Choroby układu sercowo-naczyniowego są nadal główną przyczyną zgonów w Europie i odpowiadają za 40 proc. wszystkich zgonów u mężczyzn i 49 proc. u kobiet. Zdaniem ekspertów co najmniej 80 proc. przypadków chorób układu krążenia można by zapobiec, poprzez modyfikację czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, takich jak m.in. palenie tytoniu i brak aktywności fizycznej oraz kontrolę już występujących zaburzeń i chorób, w tym wysokiego poziomu cholesterolu, nadwagi, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy.

Rozwiązania systemowe. Kompleksowa opieka

Świadomość społeczna zagrożeń związanych z chorobami układu krążenia i konsekwencjami, jakie ze sobą niosą wciąż jest w Polsce niewystarczająca. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne dostrzega potrzebę szerokiej edukacji społeczeństwa i podejmuje aktywne działania na rzecz budowania świadomości wokół zagrożeń kardiologicznych oraz kształtowania właściwych nawyków i postaw prozdrowotnych Polaków. Jednocześnie proponuje i wprowadza wiele zmian na poziomie systemowym, których celem jest poprawa jakości leczenia pacjentów i zmniejszenie śmiertelności spowodowanej chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Efektem skoordynowanych działań w obszarze opieki nad pacjentami chorującymi na niewydolność serca, po przebytym zawale lub udarze mózgu było opracowanie i przygotowanie do realizacji m.in. pilotażu programu Kompleksowej Opieki nad Pacjentem z Niewydolnością Serca (KONS), pilotażu programu leczenia ostrej fazy udaru niedokrwiennego mózgu za pomocą przezcewnikowej trombektomii mechanicznej naczyń domózgowych lub wewnątrzczaszkowych oraz rozwój programu Kompleksowej Opieki nad Pacjentem po Zawale Serca (KOS-zawał).

Wychodząc naprzeciw gwałtownie postępującemu problemowi, jakim jest epidemia niewydolności serca, Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Polskim Towarzystwem Kardiologicznym przygotowało i ogłosiło w listopadzie 2018 roku pilotaż programu KONS. To narodowy program na rzecz skutecznego leczenia i zapobiegania niewydolności serca oraz kompleksowej opieki nad pacjentami z tą chorobą. Dzięki programowi, który jest unikalny w skali świata, Polska pretenduje do tytułu lidera w opiece kardiologicznej. Celem programu, który łączy w sobie elementy profilaktyki, diagnostyki, kardiologii interwencyjnej, elektroterapii, opieki ambulatoryjnej, farmakoterapii i rehabilitacji jest przede wszystkim redukcja śmiertelności wśród pacjentów, podniesienie jakości życia chorych i ich rodzin, zapewnienie aktywnego nadzoru nad przebiegiem choroby, ograniczenie liczby hospitalizacji i lepsze wykorzystanie dostępnych środków na leczenie pacjentów, a w konsekwencji zatrzymanie epidemii niewydolności serca.

W celu zapewnienia pacjentom po zawale serca ciągłości procesu diagnostyki i leczenia kardiologicznego w kolejnych 12 miesiącach od wypisu ze szpitala, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne wraz z Ministerstwem Zdrowia oraz Narodowym Funduszem Zdrowia opracowało i wdrożyło program KOS-zawał. Polska jest jedynym krajem w Europie, w którym wprowadzono tak nowoczesną formę kompleksowej opieki nad pacjentem po zawale serca. Sukcesywnie rozwijający się w 2018 roku program KOS-zawał realizowany jest obecnie w ok. 50 ośrodkach w 12 województwach w Polsce, a 90 proc. ankietowanych pacjentów, uczestniczących w tym programie, uważa, że opieka kardiologiczna jest lepsza lub zdecydowanie lepsza, niż dotychczas.

Ministerstwo Zdrowia opracowało koncepcję programu, który przyczyni się do optymalizacji opieki nad pacjentami z udarem mózgu, pozwalając Polsce na dorównanie światowym standardom opieki w tym obszarze. Trombektomia mechaniczna jako metoda leczenia zabiegowego udaru niedokrwiennego to procedura wielospecjalistyczna, wymagająca współpracy ekspertów wielu specjalności. W ramach pilotażu, ogłoszonego w grudniu 2018 roku, do interdyscyplinarnej grupy interwencyjnego leczenia udaru mózgu dołączyli kardiolodzy, którzy będą realizować je obok radiologów, neurologów, neurochirurgów, chirurgów naczyniowych oraz angiologów.

– Wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań jest ważne dla systemu ochrony zdrowia z uwagi na efektywność kosztową, ale przede wszystkim jest kluczowe dla skutecznego leczenia chorych. Rozwój koordynowanej i kompleksowej opieki nad pacjentami to inwestycja w sukcesywną poprawę stanu zdrowia polskiego społeczeństwa – powiedział prof. Piotr Ponikowski, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, podczas konferencji prasowej „Kardiolodzy wobec zagrożeń zdrowotnych XXI wieku. Sukcesy polskiej kardiologii w 2018 roku i wyzwania na 2019 rok”.

Innowacje przyszłością kardiologii

Jednym z głównych celów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego jest tworzenie i wspieranie najnowszych technologicznie rozwiązań, służących rozwojowi kardiologii. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne proponuje powołanie tzw. Centrów Doskonałości, których zadaniem będzie wprowadzanie innowacyjnych procedur i technologii medycznych połączone z kompleksową opieką kardiologiczną i kardiochirurgiczną nad pacjentami. Centra Doskonałości, jako ośrodki o charakterze edukacyjnym, referencyjnym i doradczym, miałyby pomóc w utrzymaniu leczenia chorób serca na wysokim poziomie oraz wprowadzeniu do Polski światowych rozwiązań. Działalność Centrów Doskonałości z powodzeniem może stanowić zaplecze merytoryczne dla wdrażania projektów naukowych realizowanych przez powstającą z inicjatywy Ministerstwa Zdrowia Agencję Badań Medycznych, w której Polskie Towarzystwo Kardiologiczne widzi duży potencjał rozwojowy.

– Jesteśmy przekonani, że tak doskonałe rozwiązanie, jakim jest Agencja Badań Medycznych, pozwoli − w oparciu o duże polskie badania systemowe, jak np. KONS − podjąć optymalne decyzje odnośnie finansowania określonych rozwiązań oraz przyczyni się do rozwoju tak potrzebnych w Polsce niekomercyjnych badań klinicznych, a w przyszłości do wdrażania oryginalnych, innowacyjnych polskich technologii medycznych, służących m.in. pacjentom kardiologicznym – powiedział prof. Piotr Ponikowski, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

W centrum uwagi Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego znajduje się także rozszerzenie dostępu pacjentom do najnowszych osiągnięć technologicznych, takich jak telemedycyna i teleopieka, które są odpowiedzią na wyzwania przyszłości w kontekście leczenia starzejącego się społeczeństwa oraz rozwój innowacyjnych usług i technologii medycznych dla potrzeb kardiologii, przy wykorzystaniu wysokospecjalistycznych rejestrów medycznych. Ich prowadzenie daje szansę na stworzenie jednolitego systemu danych − Big Data − który posłuży do optymalizacji prowadzonych projektów medycznych, umożliwi ich ocenę i będzie pomocny przy opracowaniu założeń kolejnych rozwiązań stosowanych w systemie ochrony zdrowia.

W kierunku zdrowych serc

Praca nad zmianą świadomości społecznej na temat zagrożeń, jakie niosą za sobą choroby kardiologiczne, której efektem będzie podejmowanie prozdrowotnych decyzji, niezmiennie pozostaje priorytetem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Wśród najważniejszych wyzwań polskiej kardiologii ważne miejsce zajmuje dostosowanie opieki zdrowotnej do wyzwań demograficznych, przede wszystkim wprowadzenie efektywnego kosztowo leczenia, szczególnie w kontekście częstej zapadalności osób w wieku produkcyjnym na choroby kardiologiczne, które generują koszty pośrednie i bezpośrednie związane z hospitalizacją i absencją chorobową. Ponadto priorytetem pozostaje skuteczniejsza profilaktyka i edukacja, przejawiająca się w kształtowaniu zdrowego stylu życia: promocji zdrowia, zdrowej i bezpiecznej żywności, aktywności fizycznej oraz zmniejszeniu liczby ryzykownych zachowań społeczeństwa: palenia tytoniu, nadużywania alkoholu oraz stosowania nieodpowiedniej diety. Stojąc wobec wyzwań zdrowotnych XXI wieku konieczne jest uświadomienie sobie skali zagrożenia, jakie powodują następstwa chorób układu sercowo-naczyniowego, ale przede wszystkim podjęcie konkretnych działań w trosce o zdrowie serc przyszłych pokoleń Polaków.