Chronoterapia to leczenie polegające na prowadzeniu odpowiednich zabiegów lub podawaniu leków dostosowanych do cyklu biologicznego człowieka. Chyba najbardziej rozpowszechnioną jej formą jest leczenie nadciśnienia tętniczego. Zaburzenia ciśnienia mają często charakter regularny tak więc ustalenie tej cykliczności dobowej jest pomocne w optymalnej terapii hipotensyjnej. Przykładowo u pacjentów z prawidłowym rytmem ciśnienia w ciągu doby najlepszym rozwiązaniem będą leki długodziałające podawane w godzinach porannych. Natomiast u pacjentów gdzie skok ciśnienia występuje rano lub wieczorem należy rozważyć dodanie kolejnego leku uzupełniającego.

Inną odmianą chronoterapii jest fototerapia, która znalazła zastosowanie w leczeniu zaburzeń afektywnych. Manipulacja światłem to nic innego jak modulowanie rytmu dnia i nocy za pomocą bodźca zewnętrznego. Ciekawą alternatywą, pomocną w radzeniu sobie z depresją jest z kolei deprywacja snu nazywana też terapią wczesnego budzenia.

Zalety chronoterapii i unikalny wzór pacjenta

Dzięki chronoterapii można maksymalizować działanie leku i minimalizować również występowanie działań niepożądanych. U pacjentów z padaczką takie działania mogą znacznie zredukować ilość napadów, które utrzymują się mimo długotrwałego przyjmowania leków przeciwpadaczkowych. Taki pozytywny efekt zauważono u ponad 30% badanych pacjentów. Naukowcy zidentyfikowali kilka charakterystycznych wzorów/schematów, które mają miejsce w czasie napadu. Taki wzorzec można przyrównać do w pewnym stopniu przewidywalnego, matematycznego modelu.  Jak jednak rozpoznać unikalny wzór pacjenta z padaczką, według którego występują niespodziewane napady? Autorzy badania sugerują tworzenie elektronicznych zapisów. Mimo obiecujących wyników konieczne jest jednak ustalenie, którzy pacjenci mogą odnieść realną korzyść z zastosowania najnowszych strategii. Napady często mają swój rytm dobowy związany np. z budzeniem się, zasypianiem lub cyklem miesięcznym/rocznym. Do tej pory naukowcy starali się powiązać te wzorce do rytmów okołodobowych lub cyklu snu-czuwanie. Już w 2006 roku podjęto próby podawania fenytoiny i karbamazepiny  osobom z padaczką o typie napadów toniczno-klonicznym zgodnie z ich rytmami dobowymi.  Skutki były naprawdę zadowalające i obejmowały zmniejszenie ilości ataków oraz działań niepożądanych stosowanych medykamentów.

Dzienniczek choroby? Czemu nie!

Endogenne rytmy dobowe mają wpływ na wchłanianie, dystrybucję, metabolizm i eliminację leku. Jeżeli więc u niektórych pacjentów w konwencjonalnym leczeniu uwzględnić zasady chronoterapii, można poprawić kontrolę nad napadami. Teraz należy ustalić jak owe rytmy wpływają na farmakokinetykę i bioaktywność leków przeciwpadaczkowych obecnie dostępnych na rynku. Ponadto trzeba uwzględnić fakt, że także ksenobiotyk może zmienić indywidualną chronobiologię pacjenta. Badacze postulują, aby skupić się dodatkowo nad rolą terapii światłem oraz kontrolą poziomu melatoniny u epileptyków. Zachęcają również samych pacjentów do ścisłego monitorowania swoich napadów, np. w formie prowadzonego dzienniczka, co w przyszłości będzie pomocne w ustaleniu optymalnego i zindywidualizowanego zarządzania lekiem.