Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Melatonina i jej rola w organizmie
5-metoksy-N-acetylotryptamina znana szerzej jako melatonina to organiczny związek chemiczny regulujący pracę zegara biologicznego u ssaków. W organizmie hormon ten wytwarzany jest przez szyszynkę. Dostępny jest również w postaci syntetycznej stosowanej zwłaszcza w leczeniu zaburzeń snu. Jednak najnowsze wyniki badań wskazują, że melatonina może także pomóc w leczeniu nowotworów, choroby Alzheimera, a nawet pozwolić na spowolnienie procesu starzenia.

 

 

Synteza melatoniny

Odkrycie melatoniny w 1958 roku zapoczątkowało trwające do dziś badania nad wpływem tego hormonu na funkcjonowanie organizmu. Melatonina jest związkiem drobnocząsteczkowym, o dobrej rozpuszczalności zarówno w wodzie, jak i w tłuszczach. Melatonina nie jest magazynowana w organizmie, a jej produktem wyjściowym jest tryptofan. Kluczową rolę w biosyntezie melatoniny odgrywa światło. Informacja o warunkach oświetlenia jest odbierana za pomocą komórek zwojowych siatkówki oka pełniących funkcję fotoreceptorów i przekazywana dalej za pomocą złożonego szlaku neuronalnego, aż do pinealocytów – komórek szyszynki. Biosynteza melatoniny jest hamowana pod wpływem ekspozycji na światło, dlatego poziom tego hormonu we krwi zmienia się cyklicznie w ciągu doby. W nocy jego stężenie sięga około 125 pg/ml, a w dzień maleje do około 10 pg/ml. Oprócz szyszynki biosynteza melatoniny zachodzi też w niewielkim stopniu w siatkówce oka i nabłonku przewodu pokarmowego, gdzie prowadzi do spowolnienia procesów trawiennych.

 

Problemy ze snem

Rytm dobowy wydzielania melatoniny zaczyna pojawiać się u zdrowych noworodków około 5-12. tygodnia życia. U wcześniaków proces ten zachodzi dużo później. Najwyższe amplitudy wydzielenia melatoniny obserwowane są około 4-7. roku życia. Następnie dochodzi do postępującego powolnego spadku poziomu tego hormonu. Wraz ze starzeniem się organizmu dochodzi także do zwapnienia szyszynki i zmniejszenia ilości syntezowanej melatoniny w stopniu powodującym zaburzenia snu. Problemy ze snem mogą pojawiać się także wskutek pracy zmianowej, a także nagłych zmian stref czasowych (choroba transatlantycka). W przypadku części osób całkowicie niewidomych obserwuje się tzw. swobodnie biegnący rytm melatoniny, zwykle dłuższy od 24h lub rytmy o fazach przesuniętych w stosunku do prawidłowego. Syntetyczna melatonina jest obecnie sprzedawana bez recepty i stosowana jako lek regulujący zaburzenia rytmu dobowego. Jej działanie zależy zarówno od dawki (zwykle 0.3-10 mg), jak i pory podawania, co pozwala na przyspieszenie bądź opóźnienie faz rytmów biologicznych.

 

Inne funkcje melatoniny

Okazuje się, że synteza melatoniny wpływa nie tylko na rytm dobowy organizmu.  W latach 90. pojawiły się doniesienia na temat wpływu niedoboru melatoniny na rozwój chorób neurodegeneracyjnych, zwłaszcza choroby Alzheimera. U pacjentów dotkniętych tą chorobą obserwuje się nawet pięciokrotnie niższy poziom melatoniny w płynie mózgowo-rdzeniowym. Podawanie syntetycznej melatoniny może zatem  łagodzić objawy tej choroby.

Szczególną właściwością melatoniny jest silne działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu zapobiega ona gromadzeniu się w komórkach reaktywnych form tlenu. Szkodliwe działanie reaktywnych from tlenu prowadzi m.in. do dezintegracji błony komórkowej, uszkodzenia DNA i białek. Ochrona jaką daje melatonina przyczynia się więc do poprawy funkcjonowania komórek, jak i całego organizmu. Prowadzone w ostatnich latach badania wskazują na wpływ melatoniny na spowolnienie procesu starzenia się, co może być powiązanie właśnie z bardzo skutecznym zwalczaniem wolnych rodników.

Od lat 70. prowadzone są badania nad zależnością między nieprawidłowym wydzielaniem melatoniny, a rozwojem nowotworów. Antynowotworowe działanie melatoniny to skutek m.in. wspomnianych już właściwości antyoksydacyjnych. Melatonina powoduje też hamowanie dynamiki podziałów komórek nowotworowych poprzez opóźniania fazy S cyklu komórkowego. Potencjalne funkcje melatoniny w hamowaniu kancerogenezy obejmują też takie aspekty jak zmiany czynnościowe układu immunologicznego, blokowanie pobierania przez komórki kwasów tłuszczowych czy modyfikację ekspresji genów receptorów estrogenowych (nowotwory hormonozależne, np. piersi).

Źródła
  1. A. Bukowska, „Rola melatoniny w procesach antynowotworowych – potencjalne mechanizmy”, Medycyna Pracy, 62(4):425-434, 2011.
  2. J.B. Zawilska, „Melatonina – hormon o działaniu pronasennym”, Bromat. Chem. Toksykol., 3:224-228, 2008.
  3. R. Zań i inni, „Właściwości biologiczne melatoniny i jej zastosowanie u zwierząt”, Życie Weterynaryjne, 86(3): 225-228, 2011.
  4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Melatonina
KOMENTARZE
news

<Styczeń 2025>

pnwtśrczptsbnd
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
2
Newsletter