Wydatki budżetowe na ochronę zdrowia rosną z roku na rok, a lista potrzeb jest coraz dłuższa – od finansowania nowoczesnych terapii, przez wyższe wynagrodzenia personelu medycznego, aż po inwestycje w infrastrukturę szpitalną i sprzęt. W tej sytuacji każda zaoszczędzona złotówka ma ogromne znaczenie. Jednym z mechanizmów, który pozwala realnie obniżać koszty systemu ochrony zdrowia, jest import równoległy leków. Dzięki niemu zyskujemy środki, które można przekazać na inwestycje w system ochrony zdrowia, m.in. na nowoczesne terapie SMA, in vitro, wynagrodzenia medyków czy nowe karetki. Obecnie w resorcie zdrowia trwają prace nad nowelizacją ustawy refundacyjnej dotyczącej rynku farmaceutycznego, która jest szansą, by odblokować pełen potencjał oszczędności z importu równoległego.

Ratunek dla chorych dzieci i par starających się o dziecko

W samym tylko 2024 r. zarówno pacjenci, jak i system ochrony zdrowia zyskali ponad 722 mln zł. Jest to kwota, która pomogłoby sfinansować np. leczenie dzieci z SMA (rdzeniowym zanikiem mięśni – chorobą śmiertelną bez możliwości leczenia) czy terapie leczenia bezpłodności. Od września 2022 r. w Polsce dzieci z SMA, w wieku do 6 miesięcy, mogą otrzymać refundowaną terapię genową Zolgensma®. Jednorazowe podanie leku może poprawić stan chorego. Koszt jednej dawki wynosi ok. 10 mln zł, a rocznie możliwe jest wyleczenie 60 dzieci. Oznacza to, że cały budżet NFZ na leczenie SMA można sfinansować dzięki oszczędnościom z importu równoległego leków. Pieniądze te mogłyby trafić bezpośrednio do dzieci potrzebujących leczenia. Podając inny przykład, roczny budżet terapii in vitro w Polsce wynosi 600 mln zł w 2025 r. – to dokładnie tyle samo, ile roczne oszczędności z importu równoległego.

Polski nie stać na to, by nie korzystać z importu równoległego

Import równoległy działa w prosty sposób – importerzy równolegli sprowadzają oryginalne leki z innych krajów Unii Europejskiej, gdzie są one tańsze. Takie produkty – po odpowiednim przepakowaniu i uzyskaniu zezwoleń – trafiają na polski rynek. To sprawia, że ceny spadają nie tylko w przypadku leków sprowadzonych, ale również w segmencie leków oferowanych przez innych producentów, ponieważ presja konkurencji wymusza obniżki, działa wówczas prawo tzw. dźwigni konkurencyjnej. Leki z importu równoległego mogą być tańsze nawet do 30%. – Import równoległy pokazuje, że można racjonalnie gospodarować publicznymi pieniędzmi, bez kompromisów w zakresie stosunku ceny do jakości medykamentów. Import równoległy to narzędzie, z którego warto korzystać szerzej, szczególnie teraz, gdy budżet ochrony zdrowia jest pod ogromną presją – mówi Tomasz Dzitko, prezes zarządu Stowarzyszenia Importerów Równoległych Produktów Leczniczych.

Trwające obecnie prace nad nowelizacją ustawy refundacyjnej stanowią szansę na zwiększenie udziału leków z importu równoległego w rynku, na wzór rozwiązań funkcjonujących w UE już od 50 lat, co pozytywnie wpływa na wzrost udziału leków z importu równoległego w puli leków refundowanych. W Polsce jest on nadal marginalny i stanowi obecnie ok. 1% sprzedaży leków w aptekach, z czego produkty refundowane z importu równoległego stanowią jedynie 0,25% wszystkich leków refundowanych na rynku, podczas gdy w krajach UE udział leków z importu równoległego jest dużo wyższy – na ryku niemieckim wynosi ok. 8%, a w Danii sięga nawet 30%. Dzięki importowi równoległemu pacjenci mają dostęp do tych samych produktów w korzystniejszej cenie.

Branża, włączając się w uzgodnienia międzyresortowe, apeluje o jasne i przejrzyste zasady funkcjonowania rynku importu równoległego poprzez uproszczenie procedur i zniesienie ustawowych zbędnych barier administracyjnych. Stanowisko branży popierają: Federacja Pacjentów Polskich, Federacja Konsumentów, Związek Pracodawców Hurtowni Farmaceutycznych, Związek Zawodowy Pracowników Farmacji. – Istotną wartością na rynku farmaceutycznym, obok wysokich standardów jakości i dobrych praktyk dystrybucyjnych, jest konkurencja, a importerzy równolegli bezpośrednio konkurują z producentami poszczególnych marek na rynku – stwierdza Andrzej Stachnik, prezes Związku Pracodawców Hurtowni Farmaceutycznych (ZPHF) w piśmie do Stowarzyszenia.

Złotówka za złotówkę

W 2024 r. wartość sprzedaży importu równoległego do aptek i szpitali wyniosła łącznie ok. 617 mln zł. Zestawienie tego z 723 mln zł oszczędności rynkowych oznacza, że każda 1 zł obrotu z importu równoległego wygenerowała ok. 1,18 zł oszczędności, czyli nawet więcej niż złotówka za złotówkę! To dowód, że konkurencja działa, a pacjenci i cały system ochrony zdrowia realnie na niej korzystają. Ponad 3,6 mld zł oszczędności przez sześć lat to nie jednorazowy strzał, tylko trwały efekt rynkowy. To tańsze produkty oraz spadki cen leków referencyjnych w ich grupach. To oryginalne leki tego samego wytwórcy, tylko pozyskane z rynków, gdzie cena była niższa, w pełni legalnie i bezpiecznie. – Każda złotówka zaoszczędzona na lekach to złotówka, którą można przeznaczyć na nowe terapie, dodatkowe świadczenia czy inwestycje w zakup np. nowych karetek. Import równoległy to proste, sprawdzone rozwiązanie, które działa w całej Europie i przynosi korzyści nie tylko pacjentom, ale i całemu systemowi zdrowia – podsumowuje Jana Nowak-Blahova, wiceprezes zarządu Stowarzyszenia Importerów Równoległych Produktów Leczniczych.