Chcąc dowiedzieć się jak najwięcej na temat opieki farmaceutycznej zarówno w Polsce jak i na świecie Pani Anna Perełka – studentka ostatniego roku farmacji oraz stażystka w aptece podjęła trud i stworzyła ankietę, która swoim zakresem działania objęła absolwentów farmacji z całego świata. Odpowiadali oni na pytania związane z systemem ochrony zdrowia w ich kraju, a wnioski i porównania zostały zestawione i opracowane w postaci wykresów i tabel. W przyszłości mogą one wspomóc proces wprowadzania opieki farmaceutycznej w Polsce.

Ankieta objęła swoim zakresem 23 kraje. Otrzymano odpowiedzi z Belgii, Chorwacji, Finlandii, Grecji, Holandii, Japonii, Kanady, Korei Płd., Kuwejtu, Litwy, Łotwy, Niemiec, Norwegii, Serbii, Słowenii, Słowacji, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Turcji, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch.

„Musimy postawić jasną granicę, gdzie jest ta różnica pomiędzy farmaceutą, a  sprzedawcą. Tą różnicą jest właśnie opieka farmaceutyczna, która w Polsce, pomimo tego, że jest wpisana w nasze prawodawstwo, nie funkcjonuje tak jak powinna funkcjonować.”- opowiada Pani Anna.

Z ankiety można było się dowiedzieć, że wśród ankietowanych większość z nich to kraje, w których istnieje prawnie uregulowana opieka farmaceutyczna. Aż 16 krajów odpowiedziało pozytywnie. Jedynie Szwecja, Turcja, Włochy zupełnie nie posiadają w swoich aptekach tej usługi. W Grecji i Kuwejcie – można się zetknąć z opieką farmaceutyczną, lecz nie we wszystkich aptekach.

Co mogło zaskoczyć, że spośród wyżej wymienionych istnieją kraje, w których opieka farmaceutyczna jest uregulowana, lecz jednocześnie, w których apteki nie są przystosowane do pełnienia opieki farmaceutycznej. Te kraje to Szwecja, Turcja, Łotwa, Niemcy, Słowenia, Węgry. Kraje, w których pomieszczenia są nie w pełni przystosowane, co oznacza brak dostatecznej prywatności lub nie wszystkie apteki są przystosowane to  USA, Kuwejt, Grecja, Finlandia, Chorwacja, Japonia, Litwa. Pozostałe kraje z listy oferują w pełni profesjonalną usługę opieki farmaceutycznej.

W aptekach można również spotkać się z dodatkowymi usługami, które są świadczone pacjentom. Najczęściej wymienianymi były szczepienia, pomiar ciśnienia krwi, stężenia glukozy, cholesterolu, przegląd leków pacjenta, „kliniki słoneczne”, „kliniki cukrzycy”, „kliniki rzucania palenia”, analizy włosów, uzupełniające przepisywanie leków przez farmaceutę.

Istnieją kraje, w których farmaceuta jest upoważniony do wystawiania recept. Takie praktyki można spotkać w Kanadzie i Wielka Brytania.

Warunki wystawiania recept przez farmaceutów:

Kanada: możliwość przepisania leku dla pacjentów z chorobami przewlekłymi, na podstawie aktualnej recepty dla danego roku kalendarzowego, po wywiadzie z pacjentem istnieje możliwość przepisania leku na 6 miesięcy kalendarzowych.

Wielka Brytania: 2 lata po odebraniu licencji, farmaceuta czynnie pracujący w aptece może podjąć naukę podyplomową. Ukończenie kursu upoważnia do niezależnego wystawiania recept . Nie jest to tożsame z receptą farmaceutyczną tylko w przypadku zagrożenia zdrowia i życia.

W przeciwieństwie do polskiego prawodawstwa, aż w 14 krajach dozwolona jest reklama aptek, a aż w 12 dozwolone są programy lojalnościowe. W Turcji i Niemczech nie istnieją sieci apteczne. Pani Anna dodaje: „Widoczna jest pewna tendencja na rynku, gdyż ustawa refundacyjna miała na celu wymuszenia konkurencji wśród aptek przez zwiększenie jakości usług typu opieka farmaceutyczna. W krajach typu Wielka Brytania i Stany Zjednoczone, gdzie pieniądze na świadczenie opieki farmaceutycznej istnieją i są w poprawny sposób pożytkowane  reklama aptek będzie dozwolona. W krajach typu Słowenia, Słowacja, Czechy i Polska gdzie tych pieniędzy nie ma i najprawdopodobniej nie będzie, bardzo prawdopodobne jest, że reklama będzie zabroniona i w ten sposób wymusi się na aptekach świadczenie opieki farmaceutycznej. Pytanie jakie się nasuwa to czy ta opieka będzie fachowa i gdzie postawić granicę pomiędzy chwytem marketingowym a realną pomocą pacjentom.”

Palący w Polsce problem to leki sprzedawane poza aptekami np. w sklepach, na stacjach benzynowych itp. Kraje, w których nie jest dozwolona sprzedaż leków OTC poza aptekami to Kanada, Litwa, Japonia, Grecja, Belgia, Serbia, Turcja, Łotwa, Niemcy, Słowacja, Szwajcaria. W wielu krajach to tylko farmaceuta może być właścicielem apteki.

„Nie jest możliwe, żeby realne apteki zostały zastąpione przez wirtualne, internetowe. Nie istnieje tendencja żeby sądzić, iż różnego rodzaju automaty czy skrzynki lekowe będą zastępować farmaceutę. Bardzo ważna jest informacja o leku, jaką pacjent otrzymuje od farmaceuty. Nie powinniśmy się martwić o nasz zawód, który za 50 lat w dalszym ciągu mam nadzieję będzie istnieć.” - komentuje Pani Anna.

Prognozy na przyszłość dla Polski sugerują, że system będzie skierowany na przystosowanie aptek i farmaceutów do świadczenia profesjonalnych usług z zakresu opieki farmaceutycznej oraz zwiększenie roli farmaceuty w zakresie doradztwa farmakoterapii pacjenta. Widoczna jest wyraźna potrzeba na podział ról pomiędzy technika farmaceutycznego, a farmaceutę. Zwiększona powinna być też rola farmaceuty w zakresie rejestrowania działań niepożądanych leków zgodnie z Dyrektywą 2010/84/UE.

Temat opieki farmaceutycznej jest bardzo chwytliwy i dużo się o nim mówi. Niestety w Polsce nadal niewiele się robi. Informacje, które zebrała Pani Anna Perełka bardzo dobrze pokazują jak znakomicie funkcjonuje opieka farmaceutyczna w niektórych krajach. Bardzo ważnym jest, żeby zmienić i wprowadzić system, który w sposób wydolny i sprawny będzie w stanie unieść trudy dzisiejszego rynku. W porównaniu z obecną definicją opieki farmaceutycznej, usługi oferowane przez apteki znacznie odbiegają od jej najważniejszych założeń, niemniej istnieją placówki, które są przykładem, jak w nowoczesny sposób powinien być prawidłowo wykorzystywany potencjał wykształcenia młodych farmaceutów.

Krzysztof Słomiak
portal Biotechnologia.pl