Inną nazwą Zespołu Sjogrena (SJS) jest „choroba Mikulicza – Radeckiego. SJS ma podłoże autoimmunologiczne, a dokładniej jest zaliczany do grupy kolagenoz gdzie uszkodzeniu ulegają ślinianki oraz gruczoły łzowe. Sama przyczyna choroby nie jest do końca poznana. Niektóre źródła wskazują na rolę infekcji wirusami CMV, HCV, EBV i HIV. Postawienie diagnozy opiera się na potwierdzeniu u pacjenta trzech charakterystycznych objawów:
- Keratoconjunctivitis sicca (suche zapalenie spojówki i rogówki) i xerophtalmia (suchość oczu) – objawiające się jako dyskomfort narządu wzroku, uczucie tzw. piasku pod powiekami, przekrwienie spojówek, pieczenie.
- Xerostomia – uczucie suchości błon śluzowych jamy ustnej z powodu uszkodzenia komórek ślinianek – pacjent odczuwa problemy z odczuwaniem smaków, żuciem pokarmów, pojawia się próchnica.
- Obecność zwiększonej liczby limfocytów w tkankach.
Zdarza się, że do powyższych objawów dołączają te nerkowe i płucne, rzadziej niespecyficzne skórne. Choroba atakuje również gruczoły wydzielnicze w nosie, na skórze, w obrębie pochwy czy w płucach. Istnieje również tzw. wtórna postać choroby, która towarzyszy RZS czy przy toczniu rumieniowym. 90% osób borykających się z tym schorzeniem to kobiety, co jest regułą w przypadku kolagenoz. Zwykle choroba rozwija się po 40 roku życia. Rozpoznanie nie jest jednak łatwe. Objawy nie są specyficzne i towarzyszą również innym jednostkom chorobowym. Mogą być uznane za manifestację innego problemu a nie problem sam w sobie. Przykładowo jedna osoba może uskarżać się na suchość w ustach, trudność w mówieniu połykaniu a inna na bóle gardła (wynikające z jego wysuszenia i podrażnienia), suchy kaszel i chrypkę.
Biorąc pod uwagę fakt, że nie znamy nadal przyczyny występowania w populacji Zespołu Sjogrena leczenie polega na łagodzeniu objawów towarzyszących. Pomocne są tu coraz bardziej popularne sztuczne łzy czy sztuczna ślina. Niektórzy pacjenci wykazują szczególną wrażliwość na konserwanty zawarte w kroplach i maściach nawilżających z kategorii OTC, co powinno być wzięte pod uwagę przy doborze odpowiedniego preparatu. Maści, które mogą upośledzać widzenie najlepiej natomiast aplikować przed snem. Z leków na receptę zaleca się dziś stosowanie Cyklosporyny w postaci kropli-emulsji do oczu (Restatis), która zachowuje wytwarzanie łez i łagodzi stan zapalny gruczołów łzowych. Ostatecznym wyborem jest natomiast zabieg chirurgiczny polegający na zamknięciu (okluzji) łzowego systemu drenującego. Ideą tego postępowania jest zahamowanie odpływu sztucznych łez z powierzchni oka przez co dłużej spełniają one swoje nawilżająco – łagodzące funkcje. Ciekawą alternatywą są małe rozpuszczalne granulki celulozowe, które aplikuje się do dolnej powieki – Lacrisert. Jest to postać leku w postaci tzw. insertu, który uwalnia pacjenta od konieczności wielokrotnego zakraplania oka w ciągu dnia.
Preparaty OTC mające naśladować fizjologiczną ślinę oferują ulgę w walce z suchością jamy ustnej. Lekami z kategorii Rx., które stymulują produkcję własnej śliny są cholinergiki takie jak chlorowodorek pilokarpiny (Salagen) i cewimelina (Evoxac). Oba leki działają na receptory muskarynowe, co skutkuje wydzieleniem Acetylocholiny. Minusem stosowania tych parasympatykomimetyków są niewątpliwie towarzyszące efekty uboczne jak nudności, wymioty, biegunka, zwiększone pocenie się, dreszcze.
Na półkach mnóstwo jest preparatów z grupy OTC o działaniu nawilżającym do oka, nosa, pochwy, skóry. Ważnym elementem jest również zwrócenie uwagi na higienę jamy ustnej. Niedobór śliny upośledza skuteczną ochronę przeciw bakteriom, co sprzyja próchnicy. Pomocna w tym przypadku może okazać się guma do żucia bez cukru, odpowiednie nawodnienie (co stymuluje wydzielane fizjologiczne) i regularne wizyty u stomatologa. Farmaceuta doradzający pacjentowi z SJS powinien starać się, poprzez indywidualny dobór preparatu, poprawić jego jakość życia.
KOMENTARZE