Obecnie jedynie trzy leki zostały zatwierdzone przez FDA w leczeniu nadużywania i uzależnienia od alkoholu. Żaden z nich nie może być jednak przepisany osobie która nadal alkohol spożywa, a więc podczas terapii pacjent musi zachować abstynencję.

Pierwszym zatwierdzonym i nadal najbardziej popularnym lekarstwem jest Disulfiram (Antabus, Esperal). Mechanizm działania opiera się na wywołaniu u pacjenta nieprzyjemnych doznań fizycznych po spożyciu alkoholu porównywalnych z tzw. kacem (reakcja disulfiramowa). Jest przeznaczony zwłaszcza dla tych osób które pragną jak najszybciej zerwać z nałogiem.

Kolejnym obecnym na rynku medykamentem jest Nalterkson (Revia, Depade). Na rynku dostępna jest także postać o przedłużonym uwalnianiu pod nazwą Vivitrol. Naltrekson blokuje w mózgu receptory opioidowe zmniejszając uczucie przyjemności po spożyciu etanolu. 

Ostatnim lekiem zatwierdzonym przez FDA jest  pochodna homotauryny – Akamprozat (Campral). W przeciwieństwie do innych leków nie ma aż tylu działań ubocznych przypominających reakcję disulfiramową.  Poprzez GABA-ergiczne działanie ośrodkowe Campral ogranicza głód alkoholowy i w konsekwencji zmniejsza spożycie etanolu.

Alternatywne metody leczenia alkoholizmu

Sertralina (Zoloft)

Według typologii Thomasa Babor wyróżniamy typy A i B alkoholizmu (uwarunkowane genetyczne). Typ A niesie ze sobą niższe, a B – wyższe ryzyko uzależnienia.  Inhibitory zwrotnego wychwytu Serotoniny (SSRI) to obecnie najczęściej przepisywane leki dla osób z objawami obniżonego nastroju i lękiem. Podwyższony poziom Serotoniny pozytywnie wpływa na stan emocjonalny, sen i apetyt. Badania przeprowadzone na grupie 100 alkoholików przyjmujących Sertralinę przez sześć miesięcy dały pozytywne wyniki jedynie u alkoholików zaliczanych do typu A. Jest to prawdopodobnie spowodowane odmiennym metabolizowaniem serotoniny w obu grupach pacjentów.

Wareniklina (Chantix)

Wareniklina jak dotąd była stosowana w terapii uzależnień od nikotyny. Obecnie prowadzone są badania także w zakresie leczenia alkoholizmu. Jako częściowy agonista  silniej wiąże się z neuronalnymi nikotynowymi receptorami cholinergicznymi α4β2 osłabiając głód nikotynowy i łagodząc objawy odstawienne. Naukowcy uważają, że nikotyna i alkohol w podobny sposób wpływają na receptoty ośrodkowego układu nerwowego wywołując uczucie przyjemności i pobudzając układ nagrody. Zauważono, że u palaczy dodatkowo nadużywająch alkoholu udało się znacznie ograniczyć drugi nałóg podczas terapii Warenikliną (niezamierzony efekt kuracji). W Kaliforni przeprowadzono 16- tygodniowe badania na grupie 64 pacjentów chcących rzucić palenie. Część z nich otrzymywała Chantix a część placebo. Okazało się, że w grupie otrzymującej Chantix nie zauważono zmniejszenia liczby dni podczas której pacjent spożywał alkohol, ale wyraźnie spadła ilość wypijanego etanolu (ok. 35%). Niewątpliwie niepokojące są objawy uboczne stosowania leku. Należą do nich m.in. myśli samobójcze i depresja, które mogą być jednak łagodzone psychoterapią
Kudzu

Korzeń kudzu jest bogatym źródłem specyficznych izoflawonów takich jak pueraryna, daidzyna i daidzeina, które obniżają chęć sięgania po papierosa czy drinka. Nie tylko pomaga wyjść z nałogu ale i przyspiesza rekonwalescencję będąc źródłem wielu cennych składników mineralnych.  Zaletą jest niemal brak efektów ubocznych stosowania preparatu. Badania przeprowadzone w Behavioral Psychopharmacology Research Laboratory at McLean Hospital dowiodły, że osoby przyjmujące kudzu wyraźnie zredukowały ilość spożywanego alkoholu o około 31%.

Topiramat (Topamax)

Topiramat jest wykorzystywany głównie w terapii padaczek i migreny. Mechanizm jego działania jest wielokierunkowy. W przeprowadzonym badaniu uczestnicy przyjmujący Topamax przez okres 14 tygodni byli w stanie zachować pełną abstynencję w 28 dni po zakończeniu terapii (15% badanych). W przeciwieństwie do obecnie zarejestrowanych leków Topiramat może być przyjmowany przez osoby, które w trakcie terapii spożywają alkohol, stopniowo ograniczając jego spożycie.

Wigabatryna (Sabril)

Wigabatryna znalazła zastosowanie jako lek antykonwulsyjny, skuteczny zwłaszcza w przypadku padaczki dzieciecej. Obecnie trwają prace nad zarejestrowaniem jej jako środka wspomagającego leczenie uzależnień od kokainy i metamfetaminy. Sabril blokuje odczucie przyjemności związane z przyjęciem narkotyku. Biorąc pod uwagę, że alkohol wywołuje uczucie przyjemności na podobnej drodze co wymienione używki, Wigabatryna w przyszłości może okazać się pomocnym lekiem w walce z tym nałogiem.

Ondansetron (Zofran)

Ondansetron jako antagonista receptorów dla serotoniny 5-HT3 wykazuje działanie przeciwwymiotne i z powodzeniem znajduje zastosowanie w onkologii. W badaniach okazało się, że lek ten może być pomocny w leczeniu początkowej fazy alkoholizmu. Pacjenci otrzymujący Ondansetron w dawce 4 mcg. 2 razy dziennie spożywali mniejszą ilość napojów alkoholowych oraz zachowywali dłuższy czas abstynencji po zakończeniu leczenia.

Niestety, pomimo dowiedzionej skuteczności pewnych medykamentów na spadek ilości spożywanego etanolu czy  przedłużenie czasu abstynencji, pacjent zwykle wraca do nałogu po odstawieniu leku. Stąd też terapii farmakologicznej musi towarzyszyć odpowiednia, jak najwcześniej rozpoczęta psychoterapia. Niekiedy bowiem przeszkody psychiczne uniemożliwiają podjęcie jakiegokolwiek leczenia.

red. Magdalena Habuz