Niepłodność męska

Niepłodność męska jest definiowana jako niezdolność mężczyzny do zapłodnienia partnerki po roku współżycia, gdy nie są stosowane żadne środki antykoncepcyjne. Dane na temat męskiej niepłodności są coraz bardziej niepokojące, gdyż od lat znacząco zmniejsza się liczba prawidłowych plemników w nasieniu. Przyczyn takiego stanu jest wiele, natomiast bez względu na przyczynę problemu warto jest odwiedzić wykwalifikowanego lekarza lub klinikę leczenia niepłodności, gdyż przyczyna problemu może być błaha oraz łatwa do wyeliminowania.

Przebieg badania

Podstawowe badanie polega na makroskopowej, a następnie mikroskopowej ocenie nasienia. Przed oddaniem materiału należy przez 3-5 dni zachowywać okres abstynencji seksualnej oraz powstrzymać się od spożywania alkoholu. Bezwzględnie należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, gdyż mogą one wpłynąć na wynik badania.

Ze względu na konieczność sterylnego pobrania próbki, najlepiej dokonać tego w specjalnym pokoju w wybranej przez nas klinice. Przed pobraniem otrzymujemy sterylny pojemnik oraz klucz do pokoju, który zapewnia komfortowe i bezstresowe warunki. Dla mężczyzn, którzy mimo wszystko krępują się tego dokonać w obcym miejscu zostały stworzone specjalne prezerwatywy, które są wykonane z nietoksycznego dla plemników materiału. To rozwiązanie pozwala na oddanie nasienia podczas stosunku płciowego. Kluczowym etapem całego procesu jest pobranie całej objętości ejakulatu oraz dostarczenie próbki do kliniki w jak najkrótszym czasie (nieprzekraczającym godziny).

Ocena makroskopowa oraz mikroskopowa

Podczas oceny makroskopowej oraz mikroskopowej oceniane są parametry nasienia, które mogą wstępnie wskazywać na przyczynę niepłodności. W ocenie makroskopowej oceniane są następujące czynniki:

• czas upłynnienia, który w przypadku prawidłowego nasienia nie powinien przekroczyć 60 minut;
• całkowita objętość nasienia, aby wykluczyć hipospermię, czyli zbyt małą jego objętość, która może świadczyć o niedrożności kanalików wyprowadzających, uszkodzeniach pęcherzyków nasiennych lub częściowej ejakulacji wstecznej (stan, w którym z powodu zmian w rozwoju płodowych doszło do wad przewodów wyprowadzających i nasienie zamiast zostać wyprowadzone na zewnątrz, wraca do cewki moczowej i pęcherza);
• lepkość, w celu wykluczenia stanu zapalnego gruczołu krokowego; co więcej podwyższona lepkość może utrudniać dalsze analizy;
• wygląd ejakulatu, tj. jego przezroczystość oraz barwa.

Następnie nasienie poddawane jest ocenie mikroskopowej, w której uwagę zwraca się głównie na ruchliwość plemników. Prawidłowe, aktywne plemniki wykazują tak zwany ruch postępowy, może być to ruch liniowy lub zataczanie przez nie kół (prędkość, z jaką poruszają się plemniki nie jest oceniania). Pozostałe kwalifikuje się jako ruch niepostępowy lub brak ruchu. Na nieprawidłowy ruch plemników mogą wpływać: wady wrodzone, czynniki immunologiczne, idiopatyczne (o nieznanym podłożu), błąd podczas pobierania nasienia i wiele innych.

Po ocenieniu ruchliwości w następnej kolejności oceniane są:

• ogólna liczba plemników, która oceniania jest w komorze zliczeniowej Neubayera, Burkera lub Maklera;
• aglutynacja, która, gdy jest specyficzna np. plemniki stykają się główkami bądź witkami ze sobą, może wskazywać na przyczynę immunologiczną;
• morfologia, w której oceniania jest procentowa ilość prawidłowych plemników lub procentowa ilość nieprawidłowych główek, witek oraz wstawek w przypadku plemników nieprawidłowych;
• żywotność, poprzez zastosowanie barwników przyżyciowych.

W podstawowym badaniu określana jest również koncentracja plemników w nasieniu, jednak nie jest ona adekwatnym wskaźnikiem potencjału zapładniającego nasienia.

Dalsze postępowanie

Gdy nasienie zostanie ocenione i ustalona zostanie przyczyna niepłodności, lekarz wybiera odpowiednie leczenie farmakologiczne, przedstawia zalecenia m.in. zmianę trybu życia, diety, suplementacje witamin, a gdy problem jest poważny - zleca zabieg chirurgiczny. Należy pamiętać, że nie każde zaburzenie w parametrach nasienia wiąże się z leczeniem farmakologicznym czy chirurgicznym. W większości przypadków zmiana trybu życia wystarczy, aby zwiększyć koncentracje plemników i poprawić jakość nasienia.

Kiedy jednak problem jest poważny, a zastosowane leczenie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów nadal istnieje szereg możliwości, które należy rozważyć. Jedną z nich jest zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro) lub terapeutyczna inseminacja, którą poprzedza selekcja plemników, w celu wybrania tych o najlepszych parametrach, zarówno morfologicznych, jak i ruchu.