Antybiotyki to produkty metabolizmu wtórnego grzybów strzępkowych i bakterii, zdolne do hamowania wzrostu innych organizmów. Działają one wybiórczo w niskich stężeniach wpływając na struktury komórkowe i procesy metaboliczne innych mikroorganizmów. Antybiotyki stosuje się w leczeniu wszelkiego rodzaju infekcji bakteryjnych, także w zapobieganiu zakażeniom w przypadku osłabienia odporności.

Od lat 50-tych XX wieku antybiotykowe stymulatory wzrostu stosowane są również w paszach dla zwierząt. Przyśpieszają one rozwój, pobudzają apetyt zwierząt, zabezpieczają je przed niektórymi chorobami oraz zwiększają przyswajalność białka. Okazuje się jednak, że antybiotyki mogą również wpływać na szybsze przybieranie na wadze ludzi poddawanych ich działaniu. Zdaniem naukowców podawanie antybiotyków dzieciom może wpłynąć na zmianę składu populacji bakterii jelitowych i skutkować rozwojem otyłości w latach późniejszych.

Zespół naukowców z New York University School of Medicine, pod przewodnictwem mikrobiologa Martina Blasera, przeprowadził badania, w których mysim oseskom podawano penicylinę, wankomycynę, i/lub chlorotetracyklinę w ilościach odpowiadających dawkom stosowanym jako stymulatory wzrostu zwierząt hodowlanych. Po około 7 tygodniach u osobników poddawanych działaniu antybiotyków stwierdzono wzrost masy ciała oraz zwiększenie zawartości tłuszczu w organizmie o 10-15% w porównaniu do zwierząt, u których nie zastosowano antybiotykoterapii. Antybiotyki nie wpływały na ogólną liczbę drobnoustrojów bytujących w jelitach. Zmieniały za to skład taksonomiczny mikroflory jelit, wpływały na działanie genów zaangażowanych w przekształcanie węglowodanów oraz metabolizm lipidów w wątrobie. U myszy poddawanych działaniu antybiotyków stwierdzono wyższy procent bakterii należących do grupy Firmicutes, które zdaniem badaczy zdolne są do bardziej efektywnego metabolizowania składników odżywczych, a tym samym wpływają na przyswojenie większej liczby kalorii przez organizm gospodarza.

Idąc za ciosem zespół Blasera wykazał także związek pomiędzy stosowaniem antybiotyków w okresie niemowlęcym, a pojawieniem się otyłości w późniejszym dzieciństwie. Wyniki opublikowane wInternational Journal of Obesity wskazują, że najbardziej zagrożone są maluchy, którym podawano antybiotyki w pierwszych sześciu miesiącach życia. U takich dzieci ryzyko pojawienia się nadwagi wzrasta i w wieku 38 miesięcy może być o 22% wyższe niż u dzieci nie poddawanych antybiotykoterapii. Zdaniem naukowców, biorąc pod uwagę częstość stosowania antybiotyków u niemowląt konieczne są dalsze badania mające na celu określenie długofalowych skutków antybiotykoterapii oraz ustalenia jej wpływu na ryzyko rozwoju otyłości i chorób sercowo-naczyniowych w dorosłym życiu.

Inni naukowcy sugerują zachowanie ostrożności w podejmowaniu tak daleko idących wniosków. David Relman, mikrobiolog ze Stanford University School of Medicine w Palo Alto twierdzi, że badania prowadzone były zbyt krótko, by móc jednoznacznie określić ich skutki. Jego zdaniem wyniki uzyskane w badaniach na modelu mysim nie do końca też mogą zostać odniesione do człowieka. Jedno jest pewne. Z antybiotyków należy korzystać rozsądnie i wyłącznie na polecenie lekarza, dodatkowo stosując probiotyki. Tylko wtedy unikniemy wielu przykrych następstw leczenia.

Anna Jasińska

Źródło:

• Cho, S. Yamanishi, L. Cox, B.A. Methé, J. Zavadil, K. Li, Z. Gao, D. Mahana, K. Raju, I. Teitler, H. Li, A.V. Alekseyenko, M.J. Blaser. Antibiotics in early life alter the murine colonic microbiome and adiposity. Nature, 2012, 488(7413): 621-626.

• L. Trasande, J. Blustein, M. Liu, E. Corwin, L.M. Cox, M.J. Blaser. Infant antibiotic exposures and early-life body mass. International Journal of Obesity, 2013, 37: 16–23.