U pacjentów zażywających leki w dawkach terapeutycznych wskaźniki chorobowości i śmiertelności w zakresie polekowego uszkodzenia wątroby osiągają coraz wyższe wartości. Badania francuskich naukowców wykazały, że DILI może pojawiać się u 1,4% pacjentów hospitalizowanych, najczęściej w związku ze stosowaniem heparyn, leków przeciwbakteryjnych i przeciwnowotworowych. W ostatnich latach w Islandii przeprowadzono badania populacyjne, których wyniki wskazały, iż wciąż przybywa pacjentów z polekowym uszkodzeniem wątroby (19,1 na 100 000 mieszkańców rocznie). Wskaźnik ten jest wyższy niż w przypadku podobnego badania przeprowadzonego we Francji w latach 1997-2000 (13,9 przypadków na 100 000 mieszkańców).^[1]

Patogeneza choroby nie jest do końca znana. Wiadomo natomiast, że jej rozwój zależy w głównej mierze od tego, czy hepatotoksyczność nastąpiła w wyniku długoterminowego stosowania określonych dawek leków, a także od tego, czy pacjent posiada wrodzoną nadwrażliwość organizmu na dane substancje białkowe lub chemiczne. W przypadku uszkodzenia wątroby wynikającego zażywania leków w większych dawkach niż zalecane, np. paracetamolu (uznawanego za lek bezpieczny), wiadomo, iż lek ten wywołuje martwicę komórek wątrobowych. Ponadto nadmierne lub długotrwałe spożywanie paracetamolu może doprowadzić do zaburzeń czynności mitochondriów, wątroby i mózgu.^[2] Innymi produktami leczniczymi, które zwiększają ryzyko zachorowania na DILI są: amoksycylina, azatiopryna (lek immunosupresyjny stosowany w transplantacji narządów i chorób autoimmunologicznych) i infliksymab (stosowany w leczeniu choroby autoimmunologicznej).

Wyniki badań islandzkich naukowców z University of Iceland, przeprowadzonych na grupie pacjentów powyżej piętnastego roku życia, wskazują, iż DILI w 75% było spowodowane spożywaniem niektórych leków wypisywanych na receptę. Wyniki tych badań okazały się być zbieżne z wynikami francuskich analiz. W tym przypadku produktami leczniczymi najczęściej wywołującymi polekowe uszkodzenie wątroby, były: amoksycylina z kwasem klawulanowym (22%), diklofenak (6%), azatiopryna (4%), infliksymab (4%) oraz nitrofurantoina (4%). Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn częstość występowania DILI była podobna, a ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem. Najczęściej występującymi objawami polekowego uszkodzenia wątroby były: żółtaczka (wystąpiła u 27% badanych), wysypka (10%), gorączka (6%), nudności, dyskomfort brzucha.^[3] „Polekowe uszkodzenie wątroby nie jest rzadką i niegroźną chorobą występującą w populacji, stanowi raczej serie  rzadkich chorób, pojawiające się wyłącznie u osób zażywających określone leki” –  wyjaśnia Einar S. Björnsson, główny autor badania z National University Hospital w Rejkjawiku – „nasze badanie miało na celu próbę zidentyfikowania leków, które mogą wywołać u pacjentów polekowe uszkodzenie wątroby. Dzięki tej informacji, lekarze mogą lepiej monitorować i kontrolować zdrowie pacjentów.”

Wyniki badań również wykazały, iż właściwy nadzór lekarzy nad przebiegiem procesu leczenia pacjentów, głównie pod względem dawkowania i właściwego zażywania leków, zmniejsza ryzyko wystąpienia i rozwinięcia się polekowego uszkodzenia wątroby.

Anna Staszewska

Źródło:

1. American Gastroenterological Association
2. De Valle MB, Av Klinteberg V, Alem N, Olsson R, Björnsson E. Drug-induced liver injury in a Swedish University hospital
    
3. out-patient hepatology clinic. Alimentary Pharmacology & Therapeutics (24). 2006.
4. Zimmerman HJ. Hepatotoxicity: The Adverse Effects of Drugs and Other Chemicals on the Liver. 2nd ed. Philadelphia,
    
5. PA: Lippincott Williams and Wilkins. 1999.
6. www.medicalnewstoday.com