Pierwszymi na terenie Polski normami, dotyczącymi zasad projektowania i budowania zwierzętarni były Karty Informacyjne wydane przez Instytut Zootechniki. W kartach zawarto wymagania stawiane budynkom przeznaczonym na zwierzętarnie jak i pomieszczeniom w którym przetrzymywane są zwierzęta.

Podział wiwariów

Ze względu na zadania stawiane zwierzętarni, dzieli się je na hodowlane, hodowlano-eksperymentalne i eksperymentalne. Zwierzętarnie hodowlane wykorzystywane są głownie do namnażania zwierząt, które następnie są sprzedawane do innych ośrodków badawczych. Wiwaria hodowlano-eksperymentalne namnażają zwierzęta dla potrzeb własnego ośrodka, w którym prowadzone są badania. W zwierzętarniach eksperymentalnych nie prowadzi się hodowli zwierząt, a jedynie przeprowadza doświadczenia na zwierzętach.

Budynek – czyli miejsce ma znaczenie

Okazuje się, że wytyczne stawiane przez ustawodawstwo międzynarodowe szczegółowo opisuje nie tylko wyposażenie zwierzętarni, ale również dokładne umiejscowienie budynku. Budynek przeznaczony pod zwierzętarnię  powinien być oddalony od innych budynków użytkowych o co najmniej 50 m, co zapewnia stworzenie tzw. Pasa sanitarnego. Oś budynku przeznaczonego pod wiwarium powinna być usytuowana w kierunku północ-południe, dzięki czemu ma miejsce równomierne nagrzewanie ścian zwierzętarni. W budynku przeznaczonym pod zwierzętarnie dokonuje się zazwyczaj podziału na część otwartą i zamkniętą. W skład części otwartej, wchodzą pomieszczenia typowo gospodarcze, techniczne, rekreacyjne. Część zamknięta obejmuje pomieszczenia hodowlane oraz pomieszczenia w których przeprowadza się eksperymenty. W przypadku, gdy w budynku hodowane są zwierzęta typu SPF (specified patogen free) czy germ free, przestrzega się dodatkowych obostrzeń sanitarnych. Zwierzęta te przetrzymywane są za specjalną barierą, co oznacza, że każde wejście do  tej części zwierzętarni poprzedzone jest zmianą odzieży na jałową. Następnie przekracza się system śluz, zanim dotrze się do miejsca, w którym hodowane są zwierzęta.

Pokoje hodowlane

Pokoje hodowlane muszą spełniać szereg dodatkowych norm. Po pierwsze, wszystkie powierzchnie w pomieszczeniu (ściany, podłogi) muszą być wykonane z nietoksycznych materiałów, które łatwo poddać czyszczeniu. Pokoje hodowlane pozbawione są okien, stosuje się w nich system dzień:noc (12h:12h) utrzymywany automatycznie. Natężenie światła, którym oświetlane są zwierzęta nie powinno przekraczać 60luksów. Bardzo ważnym aspektem jest zachowanie odpowiedniej cyrkulacji powietrza, przez co zaleca się stosowanie nawiewów góra-dół. Temperatura powietrza nie powinna przekraczać 22⁰C

Kwarantanna i droga przekazywania sprzętu

Każde zwierzę, które zostaje sprowadzone do zwierzętarni obowiązkowo musi przejść kwarantannę. Czas kwarantanny uzależniony  jest od gatunku zwierzęcia. Mysz, szczury czy świnki morskie przechodzą tygodniową kwarantannę. Kwarantanna królików zajmuje ok. 3 tygodni, zaś psów czy kotów nawet 28 dni.  Klatki dla zwierząt dezynfekowane są w środkach bakterio-, wiruso- i grzybobójczych, jak Virkon czy Lysophormin 3000. Po umyciu, klatki poddaje się sterylizacji. Autoklawowaniu poddawane są również poidła, butelki z wodą, ściółka czy pasza.  Ważne jest wyeliminowanie każdej potencjalnej drogi zakażeń, które mogą zagrozić zwierzętom doświadczalnym.

Edyta Bańcyr