Testosteron a uszkodzenie serca po zawale

Zawał jest najczęściej wynikiem zablokowania tętnicy wieńcowej. Gdy dochodzi do zamknięcia naczynia krwionośnego, bogata w tlen krew przestaje docierać do fragmentu mięśnia sercowego. Od lat wiadomo, że mężczyźni doświadczają większych i bardziej szkodliwych zawałów niż kobiety, ale dotychczas mechanizm tego zjawiska nie był jasny. Naukowcy z Uniwersytetu w Göteborgu w Szwecji przeprowadzili badania, które wykazały, że kluczową rolę odgrywa tutaj testosteron. Hormon wzmacnia odpowiedź zapalną organizmu, czego skutkiem jest rozleglejsze uszkodzenie mięśnia sercowego po zawale.

Eksperymenty na myszach potwierdziły, że samce doświadczają silniejszej reakcji zapalnej niż samice. Udało się zmniejszyć poziom testosteronu u myszy, co skutkowało ograniczeniem rozległości uszkodzenia serca po zawale. Jeśli dalsze testy potwierdzą skuteczność terapii ograniczającej działanie testosteronu, możliwe będzie opracowanie metod leczenia, które zminimalizują skutki zawału u mężczyzn. Aby potwierdzić rolę testosteronu, naukowcy porównali reakcję na zawał u kastrowanych i niekastrowanych samców myszy. Myszy poddane kastracji miały znacznie niższy poziom testosteronu i wykazywały mniejszą liczbę neutrofili we krwi po zawale oraz miały mniej rozległe uszkodzenia serca. Kiedy podano im zastrzyk testosteronu, poziom troponiny I, czyli białka wskazującego na uszkodzenie mięśnia sercowego, znacznie wzrósł. Troponina I jest powszechnie stosowanym wskaźnikiem diagnostycznym zawału u ludzi, więc te wyniki sugerują, że testosteron może zwiększać rozległość uszkodzeń serca po zawale poprzez nasilanie reakcji zapalnej.

W kontrolowanych warunkach naukowcy sztucznie wywołali u myszy zawał poprzez zablokowanie tętnicy wieńcowej na 45 minut, a następnie przywrócili przepływ krwi. Po 24 godzinach okazało się, że samce myszy miały we krwi znacznie więcej neutrofili niż samice. Badacze zaobserwowali, że poziom testosteronu u samców myszy był 15 razy wyższy niż u samic. Podobna zależność występuje u ludzi. U mężczyzn poziom tego hormonu jest zazwyczaj ponad dziesięciokrotnie wyższy niż u kobiet. To sugeruje, że testosteron może mieć wpływ na nasilenie odpowiedzi zapalnej i stopień uszkodzeń serca po zawale.

Jak tocilizumab wpływa na reakcję zapalną?

Naukowcy badający mechanizmy odpowiedzi zapalnej wywołanej przez testosteron przeanalizowali również dane z badania klinicznego dotyczącego tocilizumabu – leku stosowanego w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów. Lek należący do grupy biologicznych modyfikatorów przebiegu choroby działa poprzez blokowanie receptorów interleukiny-6 (IL-6) – białka odpowiedzialnego za aktywację układu odpornościowego m.in. po zawale. Podawanie tocilizumabu przed reperfuzją mocno zmniejszyło liczbę neutrofili oraz rozmiar zawału mięśnia sercowego. Efekt był szczególnie widoczny u mężczyzn, a to sugeruje, że testosteron odgrywa dużą rolę w nasileniu odpowiedzi zapalnej po zawale. Odkrycia mogą mieć istotne konsekwencje dla leczenia zawałów serca, pokazując, że dostosowanie terapii do płci pacjenta mogłoby poprawić jej skuteczność. W przyszłości konieczne będą dalsze badania, aby lepiej zrozumieć mechanizmy różnic płciowych i zoptymalizować metody leczenia.

Profilaktyka chorób serca

Nieodpowiednie nawyki żywieniowe mogą doprowadzić do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Warto stawiać na dietę bogatą w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty, zdrowe tłuszcze oraz białko pochodzące z ryb, orzechów i nasion. Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, trans, soli oraz czerwonego mięsa korzystnie wpływa na stan układu krążenia. Regularne ćwiczenia pomagają w kontrolowaniu wagi, obniżają ciśnienie krwi oraz poprawiają kondycję serca. Zaleca się co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności aerobowej lub 75 minut intensywnych ćwiczeń tygodniowo. Dodatkowo warto wykonywać treningi siłowe wzmacniające mięśnie głównych partii ciała. Nawyk ruchu należy wyrabiać od najmłodszych lat, ponieważ dzieci powinny być aktywne przynajmniej 60 minut dziennie. Palenie tytoniu to jeden z najpoważniejszych czynników ryzyka zawału. Nawet bierne palenie zwiększa zagrożenie chorobami serca i nowotworami. Równie ważne jest skuteczne radzenie sobie ze stresem, ponieważ przewlekłe napięcie podnosi ciśnienie krwi i obciąża serce. Techniki relaksacyjne, medytacja, odpowiednia ilość snu i wsparcie społeczne pomagają w utrzymaniu dobrego stanu psychicznego i fizycznego. Oprócz zmiany stylu życia warto regularnie monitorować stan zdrowia. Pomocne są kontrola poziomu cukru i cholesterolu, pomiary ciśnienia oraz okresowe badania kardiologiczne. Wraz z wiekiem ryzyko chorób serca wzrasta, dlatego po 45. roku życia u mężczyzn i 55. roku życia u kobiet należy szczególnie dbać o zdrowie układu krążenia.

Podstawa terapii u pacjentów z zawałem

Podstawą terapii u pacjentów z zawałem są leki pomagające ograniczyć skutki niedokrwienia. Należą do nich leki przeciwzakrzepowe: kwas acetylosalicylowy (aspiryna), klopidogrel, tikagrelor, prasugrel oraz heparyna. Podawane natychmiast po podejrzeniu zawału zmniejszają ryzyko powstawania nowych zakrzepów. Statyny obniżają poziom cholesterolu i powinny być włączone już w pierwszej dobie hospitalizacji. Beta-blokery oraz inhibitory konwertazy angiotensyny stosowane po stabilizacji stanu pacjenta pomagają zmniejszyć obciążenie serca i obniżyć ciśnienie krwi.

Angioplastyka wieńcowa jest często stosowanym zabiegiem polegającym na wprowadzeniu do zwężonej tętnicy cewnika z balonikiem, który następnie się rozpręża i poszerza światło naczynia. Aby zapobiec ponownemu zwężeniu, zazwyczaj wszczepia się stent, czyli metalową siateczkę podtrzymującą ścianę tętnicy. Pomostowanie aortalno-wieńcowe jest natomiast zabiegiem stosowanym rzadziej, głównie u pacjentów z rozległymi zmianami naczyniowymi. Polega na stworzeniu nowej drogi przepływu krwi poprzez połączenie aorty z tętnicą wieńcową.