Łaknienie spaczone – charakterystyka

Łaknienie spaczone zwane jest również zespołem pica. Jest to zaburzenie odżywiania, w którym nie dąży się do utraty masy ciała, nie cechują go zatem ograniczanie czy wykluczanie żywności. Cechą charakterystyczną tego schorzenia jest kompulsywne spożywanie produktów, które nie nadają się do zjedzenia. Po raz pierwszy zaburzenie to zostało opisane w 400 r. p.n.e. przez Hipokratesa. Z łaciny słowo „pica” oznacza srokę, która jest znana z jedzenia prawie wszystkiego. W podręczniku diagnostyczno-statycznym zaburzeń psychicznych łaknienie spaczone jest definiowane jako uporczywe spożywanie substancji nieodżywczych, niebędących częścią praktyki kulturowej, przez co najmniej jeden miesiąc.

Rodzaje łaknienia spaczonego

W obrębie tego zaburzenia wyróżniamy kilka odmian, takich jak: geofagia (jedzenie ziemi), amylofagia (surowej skrobi), pagofagia (dużych ilości lodu), ryzofagia (surowego ryżu), hialofagia (szkła), litofagia (kamieni), mukofagia (wydzieliny z nosa), trichofagia (włosów), ksylofagia (drewna).

Przyczyny pica

Przyczyny spaczonego łaknienia nie są do końca znane. Spożywanie niejadalnych substancji bardzo często jest objawem niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza. W związku z tym zaburzenie to jest skorelowane z geofagią, pagofagią, amylofagią oraz ryzofagią. U niektórych osób pica może być reakcją na pojawiający się w ich życiu stres. Innym czynnikiem, który jest często wymieniany jako przyczyna rozwinięcia się pica, jest stosowanie restrykcyjnej diety, która powoduje niedożywienie.

Występowanie

Schorzenie to może przytrafić się każdemu, w różnym wieku, ale zazwyczaj występuje u trzech określonych grup ludzi. Największy odsetek osób z pica stanowią małe dzieci (ok. 25-33%). Kolejnymi grupami są kobiety w ciąży (20%) oraz osoby z trudnościami w nauce (10-15%). Dane wskazują, że u kobiet czarnoskórych o niskim statusie społecznym zaburzenie to występuje nawet u 40-50%. Zespół pica bardzo często ustępuje u dzieci oraz kobiet w ciąży.

Skutki zdrowotne spaczonego łaknienia  

Główne ryzyko związane z tym schorzeniem polega na tym, że ludzie jedzą produkty, które mogą być toksyczne lub mieć ostre krawędzie. Systematyczne spożywanie niejadalnych rzeczy może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych. Z tego względu możemy wyróżnić kilka powikłań związanych z tym zaburzeniem, m.in.: zatrucie, niedobory mikroelementów, anemię, wrzody żołądka, niedrożność przewodu pokarmowego czy zakażenie pasożytami. Ze względu na częste poczucie wstydu osoby z tym schorzeniem nie szukają pomocy u lekarza. Boją się przyznać do męczących ich objawów, gdyż są przekonani, iż jest to spowodowane zaburzeniami psychiki.

Zespół nocnego jedzenia – charakterystyka

Nazywany również syndromem nocnego jedzenia (NES), jest zaburzeniem odżywiania związanym z „wieczorną żarłocznością”. Cechą charakterystyczną tego syndromu jest wzrost apetytu wieczorem oraz w nocy. Osoby, które cierpią na to schorzenie, nie odczuwają głodu rano. Odczuwają natomiast potrzebę jedzenia w nocy, zwłaszcza słodyczy. Brak spożycia węglowodanów przed snem sprawia, że pojawiają się u nich problemy z zaśnięciem. U osób dotkniętych tym zaburzeniem dochodzi bardzo często do szybkiego przyrostu wagi, a w konsekwencji – otyłości. Syndrom nocnego jedzenia nierzadko występuje z zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi. Osoby z tym schorzeniem przyjmują ≥ 25% dziennego zapotrzebowania energetycznego po kolacji bądź budzą się co najmniej dwukrotnie w nocy i spożywają pokarmy. W większości u osób z NES stężenie hormonu sytości – leptyny – zmniejsza się w nocy, co skutkuje bardzo często przebudzeniem. Objawy tego schorzenia ujawniają się lub wzmagają pod wpływem stresu. Choroba ta charakteryzuje się okresami remisji oraz zaostrzeń.

Identyfikacja zaburzeń nocnego jedzenia

By określić, że dana osoba cierpi na zespół nocnego jedzenia, wymagane jest spełnienie minimum trzech z wymienionych warunków: poranna niechęć do jedzenia, bezsenność, potrzeba jedzenia po kolacji, obniżony nastrój oraz potrzeba jedzenia między kolacją a snem.

Przyczyny NES

Zakłada się, że przyczyny syndromu nocnego jedzenia są złożone. Zaliczamy do nich czynniki: neuroendokrynne, społeczne, emocjonalne i genetyczne.

Leczenie

Do tej pory nie zostały opracowane uniwersalne standardy leczenia tego schorzenia, jednak w terapii zespołu nocnego jedzenia stosuje się zazwyczaj kombinację farmakoterapii, terapii poznawczo-behawioralnej oraz konsultacji dietetycznych. W leczeniu nocnego jedzenia ważna jest współpraca trzech specjalistów: psychologa, psychiatry oraz dietetyka.