowotwór. Zalecenia te zostały kompleksowo opracowane przez zespół ekspertów w dziedzinie chirurgii onkologicznej, zaakceptowane przez Ministerstwo Zdrowia i przeanalizowane przez ekspertów Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Liczymy, iż staną się wytycznymi obowiązującymi każdego chirurga, który podejmuje leczenie polskiego pacjenta – podkreśla prof. Arkadiusz Jeziorski, Konsultant Krajowy w dziedzinie chirurgii onkologicznej, Klinika Chirurgii Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi.

Według Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, w Polsce istnieje zbyt wysoka decentralizacja leczenia chirurgicznego pacjentów onkologicznych. – Duże rozproszenie świadczeń z zakresu chirurgii onkologicznej nie jest dobrym rozwiązaniem dla chorych. W interesie pacjenta jest, aby był on leczony przez doświadczonego lekarza, który ma odpowiednią wiedzę dot. najnowszych metod leczenia oraz umiejętności i intuicję zawodową wynikające z wielokrotnie przeprowadzanych operacji. Ponieważ wielu polskich chorych nie ma realnych możliwości dowiedzieć się, który ośrodek leczniczy czy szpital ma najlepsze wyniki w swoim leczeniu, my, jako Towarzystwo, musimy zadbać o naszych chorych i działamy w tym zakresie z przedstawicielami organizacji reprezentującymi potrzeby pacjentów onkologicznych. Tworzymy nieformalne, ściśle współpracujące grupy zadaniowe, aby wspólnie doprowadzić do zmian oczekiwanych przez chorych na nowotwory – podkreśla prof. Piotr Rutkowski.

Upowszechnienie i wdrażanie zasad optymalnego leczenia chirurgicznego w onkologii

Wytyczne dotyczące postępowania w najczęstszych nowotworach litych, określające standardy działań diagnostyczno-terapeutycznych opracowywane przez Polskie Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej we współpracy z Konsultantem Krajowym w dziedzinie chirurgii onkologicznej, mają na celu nie tylko zagwarantować najwyższą jakość i efektywność chirurgii onkologicznej, ale przede wszystkim działać dla dobra i bezpieczeństwa pacjenta oraz efektywności całej ścieżki terapeutycznej chorego.

Rola chirurga onkologa stale zmienia się. Jednak Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej jest gotowe na nadchodzące wyzwania. – Nasza działalność na rzecz rozwoju chirurgii onkologicznej, całej onkologii i polskich pacjentów trwa już 25 lat. Mając świadomość przyszłych potrzeb, a także działając na rzecz optymalizacji i maksymalizacji efektów leczenia onkologicznego, już dziś kładziemy nacisk na wielodyscyplinarność i jakość edukacji. Przykładem tego jest seria wydawnicza „Biblioteka Chirurga Onkologa” – największa w Polsce seria wydawnicza dot. chirurgii, regularnie zasilana nowymi tomami, stanowiąca podstawę do kształtowania spójnego systemu standardów postępowania i edukacji chirurgów. Mimo postępów w radioterapii i leczeniu systemowym, chirurgia nadal będzie niezastąpioną metodą leczenia nowotworów, a także szansą na pozytywne zakończenie procesu leczenia – podsumowuje prof. Wysocki.