Spośród triterpenów występujących w jagodach, kwas ursolowy jest dotychczas najdokładniej przebadany. Ostatnie badania wykazały korzystne działanie kwasu ursolowego w wielu chorobach u człowieka – w tym wielu mechanizmów w przebiegu nowotworów. W komórkach nowotworowych dochodzi do kaskady wielu procesów, z zaangażowaniem licznych białek. Obejmują one czynniki transkrypcyjne, kinazy białkowe i cząsteczki biorące udział w proliferacji komórek nowotworowych, angiogenezie.

Kwas ursolowy posiada wpływ na wiele czynników prozapalnych, białka cyklu komórkowego, czynniki wzrostu, kinazy, cytokiny, chemokiny, cząsteczki adhezyjne, enzymy. Poprzez takie działanie może wywierać wpływ hamujący na proces inicjacji, promocji. Jest on czynnikiem chemoprewencyjnym.

Chemoprewencja opiera się na stosowaniu czynników pochodzenia naturalnego, celem hamowania procesu kancerogenezy. Leki  chemoprewencyjne – flawonoidy, reinoidy, stosuje się w stadiach, celem zapobieżenia i hamowania inicjacji i promocji podczas procesu nowotworowego. Zapobieganie inicjacji kancerogenezy polega między innymi na modulacji metabolizmu czynników rakotwórczych – zmianie ich aktywacji lub detoksykacji. Chemoprewencja kwasu ursolowego w czasie promocji i progresji nowotworu opiera się między innymi na hamowaniu procesów zapalnych, obniżaniu poziomu wolnych rodników, wstrzymywaniu podziałów komórkowych i sprzyjaniu apoptozie – wykazano, że kwas ursolowy posiada działanie przeciwzapalne a także sprzyja apoptozie komórek nowotworowych.Kwas ursolowy indukuje apoptozę w komórkach nowotworowych aktywując białko kaspazę-3 (jedno z głównych białek biorących udział w niszczeniu komórek).

Karcenogeneza jest procesem składającym się z wielu etapów, obejmującym różne mechanizmy i czynniki. Do lepszej charakteryzacji, nowotworzenie podzielono na inicjacje, promocję i progresję. Skuteczny lek przeciwnowotworowy powinien wykazywać aktywność we wszystkich etapach, aby szansa na zwiększenie sprawności była jak największa. Działanie, jakie kwas ursolowy wykazuje na organizm dotknięty chorobą nowotworową jest bardzo rozlegle, trudno jest określić jedną główną drogę, dzięki której osiąga efekty. Istotne jest, że jego skuteczność ma zastosowanie w początkowym stadium (w przeciwieństwie do chemioterapeutyków) raka – hamuje on procesy, przez które dochodzi do „uzłosliwienia” się nowotworu.

Właściwości jakie wykazuje kwas ursolowy, niewątpliwie są początkiem poszukiwania nowego leku. Zidentyfikowano bowiem substancję, która dobrze rokuje – teraz rolą chemików jest, by pracowicie, krok po kroku, modyfikować jej strukturę i badać właściwości chemiczne nowych związków. Od odkrycia antyrakowych właściwości do nowego specyfiku na półkach mija zwykle wiele czasu – poświęconego na badania nad skutecznością i bezpieczeństwem.

Magdalena Szkup

źródła:

Muthu K. Shanmugama et al;  Biochemical Pharmacology ; Ursolic acid in cancer prevention and treatment: Molecular targets, pharmacokinetics and clinical studies;