Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Koligacyjna terapia farmakologiczna
Zastosowanie kombinacji produktów leczniczych umożliwia w wielu przypadkach zwiększenie efektywności leczenia. Interesującą strategią jest koligacja preparatów, w której jeden z nich ma korzystny wpływ na właściwości farmaceutyczne drugiego. Możliwe jest to poprzez wzrost absorpcji, wzmocnienie efektu działania drogą hamowania enzymów proteolitycznych czy wpływ na miejscowe działanie leku.

O koligacyjnym efekcie działania leków mówimy w sytuacji stosowania podczas terapii kilku produktów równocześnie, przy czym jeden z nich ma korzystny wpływ na farmakokinetykę, metabolizm czy inne właściwości innego preparatu. Powiązane jest to również ze zjawiskiem synergizmu lekowego, w którym produkty lecznicze mogą oddziaływać na siebie. Doprowadza to  do wzmocnienia efektu terapeutycznego stosowanych produktów bądź nasilenia skutków ubocznych ich stosowania w przypadku kumulacji negatywnego oddziaływania. Synergizm leków powiązany jest z wpływem na efekt biologiczny lub farmakokinetykę zastosowanych preparatów.

W przypadku koligacyjnego działania produktów leczniczych, możliwe jest zastosowanie trzech różnych strategii. Dokonuje się tego  w oparciu o wzmocnienie efektu działania terapii, zwiększenie absorpcji czy  umożliwienie lokalnego działania zastosowanego leku wiodącego.

Pierwsza ze stosowanych strategii powiązana jest z wprowadzeniem do terapii, oprócz leku wiodącego, tzw. strażnika (ang. sentry drug). Jego zadaniem jest wzmocnienie charakterystycznych właściwości podstawowego terapeutyku. Dodatkowy preparat stanowi substancję ochronną lub wspomagającą w stosunku do standardowego produktu. Najczęściej używany jest on jednak jako cząsteczka hamująca działanie enzymów metabolicznych odpowiedzialnych za rozkład substancji aktywnej głównego produktu leczniczego.  Doskonałym przykładem zastosowania tej strategii w praktyce jest Kaletra - przeciwwirusowy produkt leczniczy stosowany w infekcji ludzkim wirusem niedoboru odporności. Produkt ten składa się z dwóch substancji aktywnych: Lopinaviru działającego jako peptydomimetyczny inhibitor proteazy HIV oraz Ritonaviru stanowiącego silny inhibitor enzymu wątrobowego cytochromu P450 (CYP3A4), odpowiedzialnego za metabolizm pierwszego składnika produktu leczniczego. Spowalnia to rozkład Lopinaviru w wątrobie oraz jego przedłużone działanie w organizmie. Poza tym, umożliwia zmniejszenie dawki przyjmowanego leku niezbędnego do osiągnięcia efektywnego działania.

Inne rozwiązanie stanowi zastosowanie produktu leczniczego umożliwiającego lokalne działanie terapii podstawowej. Taką funkcję spełnia m.in. adrenalina (naturalny hormon oraz neurotransmiter), jeżeli jest stosowana równocześnie z Prokainą. Stanowi ona miejscowy środek znieczulający, zawierający w swojej budowie grupy estrowe. Używana jest najczęściej do zmniejszania bólu domięśniowego po iniekcji penicyliny, a także w stomatologii. Działa  przede wszystkim jako bloker kanałów sodowych, wpływając również na rozszerzenie naczyń krwionośnych, skutkujące szybkim usunięciem leku z miejsca wstrzyknięcia, a tym samym osłabienie efektu terapeutycznego. Zastosowanie adrenaliny o działaniu zwężającym światło naczyń krwionośnych przyczynia się do lokalnego oraz przedłużonego działania znieczulającego Prokainy.

Do ostatniej strategii można zaliczyć użycie substancji zwiększających wchłanianie podstawowego terapeutyku. Przyczynia się to do zwiększenia stężenia takiego leku w krwiobiegu, a tym samym podnosi efekt terapeutyczny oraz szybkość działania w organizmie. W leczeniu migreny użycie Metoklopramidu równocześnie ze standardowym produktem przeciwbólowym zwiększa motorykę układu pokarmowego. Przyczynia się to do szybszej absorpcji leku, a co za tym idzie, przyspiesza uśmierzenie bólu. 

Źródła

1. „An introduction to medical chemistry” Graham L Patrick; Oxford University Press, Fourth edition; 2009

2. http://www.ema.europa.eu/docs/pl_PL/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/000368/WC500039043.pdf

3. http://www.drugbank.ca/drugs/DB00721

4. http://www.doz.pl/leki/p2331-Metoclopramidum

KOMENTARZE
Newsletter