Wady wrodzone

Przez wady wrodzone rozumiemy wszelkie nieprawidłowości w rozwoju, które prowadzą do anomalii w budowie różnych części ciała rozwijającego się płodu. Szacuje się, że wady wrodzone stwierdza się u 2-4% noworodków. Ich występowanie spowodowane jest przede wszystkim czynnikami genetycznymi, ale także zakażeniami wewnątrzmacicznymi bądź stylem życia (paleniem papierosów, spożywaniem alkoholu, stosowaniem używek). Jedną z głównych grup wad wrodzonych są wady ośrodkowego układu nerwowego. Przyszła mama może w znacznym stopniu uchronić swoje nienarodzone dziecko przed ich wystąpieniem, stosując zalecaną przez PTG suplementację kwasu foliowego. Ważne jest jednak, żeby o przyjmowaniu kwasu foliowego pomyśleć minimum pół roku przed planowaną ciążą. Dopiero po takim czasie organizm jest w odpowiedniej ilości wysycony folianami. Sugeruje się wręcz, że każda kobieta w wieku rozrodczym (nie tylko ta planująca macierzyństwo w najbliższej przyszłości) powinna zażywać witaminę B₉.

Kwas foliowy pełni w organizmie szereg istotnych funkcji: usprawnia pracę przewodu pokarmowego, bierze udział w procesach krwiotwórczych, chroni przed rozwojem nowotworów. Jednak jego najważniejszą rolą jest udział w syntezie kwasów nukleinowych. Z tego względu jest szczególnie istotny w okresie prenatalnym – kiedy komórki rozwijającego się dziecka dzielą się bardzo szybko. Przyjmowanie rekomendowanej dawki kwasu foliowego zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej o 75%; pozostałe przypadki tłumaczy się innymi niż niedobór witaminy B₉ czynnikami szkodliwymi.

Niacyna – kwas foliowy XXI w.?

Australijscy naukowcy wykazali, że kwas foliowy nie jest jedyną witaminą z grupy B, która znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia wad wrodzonych i chroni przed poronieniami. W centrum ich zainteresowania znalazły się witamina B₃ – niacyna – oraz NAD (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy). NAD jest niezbędny w procesach oddychania komórkowego i naprawy DNA. U potomstwa zwierząt z niedoborem NAD pojawiały się wady wrodzone, co sugeruje, że jest kluczowy dla prawidłowej organogenezy. Według australijskich naukowców zażywanie witaminy B₃ niweluje niedobory NAD, a tym samym chroni przed wystąpieniem wad wrodzonych. „Ojcem” sukcesu, jak to często w nauce bywa, okazał się przypadek – w materiale genetycznym pobranym od rodziców dzieci urodzonych z wadami wrodzonymi badacze przypadkowo odkryli mutację, która skutkuje niedostateczną produkcją NAD. Poczynioną obserwację zweryfikowano w badaniach in vivo – myszy z tą samą mutacją również rodziły martwe lub ciężko chore potomstwo. Podawanie ciężarnym gryzoniom niewielkich dawek niacyny poprawiało stan zdrowia nowo narodzonych myszy, a zastosowanie wyższych dawek sprawiało, że myszy rodziły się całkiem zdrowe.

Choć wyniki są obiecujące, sami odkrywcy studzą nadmierny optymizm. Spożywanie produktów bogatych w niacynę – mięsa, zielonych warzyw – bez wątpienia jest korzystne dla naszego zdrowia, trudno jednak bez dalszych eksperymentów ustalić, jaką dawkę powinny przyjmować kobiety planujące ciążę, aby uchronić swoje dziecko przed wadami wrodzonymi.