Fot. Karolina Brzegowy, źródło: materiały prasowe L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki

Udar niedokrwienny mózgu stanowi 80% wszystkich udarów. Występuje w rezultacie zwężenia lub zamknięcia światła naczynia doprowadzającego krew do mózgu. Najczęstszą przyczyną zablokowania tętnicy domózgowej jest zator, czyli zatkanie przez skrzeplinę powstającą m.in. w sercu lub miażdżyca. Udar niedokrwienny występuje najczęściej u osób starszych, po 65. roku życia, ale może także dotyczyć osób w młodym wieku. Do czynników ryzyka udaru należą przede wszystkim: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hipercholesterolemia i choroby serca, a także w określonych przypadkach uwarunkowania genetyczne. Zapobieganie udarom mózgu głównie obejmuje: właściwą dietę, dbanie o prawidłową masę ciała, aktywność fizyczną i rezygnację z używek.

Wśród naukowców zajmujących się badaniem udarów jest lek. Karolina Brzegowy związana z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Głównym celem jej projektu jest zbadanie związku między histologią a obrazem skrzepliny ocenionym na podstawie badań radiologicznych i oszacowanie skuteczności przewidywania składu skrzepliny na podstawie obrazowania diagnostycznego wykonywanego jeszcze przed leczeniem. – Uważam, że nauka powinna służyć ludziom. Chciałabym, aby wyniki moich badań przyczyniły się do poprawy leczenia i rozwoju nowych metod terapeutycznych – moim marzeniem jest, żeby efekty mojej pracy mogły przynieść korzyść pacjentkom i pacjentom – mówi lek. Karolina Brzegowy.

Dlaczego badanie skrzeplin ma znaczenie?

Aktualnie skład histologiczny skrzeplin nie jest brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia. Przypuszcza się jednak, że znajomość ich składu przed leczeniem może pozytywnie wpłynąć na wybór najlepszej strategii terapeutycznej, a kompleksowa ocena skrzeplin, zarówno histologicznie, jak i radiologicznie, poszerzy wiedzę na temat udaru. W przyszłości może się to przyczynić do poprawy opieki nad pacjentami. Lek. Karolina Brzegowy od kilku lat zajmuje się anatomią unaczynienia ośrodkowego układu nerwowego. Dla młodej lekarki jest ona niezwykle ciekawa ze względu na to, że nawet niewielkie zmienności anatomiczne mogą mieć znaczenie kliniczne – w przypadku udarów mózgu mogą wpływać na tworzące się krążenie oboczne. Szczególnie w dzisiejszych czasach dokładne poznanie anatomii ma kluczowe znaczenie, ponieważ aktywnie postępuje rozwój metod leczenia wewnątrznaczyniowego oraz precyzyjnych metod neurochirurgicznych.

Projekt, który realizuje lek. Karolina Brzegowy wraz zespołem, polega na badaniu skrzeplin udarowych zarówno pod mikroskopem, jak i za pomocą badań obrazowych (tomografii komputerowej, mikrotomogografii komputerowej). Naukowcy wspólnie zajmują się zbieraniem danych i wykonywaniem badań obrazowych i histologicznych skrzeplin. Następnie po barwieniu i wyznakowaniu immunohistochemicznym skrzepliny badane są pod mikroskopem. Celem jest sklasyfikowanie według ich głównego składnika (m.in. bogate w erytrocyty, bogate w fibrynę) i porównanie różnic w ich obrazie w badaniach radiologicznych. W badaniu wykorzystywane są skrzepliny, które zostają mechanicznie usunięte podczas wewnątrznaczyniowej metody leczenia udaru – mechanicznej trombektomii. – Chcemy zobaczyć, czy skrzepliny różnią się od siebie składem (zawartością m.in. krwinek czerwonych, białych, płytek, włóknika) i w jaki sposób wpływa to na leczenie udaru. Ponadto pragniemy oszacować, czy współczesne badania radiologiczne mogą być pomocne w przewidywaniu składu skrzepliny jeszcze przed zastosowanym leczeniem. Trombektomia mechaniczna została opracowana w ostatnich latach i zrewolucjonizowała terapię ostrego udaru niedokrwiennego – jest obecnie standardem leczenia. Do niedawna niewiele było wiadomo na temat skrzeplin, które powodują udar, ze względu na ich niedostępność. Wprowadzenie metod trombektomii mechanicznej i ich szerokie zastosowanie umożliwiło całkowite usunięcie skrzeplin i ich dalsze badanie  – zaznacza lek. Karolina Brzegowy. W końcowym etapie analizie poddane są dane kliniczne pacjentów związane z trombektomią mechaniczną w celu oceny wpływu składu skrzepliny na leczenie udaru. Badaczka przewiduje, że różnice w budowie histologicznej skrzeplin wpłyną na skuteczność leczenia udaru metodami wewnątrznaczyniowymi.